π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΩΤ. ΤΣΙΩΛΗΣ

 Ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ ὁ π. Παναγιώτης Σωτ. Τσιώλης (1934-2021)

Ἐκοιμήθη, τὸν ἐν Κυρίῳ ἀπὸ ὅλους μας ὀφειλόμενον ὕπνον, σήμερον, τῇ 12^η Νοεμβρίου τοῦ σωτηρίου ἔτους 2021, ὁ π. Παναγιώτης Τσιώλης ἐπὶ πέντε δεκαετίες λειτουργὸς τοῦ Ὑψίστου στὸ τόπο μας τὰ Μεγάλα Βραγγιανά, στὸ ναϋδριο τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς ὅπου ἡ ἐπὶ Τουρκοκρατίας Σχολὴ τῶν Ἀγράφων, τὸ λέγόμενο ''Ἑλληνομουσεῖον Ἀγράφων'' .

Ἐδῶ καὶ ἕξι αἰῶνες, βάσει γραπτῶν πηγῶν, καταγράφεται μακρὺς κατάλογος ἱερέων, ἱεροδιακόνων καὶ μοναχῶν ποὺ ὑπηρέτησαν λειτουργικὰ καὶ ποιμαντικὰ τὸν τόπο μας. Ὁ π. Παναγιώτης Τσιώλης ἀποτελοῦσε ἕναν ξεχωριστό, σὲ ἔργο καὶ προσφορά, κρίκο σὲ αὐτὴν τὴν μακρὰ ἱερατικὴ ἁλυσίδα, ποὺ ἔζησε καὶ ἱερούργησε στὸν ἱστορικὸ καὶ εὐλογημένο τόπο τοῦ «Ἑλληνομουσείου Ἀγράφων». Χειροτονήθηκε διάκονος τὴν 25η Μαρτίου 1971 στὸ Καρπενήσι καὶ πρεσβύτερος τὴν 4η Ἀπριλίου 1971 στὴν Ναύπακτο, τὴν ἕδρα τῆς τότε Μητροπόλεως Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας, ἀπὸ τὸν τότε μητροπολίτη κυρὸ Δαμασκηνὸ Κοτζιᾶ (†1984). Διακόνησε μὲ θᾶρρος καὶ αὐταπάρνηση τὸ ποίμνιο τῆς ἐνορίας του, τιμώντας τὸν Σταυρὸ ποὺ σφράγισε τὴν εἴσοδό του στὴν ἱεροσύνη. Ἀπὸ τὴν συνταξιοδότησή του τὸ 2009, μὲ συλλειτουργὸ τὸν πρὸ 8 ἐτῶν χειροτονηθέντα νέο ἐφημέριό μας π. Κωνσταντῖνο Κουτσουπιᾶ συνέχισε,ὅσο τοῦ ἐπέτρεπαν οἱ δυνάμεις του, νὰ ἱερουργεῖ καὶ νὰ ποιμαίνει στὶς ἐκκλησιὲς τῶν Ἀγράφων. Ἀπὸ τὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ ᾿60, ὅταν συνταξιοδοτήθηκε ὁ ἱερέας τοῦ τόπου μας ὁ μακαριστὸς πλέον π. Λάμπρος Θεοδώρου († 21 Δεκεμβρίου 1981) ἐκδήλωσε τὴν ἐπιθυμία του νὰ ἱερωθεῖ καὶ νὰ διακονήσει τὴν ἐνορία τῆς γενέτειράς του, τῶν Μεγάλων Βραγγιανῶν. Παρέλαβε ἀπὸ τὸν ἐπιτροπεύντα τὴν ἐνορία ἀείμνηστο παπα-Πέτρο Νταλλῆ († 8 Μαΐου 2010), ‒ἐφημέριο τῆς ἐνορίας τοῦ Τροβάτου‒ καὶ παρέδωσε μετὰ τὴ συνταξιοδότησή του στὸ π. Σωτήριο Σαλαμάρα, ἱερέα τῶν Ἀγράφων.

