ΜΕΓΑΛΑ ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ, 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2022. 1922-2022, 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

 

MΝΗΜΗ ΟΣΙΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

 5 Αὐγούστου 2022

Στὶς 5 Αὐγούστου 2022 τιμᾶται, στὰ Μεγάλα Βραγγιανά, στὸν τόπο ὅπου ἐκοιμήθη, ἡ ἱερὰ μνήμη τοῦ ὁσίου Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ (+ 6 Αὐγούστου 1682). Στὸν ἱ. ν. τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, στὶς 5 Αὐγούστου θὰ πραγματοποιηθεῖ -ἀπὸ φυλακῆς πρωΐας- Θεία Λειτουργία (04:00-07:00 π. μ.).

 

ΘΕΡΟΣ

 Τὸ ἱστολόγιό μας, ellinomouseionagrafon.blogspot.com, σᾶς εὔχεται τὸ Καλὸ Καλοκαίρι μὲ ἄρθρο τοῦ συνεργάτου  του Ντίνου Ἀγραφιώτη, τὸ ὁποῖο δημοσιεύεται καὶ στὸ φιλογενὲς μονόφυλλο Τύρβη, ἔκδοση τῆς «Φαιδρᾶς Συντεχνίας» τῶν Γρεβενῶν, φ. 19, [θερινόφορτον], Καλοκαίρι 2022, σ. 2.

Ποῦ πάει ὁ χειμὼν τὸ θέρος;*

Θέρος, ὦ μεγαλόχαρο, πλούσιον, ἠχηρό, φλογάτο.

(Ἀρίστος Καμπάνης, «Θέρος», 1909)

 

Ὅταν ἔλθει τὸ καλοκαίρι, λέγεται, πὼς ὁ χειμώνας πάει κι αὐτὸς νὰ παραθερίσει. Πάει, λοιπόν, καὶ μένει στὰ ψηλὰ βουνά, στὰ Καρπενήσια καὶ τ’ Ἄγραφα. Νὰ τὰ δροσίσει ἀπὸ τοὺς θερινοὺς καύσωνες: ἀναψυχὴ σὲ σώματα καὶ ψυχές, ἀλεξικαύσωνο σωστό, δὲν ἀφήνει τὸ ἀστερισμὸ τοῦ Κυνός, μὲ τὰ κυνικά του καύματα, νὰ πλησιάσει, κατὰ τοὺς θερινοὺς μῆνες, στὰ μέρη τοῦ Ζαχαρία Παπαντωνίου καὶ τοῦ Στέφανου Γρανίτσα. Τὸ δηλώνει ἀπερίφραστα ὁ Γρανίτσας:         

 «Τὸ καρπενησιώτικο καλοκαίρι εἶναι ὅ,τι τὰ ἀθηναϊκὰ μαγιάπριλα».

Φέρνει μαζί του, στὶς ἀποσκευές του, βρύσες μὲ κρυερὰ κι εὐωδιαστὰ  νερά· νερὰ  ἀπὸ τὰ ἔγκατα τῆς γῆς βγαλμένα γιὰ νὰ δροσίσουν τὸν τόπο, νὰ μὴν τὸν βαλαντώσει ὁ ἥλιος· βρύσες ποὺ κελαρύζουν ἀνὰ τὰς ρύμας καὶ τὰς ἀγυιὰς τοῦ Καρπενησίου, ποὺ πέφτουν στοὺς ἀνθόφορτους  φράχτες, ποὺ τρέχουν μέσα  σὲ ὅλους τοὺς καρπενησιώτικους κήπους:

«Θαῦμα οἰκονομίας καὶ ποιήσεως ὁ καρπενησιώτικος κῆπος»,

ἀναφωνεῖ ὁ Γρανίτσας.

Τὸ δροσερό, τὸ δροσερώτατο καρπενησιώτικο καλοκαίρι πληρoῖ μὲ ὀξυγόνο τοὺς πνεύμονες, τὸ στῆθος, δίνει φτερὰ στὰ πόδια, δυναμώνει τὸ φρόνημα καὶ τὴν καρδιὰ τῶν καρπενησιωτῶν.

