ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ, 25 ΟΚΤ. 1929, ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΩΡΑΪΤΙΔΗ

 

Ὁ Μωραϊτίδης ἀπέθανεν

Ἀλέξ. Μωραϊτίδης (1850-1929).

Στὴν πρωϊνὴ καθημερινὴ ἐφημερίδα Φῶς τοῦ Καΐρου, στὸ φύλλο τῆς 30^ης Ὀκτ. 1929, δημοσιεύεται ἡ εἴδηση, ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὸν ἀθηναϊκὸ τύπο καὶ συγκεκριμένα ἀπὸ τὴν ἐφημερδα Ἐλεύθερον Βῆμα, ὅτι ὁ σκιαθίτης διηγηματογράφος Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, ὁ ὁποῖος μόλις πρὸ μηνὸς εἶχε καρεῖ μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Ἀνδρόνικος, νοσεῖ βαριά. Τὸ δημοσίευμα αὐτὸ εἶναι ἀναδημοσίευση ἀπὸ τὸ φύλλο τῆς 24^ης Ὀκτωβρίου 1929 τοῦ Ἐλευθέρου Βήματος τῶν Ἀθηνῶν καὶ  ἀποδίδει τὴν ἐπιδείνωση τῆς ὑγείας τοῦ Μωραϊτιδη σὲ πλημμελῆ χρήση κηλεπιδέσμου. Ἀντίθετα, ὁ φιλέλληνας διανοούμενος Ὀκτάβιος Μερλιέ, σὲ σημείωμά του στὶς 29 Ὀκτ. 1929, πάλι στὸ Ἐλεύθερον  Βῆμα, μὲ τίτλο «Ἑλληνικαὶ τραγωδίαι. Πῶς ἀπέθανεν ὁ Μωραϊτίδης. Εἰς τὸ νησὶ τοῦ θανάτου», μὲ ἀφορμὴ τὸν θάνατο τοῦ Μωραϊτίδη, τὸν ἀποδίδει στὸ παλαιὸ κάταγμα κνήμης ποὺ εἶχε ὑποστεῖ πρὸ ἐτῶν καὶ τὸ ὁποῖο λόγῳ πλημμελοῦς φροντίδας του στὴν Σκιάθο, ἐλλείψει ἐπαρκῶν ὑγειονομικῶν μέσων, ὑποτροπίασε, μολύνθηκε καὶ ὁδήγησε στὸ μοιραῖο· ἢ σὲ κάποια σοβαρὴ πληγὴ ποὺ εἶχε ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, ἡ ὁποία δὲν ἀντιμετωπίστηκε μὲ τὸν πρέποντα τρόπο στὸ νησὶ τῆς Σκιάθου μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐπιμολυνθεῖ καὶ νὰ ὁδηγήσει σὲ θανατηφόρο γάγγραινα:

Ἐφ. Ἐλεύθερον Βῆμα, φ. 29.10.1929

«Ὁ πτωχὸς Μωραϊτίδης, ὁ ὁποῖος εἶχε θραύσει τὴν κνήμην του πρὸ πολλῶν ἐτῶν, ἔφθασεν εἰς Σκίαθον τὸν παρελθόντα Αὔγουστον, φέρων  βαρυτάτην πληγὴν, τὴν ὁποίαν μόλις εἶχεν θεραπεύσει εἰς τὰς Ἀθήνας. Ὁ νέος ἰατρός, ὁ ὁποῖος τὸν ἐπεριποιήθη εἰς τὴν Σκίαθον, εὑρέθη ἀντιμέτωπος μὲ τὴν ἀδιαφορίαν τοῦ γέροντος, ὅσον καὶ πρὸς τὸν κίνδυνον τῆς γαγγραίνης, καὶ ἐκαθάρισε ἐπιμελῶς μὲν τὴν πληγὴν, ἐπείσθη ὅμως ὅτι ἦτο ἀπαραίτητος ἡ χειρουργικὴ ἐπέμβασις. Περὶ ἐγχειρήσεως οὔτε λόγος ἠδύνατο νὰ γίνει εἰς τὴν Σκίαθον, ἡ πληγὴ δὲν ἰάθη καὶ ... γνωρίζετε τί ἐπακολούθησε».

Τέλος, στὴ ληξιαρχικὴ πράξη θανάτου του, ποὺ ὑπογράφουν ὁ ληξίαρχος Σκιάθου καὶ κοινοτάρχης Φιλοκλῆς Γεωργιάδης καὶ ὁ ἰατρὸς Σταμάτιος. Ι. Βιδελινῆς ἀναφέρεται ὡς αἰτία θανάτου:

«Ὁ θάνατος κατὰ τὴν πιστοποίησιν τοῦ ἰατροῦ Σταματίου Βιδελινῆ ἐπῆλθεν ἐκ γεροντικοῦ μαρασμοῦ»

 Ἐν τῷ μεταξύ, ἄλλο ἀνώνυμο δημοσίευμα τοῦ Ἐλευθέρου Βήματος τῆς 26^ης Ὀκτ. 1929 μὲ τίτλο «Ὁ Μωραϊτίδης εἰς τὰ τέλη τῆς ζωῆς του» μᾶς πληροφορεῖ πώς:

 «Ὁ μοναχὸς Ἀνδρόνικος (Μωραϊτίδης) ἐζήτησε καὶ ἐκοινώνησε τῶν ἀχράντων μυστηρίων [...]. Ἐξ Ἀθηνῶν ἔφθασεν εἰς Σκίαθον ἡ μοναχὴ Καλλιόπη Ἀντωνοπούλου καὶ ἤλλαξε τοὺς ἐπιδέσμους τῆς πληγῆς τοῦ ἀσθενοῦς, ὁ ὁποῖος δὲν ἐδέχετο παρ’ οὐδενὸς ἄλλου νὰ νοσηλευθῇ, μετὰ δὲ τὴν ἀλλαγὴν ἠσθάνθη μεγάλην ἀνακούφισιν».

Βέβαια, εἶχε προηγηθεῖ ὁ θάνατος τοῦ Μωραϊτίδη, τὴν Παρασκευὴ 25 Ὀκτ. 1929, ἀλλὰ ἡ εἴδηση προφανῶς δὲν εἶχε φθάσει ἀκόμη στὴν Ἀθήνα ἀλλὰ οὔτε φυσικὰ καὶ στὸ Κάϊρο. Στὸ ἑπόμενο φύλλο τοῦ Ἐλευθέρου Βήματος, αὐτὸ τῆς 27^ης Ὀκτ., δημοσιεύεται τηλεγράφημα ἐκ Σκιάθου, τὸ ὁποῖο στέλνει ὁ Πρόεδρος τῆς Κοινότητος Σκιάθου Φιλοκλὴς Γεωργιάδης ποὺ ἀναγγέλλει τὴν κοίμηση, στὶς  25 Ὀκτ. 1929, τοῦ Ἀλεξάνδρου Μωραϊτίδη. Στὸ ἴδιο φύλλο ὁ Σπύρος Μελᾶς μὲ τὸ ψευδώνυμό του «Φορτούνιο» δημοσιεύει πρωτοσέλιδα ἐκτενῆ νεκρολογία γιὰ τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη μὲ τίτλο «Ὁ δεύτερος Ἀλέξανδρος» δηλώνοντας ὅτι:

 «Ὁ Μωραϊτίδης ἤτανε πολὺ λίγο ποιητὴς, περισσότερο ζωγράφος, κυρίως θαλασσογράφος. Δὲ θὰ ξεχάσω ποτὲ τὴν περιγραφὴ τοῦ ταξειδιοῦ μιᾶς σκούνας: ἡ κίνησις τῆς θαλάσσης γίνεται λυρικὸ τραγούδι ...».

Τὴν εἴδηση τοῦ θανάτου τοῦ Μωραϊτίδη δημοσιεύει ὅλος σχεδὸν ὁ ἀθηναϊκὸς τύπος. Ἔτσι, στὶς 31 Ὀκτωβρίου 1029, καὶ τὸ Φῶς τοῦ Καΐρου ἀνακοινώνει τὸν θάνατο τοὺ Μωραϊτίδη μὲ ἕνα μικρὸ ἀνυπόγραφο δημοσίευμα μὲ τίτλο «Ἀπέθανεν ὁ Μωραϊτίδης», ὅπου ὁ ἀρθρογράφος, μεταξὺ ἄλλων, ἐπισημαίνει ὅτι ὁ Μωραϊτίδης:

 «Ὑπῆρξε ἀληθὴς χριστιανὸς καὶ ἡ ταπεινοφροσύνη του ὑπῆρξε παροιμιώδης. Λιτὸς εἰς τὴν ζωήν του ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν ἔζη ὡς ἀσκητὴς ἀποτραβηγμένος εἰς ἕνα μικρὸ σπιτάκι ὅπου ἐζοῦσε ἐργαζόμενος, προσευχόμενος καὶ νηστεύων. Ἐχθρὸς κάθε θορύβου καὶ πάσης ἐπιδείξεως ...»

Ἐφ. Φῶς, 31.10. 1929

 

Φῶς, 30.10. 1929, σ. 3.

Πεθαίνει ὁ Μωραϊτίδης

Γράφει τὸ «Ἐλεύθερον Βῆμα»:

Ὁ περιβληθεὶς τὸ μοναχικὸν σχῆμα καὶ προχειρισθεὶς εἰς μοναχὸν Ἀνδρόνικον ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Χαλκίδος, μονάζων δὲ εἰς τὴν γενέτειράν του Σκίαθον διηγηματογράφος Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, κινδυνεύει ν’ ἀποθάνῃ.

Ὁ ἐπιφανὴς λογοτέχνης καὶ σεβάσμιος μοναχός, πάσχων ἐκ κήλης, εἶχε χρησιμοποιήσει κακὸν ἐπίδεσμον, ἐξ αὐτοῦ δὲ προεκλήθη εἰς τὴν κοιλίαν του πληγή, ἥτις γαγγραινωθεῖσα περιήγαγε τοῦτον εἰς ἔσχατον κίνδυνον κατὰ τὰς ἐκ Σκιάθου πληροφορίας.