Μετὰ τῶν Ἁγίων

Κ.Σπ. Τ.

 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΗΜ. ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ, ΣΚΙΑΘΟΣ † 25 ΟΚΤ. 1929

 

Ἀπέθανε χθὲς ὁ Ἀλέξ. Μωραϊτίδης

Ἐχθρὸς κάθε θορύβου καὶ πάσης ἐπιδείξεως 

 

Τὴν Παρασκευὴ 25 Ὀκτωβρίου 1929 ὁ σκιαθίτης ἔμπορος Μενέλαος Λεβίδης, μὲ τηλεγράφημά του στὴν ἐφημερίδα Πρωΐα,  ἀνακοινώνει τὸν θάνατο τοῦ μοναχοῦ Ἀνδρόνικου, τοῦ κατὰ κόσμον Ἀλέξανδρου Μωραϊτίδη (Σκιάθος 15 Ὀκτ. 1850-25 Ὀκτ. 1929). Στὸ τηλεγράφημα μὲ ὥρα ἀποστολῆς τὴν 3μ.μ. σημειώνεται ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης ἐκοιμήθη τὴν μεσημβρίαν ἡ δὲ ἐξόδιος ἀκολουθία καὶ ἡ ταφή του θὰ λάβουν χώρα τὴν ἑπομένη, Σαββάτο 26 Ὀκτ. 1929.

Ἐφ. Πρωΐα
26. 10. 1929, σ. 2.

 Ἡ σύνταξη τῆς ἐφ. Πρωΐα, μὲ ἀφορμὴ τὸ τηλεγράφημα αὐτό, δημοσιεύει ‒ἀνωνύμως‒ νεκρολογία γιὰ τὸν ἐκλιπόντα, μὲ τίτλο «Ἀπέθανε χθὲς ὁ Ἀλέξ. Μωραϊτίδης», ὅπου παρατίθενται ἁδρομερῶς βιογραφικὰ καὶ ἐργογραφικὰ στοιχεῖα ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὸ πνευματικὸ ἔργο τοῦ ἐμπνευσμένου καὶ εἰλικρινοῦς αὐτοῦ ἐργάτη τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ‒ ὅπως χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὸν ἀρθρογράφο‒ ὁ ὁποῖος τὸν περασμένο μῆνα, στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1929, εἶχε γίνει μεγαλόσχημος μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Ἀνδρόνικος.

  Ἰδιαίτερη ἀναφορὰ γίνεται –συνήθης πρακτικὴ ὅσων δημοσιεύουν γιὰ τὸν Μωραϊτίδη‒ στὴ σύγκριση τοῦ πνευματικοῦ του ἔργου μὲ ἐκεῖνο τοῦ τριτεξαδέλφου του Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, ὁ ὁποῖος χαρακτηρίζεται ὡς, μὲ περισσότερο ταλάντον ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη. Εἶναι μιὰ κρίση ποὺ ἐπαναλαμβάνεται συχνά-πυκνά, μὲ διάφορους τρόπους καὶ διατυπώσεις, μέχρι τὶς μέρες μας. Ἴσως, βεβαίως, εἶναι βάσιμη, ἀλλὰ διατυπώνεται τόσο κατηγορηματικά, ἕως ἐνδεχομένως καὶ ἀπαξιωτικά, ὥστε τελικὰ νὰ ἀδικεῖ ἕως καὶ νὰ ἀφανίζει ἐν πολλοῖς τὸ ἔργο τοῦ Μωραϊτίδη. Τόσον δὲ εἶναι τὸ εὖρος τῆς ἀφάνειας ὥστε, ὄχι μόνον ἔχει ἐξοβελισθεῖ ἀπὸ τὰ σχολικὰ ἀναγνωστικά, ἀλλὰ πολλὲς φορὲς συγχέεται μὲ τὸ ὄνομα τοῦ γνωστοῦ ἀθηναιογράφου Τίμου Μωραϊτίνη!