Στ’ Ἄγραφα, στὰ μέρη τοῦ «Ἑλληνομουσείου» τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη καὶ τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου, στολίζει τοὺς ὄχτους μὲ ποικιλόχρωμα ἀγριολούλουδα ὅλο τὸ καλοκαίρι. Ἡ ἱστορικὴ «Φοντάνα», ἡ πηγὴ τῆς πάλαι ποτὲ Γούβας Βραγγιανῶν, μὲ τὸ μουσικότατο κελάρυσμά της, χαρίζει, μαζὶ μὲ τοὺς ἐλατιάδες καὶ τοὺς πλατανιάδες ποὺ τὴν περιβάλλουν, βουνίσια γαλήνη καὶ ἠρεμία, ποὺ τὴν συνοδεύει μόνο τὸ τιτίβισμα τῶν πουλιῶν μὲ κυρίαρχα τὰ κοσσυφάκια τὰ λάλα μὲ τὸ ἀμαυρὸν πτέρωμα. Καὶ ἔχει, κατὰ τὸν Γιαννούλη, καλίρροον ὕδωρ ἡ «Φοντάνα», νᾶμα ἀκηράσιον καί:

«πολλὰ κρυερὸν καὶ πότιμον καὶ τροφῶν ὁποίων ποτὲ ὄντων πεπτικώτατον, ... δι οὗ τὰ πέριξ γίνεται χλοερὰ καὶ ἐπίχαρη, μάλιστα κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ θέρους, καὶ οὕτω ποιεῖ τοὺς περιπάτους ἡμῖν γλυκεροὺς καὶ ἀνακλητικοὺς ἐπὶ τὸ εὐθυμότερον»

Καὶ προσκαλεῖ ὁ Εὐγένιος τὸν περαστικό, τὸν διαβάτη:

«Ἰζεό μοι πάρα ὦ ξένε,[...]

Φοντάνα κικλήσκουσί με            

νῦν ἐγχώριοι ἄνδρες

φωνῇ τῇ Λατίνων οὐκ Ἀχάιδι, φίλε»

 

Ἡ πηγὴ "Φοντάνα''

Κι ἀπὸ ἐκεῖ ψηλά, ἀπ’ τὶς πινδικὲς ὀροσειρές, ὅπου λημεριάζει ὁ χειμώνας κατὰ τοὺς θερινοὺς μῆνες, στέλνει σὲ κάμπους, θάλασσες, πελάγη, ἁλίπληκτες ἀκτές, τὰ θερινὰ μελτεμάκια, τὶς λυσίπονες αὐτὲς δροσερὲς πνοὲς τοῦ θέρους. Εἶναι οἱ τερπνοὶ τοῦ θέρους ἐτησίαι, ποὺ καταπραΰνουν κόπους, μόχθους καὶ καύσωνες· μὲ τὶς διάφορες μορφές τους: κερὰς-μελτέμ, βερύκοκκο-μελτέμ, τσάνερο-μελτέμ, μπακλὰ-μελτέμ,  γαϊδουρομελτέμ.

Ἀλλὰ ἡ θαυμαστὴ καὶ μοναδικὴ γιὰ τὰ σκιόεντα ὄρη τῶν Ἀγράφων πνευματικὴ ξυνωρὶς τῶν Παπαντωνίου καὶ Γρανίτσα, δὲν ἀπολαμβάνει τὸ δροσερὸ θέρος τῶν Ἀγράφων καὶ τοῦ Καρπενησίου, ἀλλὰ ἀναγκάζεται νὰ φλογίζεται στὴν Ἀθήνα, τὴν παραδομένη στοὺς καύσωνες τοὺς θερινούς, ὅπου ἡ ξηρὴ ἀτμόσφαιρα καίει τὴν πόλη, ὁ δὲ «Σφίγξ» τοῦ Μὴ Χάνεσαι σχολιάζει, σχεδόν μὲ τρόμο:

 

«Ὅπου καὶ νὰ καθήσῃς ἡ φλὸγξ σὲ θωπεύει κλείουσα τὴν διάβασιν παντὸς ρεύματος [...]  Καὶ νὰ εἶναι τὸ καῦμα πνιγηρόν».

