ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΟΜΗΣ ΤΟΥ ΑΛ. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΣΤΗ ΣΚΙΑΘΟ 13-14 ΣΕΠΤ. 1925

Στὶς 13 Σεπτ. ἐ.ἔ. συμπληρώθηκαν 92 χρόνια ἀπὸ τὰ ἀποκαλυπτήρια τῆς προτομῆς τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη στὸ Μπούρτζι τῆς Σκιάθου. Πρόεδρος τῆς ὀργανωτικῆς ἐπιτροπῆς τῆς τελετῆς ἦταν ὁ τέως –τότε– δήμαρχος Σκιάθου Φιλοκλῆς Γεωργιάδης (1845-1936), σύζυγος τῆς ἀγραφιώτικης καταγωγῆς Μαρίκας Φραγκίστα (Λαμία 1869 - Ἀθήνα 1907) μὲ τὴν ὁποία ὁ Παπαδιαμάντης συνδεόταν μὲ προσωπικὴ φιλικὴ καὶ συγγενικὴ σχέση εἶχε δὲ δημοσιεύσει –μετὰ τὸν αἰφνίδιο θάνατό της (3. 1. 1907) – ἐπιμνημόσυνες νεκρολογίες στὸ Ἀθηναϊκὸ Τύπο. 

Ἐφ. Ἐλεύθερον Βῆμα, φ. 1273, 24. 8. 1925, σ. 2.

   Ὁ Φιλ. Φεωργιάδης πέραν τῆς ἐπιμέλειάς του, ὡς πρόεδρος τῆς ὀργανωτικῆς ἐπιτροπῆς γιὰ τὴν πραγματοπίηση τῆς τελετῆς, ὑπῆρξε καὶ χοργηγὸς τῆς ἐκδηλώσεως σύμφωνα μὲ γραπτὴ μαρτυρία τοῦ ποιητῆ, πεζογράφου καὶ δημοσιογράφου Γεωργίου Δροσίνη (1859-1951) , ὁ ὁποῖος εἶχε φιλοξενηθεῖ στὴν οἰκία Φ. Γεωργιάδου.

Ὁ φιλογενὴς Φιλοκλῆς Γ. Γεωργιάδης, χορηγὸς τῆς τελετῆς ἀποκαλυπτηρίων τῆς προτομῆς τοῦ Παπαδιαμάντη στὴ Σκιάθο, μὲ γυναῖκες τῆς Σκιάθου περὶ τὸ 1930. Ἀπὸ τὸ ἡμερολόγιο τοῦ 2012 τοῦ Συλλόγου Συνταξιούχων Ναυτικῶν Σκιάθου (ἐπιμ. Γιάννης Θ. Παρίσης).

Ὁ Δροσίνης βρέθηκε στὴ Σκιάθο μὲ ἀφορμὴ τὰ ἀποκαλυπτήρια τῆς προτομῆς τοῦ Παπαδιαμάντη ποὺ θὰ γίνονταν στὶς 13 Σεπτεμβρίου 1925. Τὸ βράδυ τῆς 13^ης πρὸς 14^η Σεπτεμβρίου φιλοξενήθηκε στὴν οἰκία Φιλ. Γεωργιάδου, ὁ ὁποῖος ὅπως διηγεῖται ὁ ποιητὴς ἦταν ἀναγνώστης του στὴν ἐφ. Ἑστία καὶ θαύμαζε καὶ ἐκτιμοῦσε τὰ γραπτὰ τοῦ Δροσίνη. Μάλιστα, ὁ Δροσίνης ἀφοῦ δηλώνει τὴν καταγωγὴ καὶ κοινωνικὴ θέση τοῦ Φιλ. Γεωργιάδη, σημειώνει πὼς πληροφορήθηκε ὅτι ὁ αὐτὸς ἦταν ὁ χορηγὸς γιὰ τὰ Ἀποκαλυπτήρια ‒χωρὶς νὰ θέλει νὰ φανερωθεῖ‒ ἐνῶ τὸν χαρακτηρίζει γεναιόδωρο γιὰ κάθε ἐθνικὸ σκοπὸ καὶ γιὰ κάθε τοπικὴ ἀνάγκη,[1]  καθὼς καὶ  προστάτη τῶν φτωχῶν καὶ τῶν δυστυχισμένων:

«Ἔμαθα τότε πὼς ὁ ἄγνωστος σ᾿ ἐμένα ἦτον προσωπικότης τοῦ νησιοῦ. Ὄχι ἐντόπιος, ἀλλὰ ξένος φερμένος ἀπὸ δουλωμένη πατρίδα, τὴ Μακεδονία. Εἶχεν ἀποκατασταθῇ  στὴ Σκίαθο γιὰ νὰ πατᾶ ἐλεύθερη γῆ. Πλούσιος καὶ γενναιόδωρος γιὰ κάθε ἐθνικὸ σκοπὸ καὶ γιὰ κάθε τοπικὴ ἀνάγκη καὶ προστάτης τῶν φτωχῶν καὶ τῶν δυστυχισμένων, ἀπὸ τότε μάλιστα ποὺ ἔχασε τὴ γυναῖκα του. Αὐτὸς ἦτον ὁ χορηγὸς γιὰ τὰ Ἀποκαλυπτήρια, χωρὶς νὰ φανερώνεται. Τί χάρισμα τῆς Τύχης ἦτον νὰ μὲ φέρῃ στὸ πλάγι τέτοιου ἀνθρώπου»![2]

Ὁ Δροσίνης ἐντυπωσιάστηκε ἀπὸ τὴν προσωπικότητα καὶ τὸ ἔργο τοῦ Φιλ. Γεωργιάδη, [3] ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὰ ὅσα τοῦ διηγήθηκε γιὰ τὴ σύζυγό του Μαρίκα,[4] τὴν «Ἄγνωστη Πεθαμένη» ὅπως τὴν ἀποκαλεῖ. Μάλιστα, μὲ ἀφορμὴ ὅλα αὐτά, ὀνομάζει τὴ Σκιάθο «Τὸ Νησὶ τῆς Ἄγνωστης Πεθαμένης».[5]

Ἡ προτομὴ τοῦ Παπαδιαμάντη στὴ Σκιάθο,

ἔργο τοῦ γλύπτη Θωμᾶ Θωμόπουλου (1873-1937).

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

---

[1] Χαρακτηριστικά, στὰ 1913, στὴν καρδιὰ τῶν Βαλκανικῶν πολέμων, τὸν συναντοῦμε σὲ δημοσιεύματα στὸν Ἀθηναϊκὸ Τύπο ὡς χορηγὸ ἀγαθοεργῶν σκοπῶν. Ἔτσι σὲ δημοσίευμα στὴν ἐφ. Ἐμπρὸς στὰ 1913 γράφεται πώς: Ὁ κ. Φιλοκλῆς Γεωργιάδης ἔθεσεν ὑπὸ τὴν διάθεσιν τῆς Α. Μ. τῆς Βασιλίσσης Σοφίας δρ. 15.000 ἵνα χρησιμεύσωσιν ὡς βάσις ἀνεγέρσεως Μεγάρου τῶν Ἀπομάχων καὶ Εἰσφοραὶ ὑπὲρ τοῦ Ἐρυθρου Σταυροῦ … Φιλοκλῆς Γεωργιάδης, δήμαρχος Σκιάθου, ἀτομική του εἰασφορὰ 5.000. · Ἐφ. Ἐμπρός, 12. 7. 1913, σ. 2.

[2] Δροσίνης, Ἅπαντα, φιλ. ἐπιμέλεια Γιάννης Παπακώστας, [Σύλλογος πρὸς Διάδοσιν Ὠφελίμων Βιβλίων],  Ἀθήνα 2001, τόμ. Ζ΄, σ.235.

[3] «Τὴν τελευταία στιγμὴ φιληθήκαμε μὲ τὰ δάκρυα στὰ μάτια.  Ξέραμε πὼς ὁ ἀποχαιρετισμὸς ἐκεῖνος ἦτον παντοτεινός. Ἔβλεπα γιὰ τελευταίαν φορὰν τὸν ἐξαιρετικὸν ἐκεῖνον ἄνθρωπο ποὺ μὲ τὴ δυστυχία του ἔπλαττε τὴν εὐτυχία τῶν ἄλλων. Τοῦ Θεοῦ χάρισμα»· στὸ ἴδιο σ. 241.

[4] Γιὰ τὴν Μαρίκα συζ. Φιλ. Γεωργιάδου βλ. Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης, « ‘’…καὶ μὲ τρέμοντα χείλη…’’ Ἀθησαύριστον Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη», έφ. Χρονικὰ Δυτ. Μακεδονίας 730 (2017) 11-18.

[5] «Τὸ νησὶ τῶν Ἀλεξάνδρων ἔχει γίνη γιὰ τὸν ἀπόκρυφο κόσμο μου τὸ Νησὶ τῆς Ἄγνωστης Πεθαμένης.»· στὸ ἴδιο, σ. 241.