  Ὁ συντάκτης τῆς μικρῆς αὐτῆς νεκρολογίας προαναγγέλει τὴν ἔκδοση ψηφίσματος σχετικοῦ γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἀλεξ. Μωραϊτίδη, πρὸς τοὺς συγγενεῖς τοῦ ἐκλιπόντος, ἀπὸ τὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν, τῆς ὁποίας ἦταν πρόσεδρο μέλος. Πράγματι, στὸ φύλλο τῆς ἑπομένης ἡμέρας 27 Ὀκτ. 1929 τῆς Πρωΐας δημοσιεύεται τὸ σχετικὸ ψήφισμα τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν καθὼς ἐπίσης καὶ τηλεγράφημα τοῦ προέδρου τῆς κοινότητος Σκιάθου Φιλοκλῆ Γεωργιάδη πρὸς τὴν «Ἕνωσιν Συντακτῶν», ὅπου γνωστοποιεῖ τὸν θάνατο τοῦ Μωραϊτίδη καὶ δηλώνει πὼς ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία καὶ ταφή του θὰ πραγματοποιηθῇ στὶς 10 π.μ. τοῦ Σαββάτου 27 Ὀκτ. 1929. Ἐπίσης, στὸν ἴδιο χῶρο τῆς Πρωΐας  καταχωρίζεται καὶ καὶ ἡ ἀπάντηση τοῦ Προέδρου τῆς  «Ἑνώσεως Συντακτῶν» πρὸς τὸν Πρόεδρο τῆς κοινότητος Σκιάθου (βλ. Kων/νος Σπ. Τσιώλης, «Σκιάθος, Παρασκευὴ 25 Ὀκτ. 1929. Κοίμησις Ἀλεξάνδρου Μωραϊτίδη, Χρονικὰ Δυτικῆς Μακεδονίας τῶν Γρεβενῶν, φ. 796/ 26.10.2018, σ. 17).

Tὸ ἀνώνυμο ἄρθρο τῆς Πρωΐας περιλαμβάνει καὶ τὸ γνωστὸ σκίτσο τοῦ  ζωγράφου καὶ λογοτέχνη τῆς ἐποχῆς Ἀντ. Πρωτοπάτση (Μυτιλήνη 1897-Ἀθήνα 1947), μὲ τὴν μορφὴ τοῦ Ἀλέξανδρου Μωραϊτίδη.

 

Πρωΐα, 26/10/1929, σ. 2.

«Ἀπέθανε χθὲς ὁ Ἀλέξ. Μωραϊτίδης

ΣΚΙΑΘΟΣ, 25/10 —ὥρα 15.— Σήμερον μεσημβρίαν ἀπέθανεν ἐνταῦθα διηγηματογράφος Ἀλέξανδρος ἢ Ἀνδρόνικος Μωραϊτίδης. Ἐνταφιασθήσεται αὔριον.

Μενέλαος Λεβίδης

Δὲν παρῆλθε δίμηνον ἀπὸ τῆς χειροτονίας του ἢ καλλίτερον ἀπὸ τῆς ὁριστικῆς του φυγῆς ἀπὸ τὰ ἐγκοσμια καὶ ἡ ὥρα τοῦ μεγάλου ταξειδίου, διὰ τὸ ὁποῖον ἐπῆγε νὰ προετοιμασθῇ ἦλθεν. Ὁ Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης δὲν ὑπάρχει πλέον. Μὲ τὸν θάνατόν του ἡ πνευματική μας ζωὴ χάνει ἕναν ἐμπνευσμένον καὶ εἰλικρινῆ ἐργάτην της. Ἂν τὸ ἔργον του δὲν ἤσκησεν τόσην ἐπίδρασιν, τοῦτο ὀφείλεται εἰς τὸ γεγονὸς, ὅτι ἡ προσοχὴ τοῦ πνευματικοῦ κόσμου εἶχε ἐντοπισθῇ εἰς ἕναν δημιουργὸν ἔχοντα πλεῖστα κοινὰ μὲ τὸν Μωραϊτίδην, ἀλλὰ τάλαντον ἰσχυρότερον, τὸν Παπαδιαμάντην.