Στὴν πρωτεύουσα, ὁ Ζαχ. Παπαντωνίου θυμᾶται, ἀναπολεῖ νοσταλγικά, καλοκαιρινὲς στιγμὲς νεότητος μὲ τὰ ἔθιμα τοῦ Κλύδωνα στὸ Καρπενήσι:

«Ὅταν ἤμην παιδίον ἀφηρπάγην καὶ ἐγὼ μίαν ἡμέραν, ὡς αὐτὴν τοῦ θέρους, ἀπὸ χεῖρας παρθένων καὶ ἐκλείσθην  εἰς μίαν αὐλὴν ἔμπροσθεν προκοιλιώσης λαγήνας... ἐκλήθην νὰ βγάζω τοὺς λαχνοὺς τῆς μοίρας ἀπὸ τὴν ὑγρὰν κληρωτίδαν»

Σωτηρία ἀπὸ τὴν ἡλίαση βρίσκει στὴ θρυλικὴ Δεξαμενὴ τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου δοκιμάζει τὴν ἀναζωογονητικὴ δύναμη τοῦ κρύου νεροῦ, ἰδιαίτερα ὅταν αὐτὸ συνοδεύει τὸ παραδοσιακὸ συριανὸ λουκουμάκι.

—Πρέπει νὰ πᾶμε νὰ κατοικήσωμεν μέσα εἰς τὴν Δεξαμενή! ἀναφωνοῦν οἱ  Ἀθηναῖοι

Τύρβη, φ. 19, σ. 2.

Ἐκεῖ θαμὼν κι ὁ Παπαδιαμάντης. Ἐκεῖ ἐλήφθη ἀπ’ τὸν Παῦλο Νιρβάνα ἡ ἱστορικότερη φωτογραφία τῆς λογοτεχνίας μας. Ἐκεῖ, ὅπου ἡ τεράστια θερινὴ ὀμπρέλλα τῶν πυκνῶν κλάδων τῶν δένδρων τῆς πλατείας χαρίζει εὐδαιμονία ἀστικὴ εἰς τὰς ἡλιοβρώτους Ἀθήνας.

Τὴν νύκτα, κατὰ τὸν Παπαντωνίου, ὑπερτάτη ἀπόλαυσις γιὰ τὸν καταπονημένο ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴ ζέστη Ἀθηναῖο εἶναι ἡ ἡμερωμένη φύσις τοῦ Ζαππείου, τὸ θεσπέσιο καὶ μοναδικὸ αὐτὸ κομμάτι τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου καί:

«περιπλάνησις, ἀνὰ μέσῳ τῆς τύρβης τοῦ ὑπολανθάνοντος εἰς τὸ ἡμίφως πληθυσμοῦ, εἰς τὸ κατάστικτον ἀπὸ φῶτα καὶ πλημμυρούμενον ἀπὸ συγκεχυμένους τόνους μουσικῆς»

Ὅσο ἀπολαυστικὰ δροσιστικὸ εἶναι τὸ θεσπέσιον Ζάππειον καὶ ἡ ἀναζωογονητικὴ Δεξαμενὴ τῶν Ἀθηνῶν, τόσο γλυκὺς καὶ λαχταριστὸς εἶναι ὁ θερινὸς ἴσκιος τῶν ἐλάτων ὅπου τὸ δροσερὸ ἀεράκι, ἡ ψυχὴ τοῦ λόγγου, πλανιέται ἀνάμεσα ἀπὸ βαθύσκιες πρασινᾶδες χαϊδεύοντας ἱδρωμένα μέτωπα· βάλσαμο γλυκὸ νὰ στάζει σὲ ψυχὲς καὶ σώματα. Καὶ μὲ τὸ ἀηδονάκι νὰ σὲ ξυπνᾶ αὐγὴ-αὐγὴ μὲ τὶς γλυκές του τρίλλιες πάνω στὸ κλαδί.

                                                                               Ντῖνος Ἀγραφιώτης

MIKΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

 

Ἐκ Βραγγιανῶν πεσόντες ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ^*

                                                   Γεννηθεὶς εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλίας,ἀπεβίωσε τὸ 1922 εἰς Μ. Ἀσίαν.