 

 

Φῶς, 31.10. 1929, σ. 2.

Ο ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ ΑΠΕΘΑΝΕΝ

Αἱ Ἀθηναϊκαὶ συνάδελφοι ἀγγέλλουν τὸν θάνατον τοῦ διηγηματογράφου Ἀλεξάνδρου ἢ Ἀνδρονίκου Μωραϊτίδη, ὅστις περιεβλήθη πρὸ διμήνου τὸ μοναχικὸν ἔνδυμα, ἐπισυμβάντα εἰς τὴν Σκίαθον.

Ὁ Μωραϊτίδης καὶ ὁ Παπαδιαμάντης ἀποτελοῦν εἰς τὴν Ἑλλάδα τὴν ἐπίσημον τρόπον τινὰ δυάδα χριστιανῶν λογοτεχνῶν. Ὁ  Μωραϊτίδης, ὑπῆρξε πραγματικὸς πιστὸς καὶ ὁλόκληρον τὸ ἔργον του εἶναι γεμᾶτο ἀπὸ πίστιν. Ὑπῆρξε ἀληθὴς χριστιανὸς καὶ ἡ ταπεινοφροσύνη του ὑπῆρξε παροιμιώδης. Λιτὸς εἰς τὴν ζωήν του ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν ἔζη ὡς ἀσκητὴς ἀποτραβηγμένος εἰς ἕνα μικρὸ σπιτάκι ὅπου ἐζοῦσε ἐργαζόμενος, προσευχόμενος καὶ νηστεύων. Ἐχθρὸς κάθε θορύβου καὶ πάσης ἐπιδείξεως ἔμαθε τελευταίως τόσον τὴν ἀπονομὴν εἰς αὐτὸν τοῦ Ἀριστείου τῶν Γραμμάτων, ὅσον καὶ τὴν ἐκλογήν του ὡς ἀκαδημαϊκοῦ. Εἰς τὴν Ἀκαδημίαν μάλιστα δὲν μετέβη ποτέ, ἀλλὰ τελευταίως εἶχε περισσότερον ἀπομονωθῇ, καὶ τέλος παρουσιάσθη εἰς τὸν Μητροπολίτην Χαλκίδος Γρηγόριον κατὰ τὸ παρελθὸν θέρος καὶ ἐζήτησε νὰ χειροτονηθῇ μοναχός. Ὄντως ἐχειροτονήθη καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα Ἀνδρόνικος, μετὰ δίμηνον δὲ ἀπέθανεν εἰς ἡλικίαν79 ἐτῶν.

                                                          Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

 

ΓΕΝΕΣΙΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Δ. ΜΩΡΑΪΤΙΔΟΥ (15 Ὀκτ. 2022)

 

Σὰν σήμερα, πρὶν 172 χρόνια, στὶς 15 Ὀκτωβρίου τοῦ 1850, γεννήθηκε στὴ Σκιάθο ὁ Ἀλέξανδρος Δ. Μωραϊτίδης, γνωστὸς καὶ ὡς ὁ ‘’ἄλλος’’ Ἀλέξανδρος σὲ σχέση μὲ τὸν τριτεξαδελφό του Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Τὸ Ἱστολόγιό μας θυμᾶται καὶ τιμᾶ τὴν μορφὴ καὶ τὸ πνευματικὸ ἔργο τοῦ Ἀλ. Μωραϊτίδη, τοῦ τελειωθέντος († 25 Ὀκτ. 1929) στὴ Σκιάθο ὡς μοναχοῦ Ἀνδρονίκου,  καθώς –πέραν τοῦ συνόλου τοῦ ἔργου του- μᾶς ἄφησε παρακαταθήκη ἕνα ὑπέροχο χρονογράφημά του μὲ τὸ περιπετειῶδες ταξίδι του, μὲ τὸ ἀτμόπλοιο «Ἤπειρος», ἀπὸ τὴν Ἀθήνα στὸ Καρπενήσι, στὰ 1901, παραμονὲς Χριστουγέννων μὲ χιόνια παρακαλῶ.

Ἐφέτος μάλιστα, στὶς ἀρχὲς τοῦ καλοκαιριοῦ, εἴχαμε τὴν ἐξαιρετικὴ τιμὴ καὶ εὐλογία νὰ δοῦμε καὶ νὰ πάρουμε στὰ χέρια μας –κατόπιν εὐγενικῆς χειρονομίας τοῦ νῦν κατόχου του‒ νὰ ψαύσουμε τὸ κομποσχοίνι, τὸν προσευχητικὸ συνοδὸ τοῦ Ἀλεξάνδρου Μωραϊτίδη, τοῦ μοναχοῦ Ἀνδρόνικου.

                    Τ ὴ ν  ε ὐ χ ή  τ ο υ  ν ὰ  ἔ χ ο υ μ ε.

Κ. Σπ. Τ.