Τὸ ἔργον ἐν τούτοις τοῦ Μωραϊτίδη εἶναι πλούσιον καὶ εἶναι κυρίως διηγηματογραφικόν. Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὰ διηγήματά του ἔχει γράψει καὶ δύο δράματα: τὴν Καταστροφὴν τῶν Ψαρῶν καὶ τὸν Δημήτριον Πολιορκητήν. Εἰς τὴν φιλολογίαν ἐξεδηλώθη ἀπὸ τὸ 1873, ἔκτοτε δὲ συνεργάσθη εἰς πολλὰς ἐφημερίδας καὶ περιοδικὰ τῆς ἐποχῆς, τὸ κυριώτερον ὅμως μέρος τῆς παραγωγῆς του ἔχει δημοσιευθῆ εἰς τὴν Νέαν Ἐφημερίδα καὶ τὴν Ἀκρόπολιν. Ὁ Μωραϊτίδης εἶχε σπουδάσει φιλολογίαν καὶ ἐπὶ εἰκοσετίαν ἐδίδαξε ὡς καθηγητὴς εἰς διάφορα γυμνάσια τῶν Ἀθηνῶν. Βραδύτερον ἡ συνεργασία εἰς τὰς ἐφημερίδας τὸν ἀπησχόλησε ἐξ ὁλοκλήρου καθὼς καὶ αἱ θρησκευτικαὶ μελέται εἰς τὰς ὁποίας εἶχεν ἐπιδοθῇ συστηματκῶς.

Ὁ Μωραϊτίδης καὶ ὁ Παπαδιαμάντης ἀποτελοῦν εἰς τὴν Ἑλλάδα τὴν ἐπίσημον τρόπον τινὰ δυάδα χριστιανῶν λογοτεχνῶν. Ὅπως ὁ Παπαδιαμάντης, καὶ ὁ Μωραϊτίδης ὑπῆρξε πραγματικὸς πιστὸς καὶ ὁλόκληρο τὸ ἔργον του εἶναι γεμᾶτο ἀπὸ πίστιν. Ὑπῆρξε ἀληθὴς χριστιανὸς καὶ ἡ ταπεινοφροσύνη του ὑπῆρξε παροιμιώδης. Λιτὸς εἰς τὴν ζωήν του ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν ἔζη ὡς ἀσκητής, ἀποτραβηγνένος εἰς ἕνα μικρὸ σπιτάκι ὅπου ἐζοῦσε ἐργαζόμενος, προσευχόμενος καὶ νηστεύων. Ἐχθρὸς κάθε θορύβου καὶ πάσης ἐπιδείξεως ἔμαθε τελευταῖος τόσον τὴν ἀπονομὴν εἰς αὐτὸν τοῦ Ἀριστείου τῶν Γραμμάτων ὅσον καὶ τὴν ἐκλογήν του ὡς ἀκαδημαϊκοῦ. Εἰς τὴν Ἀκαδημάιν μάλιστα δὲν μετέβη ποτέ, ἀλλὰ τελευταίως εἶχε περισσότερον ἀπομονωθῆ καὶ τέλος παρουσιάσθη εἰς τὸν Μητροπολίτην Χαλκίδος Γρηγόριον κατὰ τὸ παρελθὸν θέρος καὶ ἐζήτησε νὰ χειροτονηθῇ μοναχός. Ὄντως ἐχειροτονήθη καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα Ἀνδρόνικος, μετὰ δίμηνον δὲ ἀπέθανεν εἰς ἡλικίαν 78 ἐτῶν.

Τὸ ἐθνικὸν ἀριστεῖον τὸ ἔλαβε διὰ τὸ ἔργον του Μὲ τοῦ βορηᾶ τὰ κύματα. Σχεδὸν ὁλόκληρος ἡ διηγηματογραφική του παραγωγὴ ἔχει ἐκδοθῆ σὲ ἕξη τόμους ἀπὸ τὸν ἐκδοτικὸν οἶκον Σιδέρη.