 

               

Ἡ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ ἀποτελεῖ τὴν πλέον ὀδυνηρὴ σελίδα τῆς ἱστορίας τοῦ Νεότερου Ἑλληνισμοῦ. Ἑκατὸ χρόνια πέρασαν ἀπὸ τὴν στρατιωτικὴ ἧττα τῆς Ἑλλάδος στὴν Μικρὰ Ἀσία, ποὺ εἶχε ὡς συνέπεια τὸν ξεριζωμὸ τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὶς προαιώνιες πατρίδες τους. Πολλὲς ἑκατοντάδες χιλιάδες Ἕλληνες ἐξοντώθηκαν καὶ ὅσοι ἀπέμειναν ἦλθαν ‒ἀφήνοντας τὶς προγονικές τους ἑστίες‒ ὡς πρόσφυγες στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο. Ἡ ἐγκατάστασή τους στὴν Ἑλλάδα ἄλλαξε τὴ μορφὴ καὶ τὶς σχέσεις σὲ ὅλες τὶς πτυχὲς καὶ σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας: οἰκονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό, πνευματικό.

Κωνσταντῖνος Παν. Τσιώλης
δεκανεύς,
(Μεγ. Βραγγιανὰ 1891-
Μικρὰ Ἀσία 18.3.1921)

Οἱ ἑλληνικὲς ἔνοπλες δυνάμεις πλήρωσαν βαρὺ φόρο αἵματος στὴ διάρκεια τῆς Μικρασιατικῆς Ἐστρατείας καὶ ἰδιαίτερα μετὰ τὴ σχεδὸν ἄτακτη ὑποχώρησή τους. Χιλιάδες οἱ νεκροὶ στρτιωτικοὶ ἀπ’ ὅλες τὶς περιοχὲς τῆς Ἑλλάδος. Καὶ ὁ τόπος μας, ἡ κοινότητα τῶν Μεγ. Βραγγιανῶν, εἶχε κι αὐτὴ θύματα, στρατευσίμους ἐκ Βραγγιανῶν πεσόντες ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος στὸ Μικρασιατικὸ μέτωπο.

Ἀπὸ τὰ δημοσιευθέντα, ἀπὸ εἰδικὴ ἐπιτροπή, σὲ κατάστιχο ὀνόματα πεσόντων στὴ Μικρὰ  Ἀσία τὴν περίοδο 1919-1923, ἐντοπίσαμε καὶ καταχωροῦμε τὰ ὀνόματα τῶν ἕξη Βραγγιανιτῶν θυμάτων τῆς ἐκστρατείας στὴ Μικρὰ Ἀσία. Τοὺς ἡρωϊκῶς πεσόντες οἱ συντάκτες τοῦ θλιβεροῦ καταλόγου τοὺς ἀναφέρουν ‒συνήθως‒ ὡς καταγομένους ἐκ "Βραγγιανῶν τῆς Αἰτωλίας", ὅπως ἦταν τότε γνωστὰ τὰ νῦν Μεγάλα Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων. Τὰ ὀνόματα καταχωρίζονται συνοδευόμενα μὲ λιγοστὰ βιογραφικὰ στοιχεῖα: 

 

1  Κονδρομάνος <Κουτρομάνος> Κ. <Κωνσταντῖνος> Ἠλίας      

«Koνδρομᾶνος Ἠλίας τοῦ Κ. στρ. γεν. εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλίας, ἀπεβ. 1920 Σεπτεμβρίου 4 εἰς ιβ΄ ὀρ. Χειρουργεῖον».

2  Σιρίκιος <Συρούκης> Χρῆστος

«Σιρίκιος Χρῆστος, στρατ., γεν. εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλίας, ἐφονεύθη 1921 Αὐγούστου 16 εἰς Μπαχτσετζίκ».

3  Στοῦμπος Γεω.<Γεωργίου>  Σπύρος 

«Στοῦμπος Σπῦρος τοῦ Γεωρ. στρατ. γεννηθεὶς εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλοακαρνανίας, ἀπεβίωσε 1921 Μαρτίου 21».

 4. Τσιώλης Κ.<Κωνσταντῖνος> τοῦ Παναγ. <Παναγιώτου>

«Τσιώλης Κ. τοῦ Παναγ., Δεκανεύς, γεννηθεὶς εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλακαρνανίας, ἐφονεύθη 1921 Μαρτίου 18».

5. Τσόλης <Τσιώλης> Κων. Παν.<Παναγιώτης>

«Τσόλης Παν. Στρ. γεν. εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλακαρνανίας, ἐφονεύθη 1922, Αὐγούστου 13 εἰς Καμελάρ».