Ὡς πληροφορύμεθα, ἡ Ἀκαδημία πρόκειται νὰ συντάξῃ σχετικὸν ψήφισμα πρὸς τοὺς οἰκείους τοῦ Μωραϊτίδη, θὰ γίνῃ δὲ καὶ ἐπίσημος ἀναγγελία τοῦ θανάτου του εἰς τὰ μέλη της  κατὰ τὴν πρώτην συνεδρίαν της».

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

AΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΩΡΑΪΤΙΔΗ ΓΕΝΝΗΣΙΣ 15 ΟΚΤ. 1850

 

Προτομὴ τοῦ
Ἀλεξ. Μωραϊτίδη
στὴ Σκιάθο

Σὰν σήμερα, στὶς 15 Ὀκτωβρίου1850, γεννήθηκε στὴ Σκιάθο ὁ γνωστὸς λόγιος Ἀλέξανδρος Δημ. Μωραϊτίδης (Σκιάθος 1850-1929), μία ἐκ τῶν δύο ‒μαζὶ μὲ τὸν Ἀλέξ. Παπαδιαμάντη (1851-1911)‒ μεγάλων μορφῶν τῶν Γραμμάτων μας, ποὺ εἶδαν τὸ πρῶτο φῶς τοῦ ἡλίου σ’αὐτὴν τὴν περικαλλῆ νῆσο τῶν Β. Σποράδων. Ὁ Ἀλέξ. Μωραϊτίδης λάτρευε τὴν ἑλληνικὴ φύση καὶ μὲ τὴν γραφίδα τοῦ λόγου του τὴν ζωγράφησε στὰ γραπτά του ἔργα. Γιὰ τὰ ἔλατα, τὸ φυσικὸ ἰδιαίτερο χαρακτηριστικὸ τῶν Ἀγραφιώτικων βουνῶν, ἔγραψε:

«Ἤθελα νὰ ἐγνώριζα τὴν γλῶσσαν τὴν ὑψιπετῆ, μὲ τὴν ὁποίαν τὰ ἔλατα θὰ ἐξέφραζον τὴν χαράν των, διὰ τῶν φύλλων των ὡς διὰ πινδαρικῆς λύρας, ἀπὸ τὸ ἔρημον Β ε λ ο ῦ χ ι  ἕως τὴν χιονισμένην Γκιώναν καὶ τὸν Ταΰγετον».

Τὸ Βελοῦχι

Κ.Σπ.Τ.

ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ

 

Στὸν θάνατο τοῦ Παύλου Μελᾶ

Ἡ αἰώνια αἴγλη καὶ δόξα τοῦ μοναδικοῦ αὐτοῦ  Ἕλληνα ἀξιωματικοῦ, τοῦ Παύλου Μελᾶ ὀφείλεται ἀσφαλῶς στὴν ἀτομική, μυστικὴ ἀρματολικὴ ἐνέργειά του, ἡ ὁποία τὸν ὁδήγησε στὴν ὑπὲρ πατρίδος θυσία του, στὶς 13 Ὀκτωβρίου 1904, σὲ ἡλικία μόλις 34 ἐτῶν.

Παῦλος Μελᾶς. Λάδι σὲ καμβά.
Ἔργο (2019) Λάζαρου Πάντου

Συγκλονισμένη ἡ ἑλληνικὴ ψυχή, συγκλονισμένος ὅλος ὁ ἑλληνισμός, διακήρυξε καὶ ἐξέφρασε τὰ συναισθήματά του, τὶς σκέψεις του σὲ ἀτομικὸ καὶ σὲ συλλογικὸ ἐπίπεδο. Τὸ μικρὸ νησὶ τῆς Σκιάθου, ἡ μικρὰ νυφoύλα τῶν Βορείων Σποράδων μὲ  τὴν μικρὰν μὲν ἀλλὰ καλὴν καὶ εὐπρόσωπον  πολίχνην, μὲ τοὺς καλοκτισμένους χιλίους οἰκίσκους της,[1] τίμησε ἀνάλογα τὴν θυσία τοῦ «Ἀπρόοπτου ἀρματωλοῦ»[2]. Τὴν Παρασκευὴ 29 Ὀκτωβρίου 1904, δεκαπέντε περίπου ἡμέρες μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Παύλου Μελᾶ, τὸ Δημοτικὸ Συμβούλιο τῆς Σκιάθου συνεδρίασε καὶ ἀποφάσισε νὰ τιμήσει τὸν ἥρωα. Στὸ σχετικὸ ψήφισμα ποὺ συντάσσεται ἀποφασίζεται:

Α. Ἡ ἀποστολὴ συλλυπητηρίου τηλεγραφήματος στὴν Ναταλία Δραγούμη, χήρα τοῦ Παύλου Μελᾶ

Β. Ἡ τέλεση, τὴν Κυριακὴ 31^η Ὀκτωβρίου 1904, θρησκευτικοῦ μνημοσύνου, ὑπὲρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς τοῦ ἥρωα ‒συνοδευόμενο μὲ κατάθεση στεφάνου δἀφνης‒ στὸν  ἱερὸ μητροπολιτικὸ ναὸ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν Σκιάθου, παρουσίᾳ τοῦ Δημάρχου καὶ ὅλου τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου.

Γ. Ἡ ἀνάρτηση εἰκόνας  τοῦ Π. Μελᾶ στὴν αἴθουσα τοῦ Δημαρχείου.

Τὸ ψήφισμα, ποὺ καταχωρίζεται στὸ «Βιβλίον τῶν Πράξεων τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου Σκιάθου» τοῦ Δήμου Σκιάθου, στὶς σελίδες 14-15, δημοσιεύεται ἀπὸ τὸν Ἰω. Φραγκούλα στὸν Δ΄ τόμο τοῦ ἔργου του Σκιαθίτικα. Ὅμως, φαίνεται νὰ ἔγινε κάπως βιαστικὴ μεταγραφὴ γιατὶ τὸ κείμενο εἶναι λίγο διαφορετικὸ ἀπὸ τὸ κείμενο τοῦ χειρογράφου ψηφίσματος· μάλιστα ἔχει παραληφθεῖ καὶ τὸ ὄνομα ἑνὸς ἐκ τῶν δέκα Δημοτικῶν Συμβούλων ‒ἐκεῖνο τοῦ Εὐστ. Δ. Εὐσταθίου‒ ποὺ ὑπογράφουν στὸ τέλος τοῦ ψηφίσματος. Τὸ συλλυπητήριο τηλεγράφημα μᾶλλον δὲν σώζεται, καθὼς δὲν δημοσιεύεται στὴν πρόσφατη ἔκδοση τῶν συλλυπητηρίων τηλεγραφημάτων καὶ ψηφισμάτωνποὺ ἐστάλησαν, μὲ ἀφορμὴ τὸν θάνατοτοῦ Παύλου Μελᾶ. Ἡ ἔκδοση σὲ βιβλίο ἔγινε μὲ τὴ φροντίδα τῆς ἐγγονῆς τοῦ Παύλου Μελᾶ, τῆς Ναταλίας Ἰωαννίδου.[3] Ἐπίσης, δὲν σώζεται εἰκόνα τοῦ Παύλου Μελᾶ σὲ αἴθουσα τοῦ Δημαρχείου Σκιάθου οὔτε κάποια μαρτυρία ὅτι ὑπῆρξε ἀνάρτηση τῆς σχετικῆς εἰκόνας ποὺ ἀναφέρει τὸ ψήφισμα.

Βιβλίον τῶν Πράξεων
 τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου Σκιάθου, 
«Ψήφισμα εἰκοστὸν πρῶτον (21)», σ.14. 

 Βιβλίον τῶν Πράξεων 

τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου Σκιάθου, 

«Ψήφισμα εἰκοστὸν πρῶτον (21)», σ.15. 