6. Χασναφή <έ>ρης Κων<σταντῖνος>

«Χασναφήρης Κωνσταντῖνος τοῦ Δημητρ. στρ. γεννηθεὶς εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλίας, ἀπεβίωσε τὸ 1922 εἰς Μ. Ἀσίαν».

Mνημόσυνο πεσόντων 
εἰς Ἀφιόν-Καραχισάρ.

Ἀπὸ ἔρευνά μας στὰ Μητρῶα Ἀρρένων τῆς κοινότητος Μεγ. Βραγγιανῶν, στὰ ἔτη 1871-1924, ἐντοπίσαμε τρεῖς ἐκ τῶν παραπάνω ἀναφερομένων πεσόντων μὲ τὸ ἔτος γεννήσεώς τους. Πρόκειται γιὰ τούς:

Στοῦμπος Σπύρος τοῦ Γεωργίου ( γεν. 1899)

Τσιώλης Κωνσταντῖνος τοῦ Παναγιώτου (γεν. 1899)

Τσιώλης Παναγιώτης τοῦ Κωνσταντίνου (γεν.1901)

Οἱ, Χασναφή<έ>ρης Κωνσταντῖνος τοῦ Δημητρίου καὶ Σιρίκιος <Συρούκης> Χρῆστος δὲν καταχωρίζονται στὸ Μητρῶο Ἀρρένων. Ὅμως, τὸ ἐπώνυμό τους σώζεται σὲ ὁρισμένες καταγραφὲς τοῦ Μητρώου, προφανῶς ἀπὸ συγγενεῖς τους.  Ἄδηλο, ἢ μᾶλλον πρὸς ἔρευνα, γιὰ ποιό λόγο δὲν ἔχουν καταγραφεῖ ὡς γεννηθέντες στὰ Βραγγιανά.

Ὁ Κονδρομάνος <Κουτρομάνος>  Ἠλίας φαίνεται πὼς ἐκ παραδρομῆς γράφτηκε ὡς ἐκ Βραγγιανῶν καθὼς τὸ ἐπώνυμο αὐτὸ σώζεται στὸ κοντινὸ χωριὸ Ἐπινιανὰ καὶ ἐνδεχομένως αὐτὸς ποὺ ἔκαμε τὴν ἐγγραφὴ στὸν κατάλογο τῶν νεκρῶν ἔγραψε Βραγγιανά, λόγω τοῦ ὁμοήχου μὲ τὸ Ἐπινιανά.

Ἡρῶον πεσόντων, πεσόντες 1912-1922.

Τέλος, στὸ «Ἡρῶον» τῶν ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος πεσόντων, ποὺ βρίσκεται στὸν αὔλειο χῶρο τοῦ ἱ. ν. Ἁγίου Γεωργίου, πολιούχου τῶν Μεγ. Βραγγιανῶν,  καταγράφονται μόνο δύο ἐκ τῶν παραπάνω ἀναφερομένων ὡς πεσόντων στὴν Μικρὰ Ἀσία, οἱ:

Κωνσταντῖνος Παν. Τσιώλης καὶ Παναγιώτης Κων. Τσιώλης

Ἐνδεχομένως, ἀπαιτεῖται περισσότερη ἔρευνα σὲ ἀρχειακὲς πηγὲς γιὰ νὰ γίνει μιὰ ἐπικαιροποίηση ‒ἐπὶ τὸ ὀρθότερον καὶ ἀκριβέστερον‒ τῶν Βραγγιανιτῶν ποὺ θυσιάστηκαν γιὰ τὴν πατρίδα στὰ Μικρασιατικὰ ἐδάφη τὴν περίοδο 1919-1922 καὶ ἡ ἐγγραφή τους στὸ «Ἡρῶον» τῶν πεσόντων, ὡς ἀναγνώριση τῆς θυσίας τους καὶ εἰς μνημόσυνον αἰώνιον.

* Σὲ γωνιώδεις ἀγκύλες εἶναι δικές μας παρεμβάσεις γιὰ τὴν ὀρθότερη καταγραφὴ στοιχείων τῶν πεσόντων. Εὐχαριστίες πολλές, γιὰ τὴ βοήθειά τους, στὸν Κώστα Ἀντ. Παπαδόπουλο, τὸν ἐκ Δομνίστης ἐκπαιδευτικὸ καὶ ἐπὶ σειρὰ ἐτῶν πρόεδρο τῆς Πανευρυτανικῆς Ἕνωσης, καὶ στὸν Νίκο Μπαλωμένο γραμματέα τοῦ Δήμου Ἀγράφων.

                                                                 Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης 

 Σημ: πρώτη δημοσίευση στὴ ἐφημερίδα ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ, φ. 90, Ἀπρ.-Μάιος- Ἰουν. 2022, σ. 6. 

 

 

 

ΜΝΗΜΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΓΟΡΔΙΟΥ ΣΤΑ "ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ" ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

 Στὸ φιλόξενο, φιλαγραφιώτικο - πιὸ φιλόξενο καὶ πιὸ φιλαγραφιώτικο δὲνγίνεται- ἑβδομαδιαῖο ἔντυπο Χρονικὰ Δυτικῆς Μακεδονίας τῶν Γρεβενῶν (φ. 972, σ. 13) δημοσιεύεται ἄρθρο γιὰ τὸν Ἀναστάσιο Γόρδιο μαζὶ μὲ τὸ τετρασέλιδο δελτάριο ποὺ φιλοτεχνήθηκε γιὰ τὴν ἐφετινὴ μνήμη τοῦ Γορδίου (7 Ἰουν. 2022). Πολλὲς εὐγνώμονες εὐχαριστίες

ΜΝΗΜΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΓΟΡΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ

Στὶς 7 Ἰουνίου τιμᾶται, κάθε χρόνο, στὴ γενέτειρά του, τὰ Μεγ. Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων, ‒ἀλλὰ καὶ ἀλλοῦ‒ ἡ μνήμη του λογίου-ἱερομονάχου Ἀναστασίου τοῦ Γορδίου (1654- † 7 Ἰουν. 1729) . Ὑπῆρξε πολυγραφότατος καὶ μὲ μεγάλη ἀπήχηση στὸν κλῆρο καὶ τὸν λαὸ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας. Μεταξὺ τῶν ἔργων του περιλαμβάνεται ἡ «Ἀκολουθία τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου Λαρίσης» (1683), προστάτου ἁγίου τῆς πόλεως τῶν Γρεβενῶν. Ἀκόμη, ὁ Χαρίτων Καρανάσιος, ὁ δυτικομακεδόνας (ἐκ Κοζάνης ὁρμώμενος)  διευθυντὴς ἐρευνῶν τοῦ Κέντρου Ἐρεύνης τοῦ Μεσαιωνικοῦ καὶ Νέου Ἑλληνισμοῦ τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, ἐπιμελήθηκε τὴν κριτικὴ-σχολιασμένη ἔκδοση (2011) τῆς Ἀλληλογραφίας τοῦ Γορδίου, ἐργαζόμενος ἐπὶ μία δεκαετία μὲ ἀρχεῖα, κώδικες καὶ δημοσιεύματα ποὺ ἀφοροῦν τὶς ἐπιστολές, τὸ ἔργο καὶ τὴ δράση τοῦ ταπεινοῦ ἀγραφιώτη ἱερομονάχου. Ἐπίσης, στὴ Δημοτικὴ Βιβλιοθήκη τῆς Κοζάνης σώζεται τὸ αὐτόγραφο ἔργο (ἔτ. 1675) τοῦ Γορδίου, Σχόλια τοῦ Θεόφιλου Κορυδαλέα στὴ Λογικὴ τοῦ Ἀριστοτέλη, ἀπὸ μαθήματα τοῦ διδασκάλου του Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ. Τὸ ἔργο τὸ ὑπογράφει μὲ τὸ κοσμικό του ὄνομα,  Ἀλέξιος.

Κ. Σπ. Τ.

ΜΕΓΑΛΑ ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ. Ι. Ν. ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ. TΡITH, 7 IOYNIOY 2022. ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗ Σ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΓΟΡΔΙΟΥ.

 

Μὲ τὴν παρουσία πλήθους πιστῶν ἀπὸ τὰ Ἄγραφα ἀλλὰ καὶ τὴν εὐρύτερη περιοχή  ‒ἀκόμη καὶ ἐξ Ἀθηνῶν‒  τιμήθηκε καὶ ἐφέτος στὶς 7 Ἰουνίου, ὅπως καὶ κάθε χρόνο, στὴ γενέτειρά του τὰ Μεγ. Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων ‒ἀλλὰ καὶ ἀλλοῦ‒ ἡ μνήμη τοῦ λογίου-ἱερομονάχου Ἀναστασίου τοῦ Γορδίου (Μεγ. Βραγγιανὰ 1654- † 7 Ἰουν. 1729).

Τὴν προηγουμένη, στὸν ἱστορικὸ ἱερὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, καθολικὸ τῆς πάλαι ποτὲ ὁμωνύμου μονῆς, τελέστηκε ἑσπερινὸς μετ’ ἀρτοκλασίας μὲ λειτουργὸ τὸν π. Κωνσταντῖνο Κουτσουπιά καὶ ἱεροψάλτη τὸν Περικλῆ Ἀντωνίου. Τὴν ἑπομένη τὸ πρωΐ, 7 Ἰουνίου 2022, τελέστηκε Ὄρθρος καὶ Θεία Λειτουργία μετ’ ἀρτοκλασίας ἀπὸ τὸν ἴδιο ἱερέα καὶ ἱεροψάλτες τούς: Περικλῆ Ἀντωνίου, Θεοφάνη Θεοδώρου καὶ Γεώργιο Μαντζιάρα. Τὴν φροντίδα καὶ τὴν ἐπιμέλεια ὅλων εἶχε ὁ δραστήριος, ἐπιμελὴς κατὰ πάντα πρόθυμος ἐπίτροπος τῆς Ἐνορίας, Ἀριστείδης Θωμᾶ Τσιώλης.

Στοὺς προσκυνητὲς τῆς μνήμης τοῦ ὁσιακῆς βιοτῆς λογίου ἱερομονάχου προσφέρθηκαν, ἐκ μέρους τῆς ἐνορίας τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Μεγ. Βραγγιανῶν γλυκίσματα, ἀναψυκτικὰ καὶ καφὲς καὶ ἐκ μέρους τοῦ συλλόγου «Ἀναστάσιος  Γόρδιος» ἐπίσης γλυκίσματα ἀλλὰ καὶ ἀναμνηστικὸ τετρασέλιδο δελτάριο μὲ περιεχόμενο σχετικὸ μὲ τὸ ἔργο καὶ τὴ δράση τοῦ Γορδίου.

Ἀκολουθίες στὴν μνήμη τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου τελέστηκαν ἐπίσης στὴν Ἀθήνα, στὸν ἱερὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων στὴν Πλάκα, τὸ γνωστὸ καὶ ὡς μετόχιον τοῦ Παναγίου Τάφου, ὅπου παρευρέθη καὶ ὁ Γεώργιος Μπετχαβᾶς πρόεδρος τοῦ συλλόγου «Ἀναστάσιος Γόρδιος», ἀλλὰ καὶ στὸν ἱερὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Βαρβάρας στὸ Ἴλιον Ἀττικῆς μὲ πρωτοβουλία τοῦ ἀγραφιώτη (ἀπὸ τὸ Μοναστηράκι τῶν Ἀγράφων) ἐφημερίου τοῦ ναοῦ π. Παναγιώτη Κολοκώτσιου.

Ὁ Ἀναστάσιος Γόρδιος ‒κατὰ κόσμον Ἀλέξιος Παπαλέκας‒ ἦταν ‘‘ἀνακάλυψη’’ τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη (1597-1682), ὁ ὁποῖος ὡς διδάσκαλός του ἀντελήφθη τὰ πνευματικὰ καὶ ψυχικὰ χαρίσματα τοῦ μαθητῆ του. Ἦταν ὁ ἐπιφανέστερος ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τοῦ Εὐγενίου καὶ ‒ὡς εὐγνώμων μαθητής‒ βιογράφησε τὸν διδάσκαλό του. Ὑπῆρξε πολυγραφότατος καὶ μὲ μεγάλη ἀπήχηση στὸν κλῆρο καὶ τὸν λαὸ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας. Ἔζησε βίον ὁσιακὸν καὶ ἐκοιμήθη στὴν γενέτειρά του στὶς 7 Ἰουνίου 1929.

Τὸ τετρασέλιδο δελτάριο, στὸ ὁποῖο  εἰκονογραφεῖται ὁ Ἀναστάσιος Γόρδιος διὰ χειρὸς Μαρίας Παναγοπούλου, φιλοτεχνήθηκε μὲ πρωτοβουλία τοῦ συλλόγου «Ἀναστάσιος Γόρδιος». Ἀκόμη, περιλαμβάνει σύντομο βίο τοῦ Γορδίου ἀλλὰ καὶ ἕνα αὐτόγραφό του. Τέλος, καταχωροῦνται καὶ δύο τροπάρια ἀπὸ Ἀκολουθία τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου συντεθεῖσα (2016) ὑπὸ Χρήστου Κονταξῆ († 3.9.2018).

Μετόχιον Παναγίου Τάφου.
Πλάκα, Ἀθήνα

Ἡ σύνθεση, ἡ ἐπιμέλεια καὶ ἡ δαπάνη ἔκδοσης καὶ κυκλοφορίας τοῦ 4σέλιδου ἐντύπου ἔγινε ἀπὸ τὴν οἰκογένεια τοῦ Ἀριστείδου Σπ. Τσιώλη († 2.7.2021), εἰς μνήμην αἰώνιον αὐτοῦ.

Κ.  Σπ. Τσιώλης

TΡITH, 7 IOYNIOY 2022. ΜΝΗΜΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΓΟΡΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ

 

Στὶς 7 Ἰουνίου τιμᾶται, κάθε χρόνο, στὴ γενέτειρά του, τὰ Μεγ. Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων, ‒ἀλλὰ καὶ ἀλλοῦ‒ ἡ μνήμη του λογίου-ἱερομονάχου Ἀναστασίου τοῦ Γορδίου (1654- † 7 Ἰουν. 1729). Ὁ κατὰ κόσμον Ἀλέξιος Παπαλέκας ἦταν ‘‘ἀνακάλυψη’’ τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη (1597-1682), ὁ ὁποῖος ὡς διδάσκαλός του ἀντελήφθη τὰ πνευματικὰ καὶ ψυχικὰ χαρίσματα τοῦ μαθητῆ του. Ἦταν ὁ ἐπιφανέστερος ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τοῦ Εὐγενίου καὶ ‒ὡς εὐγνώμων μαθητής‒ βιογράφησε τὸν διδάσκαλό του. Ὑπῆρξε πολυγραφότατος καὶ μὲ μεγάλη ἀπήχηση στὸν κλῆρο καὶ τὸν λαὸ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας. Ἔζησε βίον ὁσιακὸν καὶ ἐκοιμήθη στὴν γενέτειρά του στὶς 7 Ἰουνίου 1729. 

Μὲ πρωτοβουλία τοῦ συλλόγου «Ἀναστάσιος Γόρδιος» φιλοτεχνήθηκε τετρασέλιδο δελτάριο, ὅπου εἰκονογραφεῖται ὁ Ἀναστάσιος Γόρδιος διὰ χειρὸς Μαρίας Παναγοπούλου. Ἀκόμη, περιλαμβάνεται σύντομος βίος τοῦ Γορδίου ἀλλὰ καὶ ἕνα αὐτόγραφό του. Τέλος καταχωροῦνται καὶ δύο τροπάρια ἀπὸ Ἀκολουθία τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου συντεθεῖσα (2016) ὑπὸ Χρήστου Κονταξῆ († 3.9.2018).

Ἡ σύνθεση, ἡ ἐπιμέλεια καὶ ἡ δαπάνη ἔκδοσης καὶ κυκλοφορίας τοῦ 4σέλιδου ἐντύπου ἔγινε ἀπὸ τὴν οἰκογένεια τοῦ Ἀριστείδου Σπ. Τσιώλη († 2.7.2021), εἰς μνήμην αἰώνιον αὐτοῦ.

Στὰ Μεγάλα Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων ἡ ἀκολουθία στὴ μνήμη τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου θὰ πραγματοποιηθεῖ τὴν Τρίτη 7 Ἰουνίου 2022, 7:00 -9:00 π. μ., στὸν ναὸ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς.

Ἐφέτος, ἡ μνήμη τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου θὰ τιμηθεῖ καὶ στὴν Ἀθήνα, μὲ Ἱερὰ Ἀκολουθία, τὴν Τρίτη 7 Ἰουνίου (5:30-7:30 π.μ.) στὸν ἱερὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων-Μετόχιον Παναγίου Τάφου, Ἐρεχθέως 18, Πλάκα, Ἀθήνα.