Τέλος, στοὺς ὀνομαστοὺς μακεδονομάχους, ποὺ ἐμπνεόμενοι ἀπὸ τὸ πνεῦμα καὶ τὴ θυσία τοῦ Παύλου Μελᾶ ἀγωνίστηκαν καὶ ἔπεσαν στὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα, περιλαμβάνεται ὁ Σκιαθίτικης καταγωγῆς, γεννηθεὶς στὸ Πήλιο, καπετὰν Κώστας Γαρέφης († στὸ Τσερνέσοβο, νῦν Γαρέφι, Ἀριδαίας), συγγενὴς τῆς Σκιαθίτισσας Τασίας Γεωργίου -Ἀγγελοπούλου.^[4]

Δημήτριος Ν. Πρεβεζάνος (1867—1933).
Ἐπὶ δημαρχίας του ἐκδόθηκε τὸ ψήφισμα 
τοῦ Δήμου Σκιάθου 
γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Παύλου Μελᾶ.  

Παπποῦς του ἦταν ὁ Σουλιώτικης καταγωγῆς ὁπλαρχηγὸς κλεφταρματωλικοῦ σώματος τῆς Ρούμελης Γαρέφης ἢ Σκληρὸς τ’ Ἀποστόλη, ἀδελφὸς τοῦ περίφημου κι ἀνυπόταχτου Κατσούδα. Αὐτὸς εἶχε παντρευτεῖ ἐξαδέρφη τοῦ θρυλικοῦ Σαρακατσάνου Πρωτοκλέφτη Κατσαντώνη, ἀπὸ τὴν Μύριση τῶν Ἀγράφων. Στὴ συνέχεια ἦρθε κι ἐγκαταστάθηκε στὶς Μηλιὲς κυνηγημένος ἀπ’τὸν Ἀλῆ-Πασᾶ.[5]

Καὶ ἡ Σκιάθος, λοιπόν, τόπος ἀποδημίας Μακεδόνων καὶ κατὰ τὴν διάρκεια καὶ μετὰ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ ’21, μετεῖχε στὸ ἐθνικὸ πένθος, τὴν ὀδύνη καὶ τὴ θλίψη γιὰ τὸν ἡρωϊκὸ θάνατο στὴν Μακεδονία τοῦ ἀνθυπολοχαγοῦ Παύλου Μελᾶ.

Ὁ   Κώστας Γαρίφης,
 Λάδι σὲ χαρτόνι, 91Χ60
ἔργον (1911)
Θεοφίλου (Χατζημιχαήλ).

Τὸ σύμβολο τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγώνα τιμήθηκε στὴν γενέτειρα τῶν δύο Ἀλεξάνδρων ‒Μωραϊτίδη καὶ Παπαδιαμάντη‒  συγκινώντας μὲ τὴ δράση καὶ τὸ θυσιαστικὸ παράδειγμά του τοὺς Σκιαθίτες τῶν ἀρχῶν τοῦ 20^ου αἰώνα.    

 

ΤΟ ΨΗΦΙΣΜΑ

Ψήφισμα εἰκοστὸν πρῶτον (21)

Τὸ Δημοτικὸν Συμβούλιον Σκιάθου

Συνελθὸν σήμερον ἐν τῷ Δημαρχιακῷ καταστήματι εἰς ἔκτακτον συνεδρίασιν τῇ προσκλήσει τοῦ Δημάρχου παρόντος εἰς τοῦτο καὶ ἀναγγείλαντος ὅτι ὁ Παῦλος Μελᾶς ἐκδηλῶν αἴσθημα φιλοπατρίας καὶ ἀγάπης πρὸς τοὺς ὁμοφύλους καὶ ὁμοθρήσκους ἐξέδραμε πρὸς καταδίωξιν τῶν ἐπιδραμόντων κατακτητῶν κατὰ τῶν ἐν Μακεδονίᾳ ἑλληνισμοῦ Βουλγάρων, ἀγωνιζόμενος δὲ κατ’ αὐτῶν αὐτόθι, ἔπεσεν ἡρωϊκῶς πληγωθείς. Δέον ὅθεν, ἐπὶ τῷ θανάτῳ τοῦ ἥρωος τούτου, νὰ ἐκφρασθῶσιν  τὰ ἐγκάρδια ἡμῶν συλλυπητήρια τηλεγραφικῶς πρὸς τὴν χήραν αὐτοῦ. Νὰ τελεσθῇ μνημόσυνον τὴν προσεχῆ Κυριακὴν ὑπὲρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς αὐτοῦ παρισταμένου τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου ἐν σώματι μετὰ τοῦ Δημάρχου[6]. Νὰ κατατεθῇ στέφανος ἐκ δάφνης ἐπὶ τῶν κολλύβων, ἀπὸ μέρους τοῦ Δήμου καὶ νὰ ἀναρτηθῇ εἰκὼν τοῦ ἥρωος ἐν τῇ αἰθούσῃ τοῦ Δημαρχείου. Τὸ συμβούλιον, ὁμοφώνως ἀποδεχόμενον τὴν πρότασιν τοῦ Δημάρχου ἀποφαίνεται:

1. Νὰ ἐκφρασθῶσιν πρὸς τὴν χήραν τοῦ ἡρωϊκῶς πεσόντος ὑπὲρ τοῦ ἐν Μακεδονίᾳ  ἑλληνισμοῦ Παύλου Μελᾶ τὰ ἐγκάρδια συλλυπητήρια τοῦ συμβουλίου τηλεγραφικῶς.

2. Νὰ τελεσθῇ τὴν προσεχῆ  Κυριακὴν ὥραν 10^ην π. μ. ἐν τῷ ἐνταῦθα ἐνοριακῷ Ναῷ «Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι» μνημόσυνον ὑπὲρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς τοῦ μεταστάντος ἥρωος τοῦ ἔθνους κατατιθεμένου ἐπὶ τῶν κολλύβων τοῦ μνημοσύνου στέφανον ἐκ δάφνης ἀπὸ μέρους τοῦ Δήμου.

3. Νὰ παραστῇ τὸ συμβούλιον ἐν σώματι, μετὰ τοῦ Δημάρχου κατὰ τὴν τέλεσιν τῆς νεκροσίμου ἀκολουθίας τοῦ μνημοσύνου.

4. Νὰ ἀναρτηθῇ ἡ εἰκὼν τοῦ ἥρωος τούτου τοῦ ἔθνους ἐν τῇ αἰθούσῃ τοῦ Δημαρχείου.

Ἀντίγραφον τοῦ παρόντος νὰ κοινοποιηθῇ πρὸς τὸν κ. Δήμαρχον, ὅπως ἐνεργήσῃ τὰ περαιτέρω κατ’ αὐτὸν δέοντα.

Ἐγένετο ἐν Σκιάθῳ τῇ 29 Ὀκτωβρίου 1904.

Τὸ Δημοτικὸν συμβούλιον.

Ὁ πρόεδρος                                                    Τὰ μέλη

 

Ἀ(λέξανδρος Κ.) Μωραΐτης                                       Ἰ(ωάννης) Χ΄(ατζη) ραφτάκης

                                                            Γεώ(ργιος Κ.)  Χρήστου

                                                          Κ(ωνσταντῖνος Γ.)  Μητιλινέος                                                          

                                                           Κ(ωνσταντῖνος) Π. Ἀγιώτης

                                                           Δ(ημήτριος) Βασιληᾶς

                                                           Ν(ικόλαος Δ.) Δαμάσκος

                                                           Εὐστ(άθιος) Δ. Εὐσταθίου                                              

                                                            Ἰω(άννης Δ.) Τσαμασφῦρος

                                                           Ἐ(πιφάνιος Θ.) Ἐπιφανίου        

                                                           Γ(εώργιος Ε.) Εὐθυμιάδης

---

[1] Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, Μὲ τοῦ βορηᾶ τὰ κὐματα, «Ἀπὸ τὴν Σκίαθον»», ἐκδ. Ι. Σιδέρη, τόμ. Δ΄, Ἀθήνα 1925, σ. 46.

[2] «Ἀπρόοπτο ἀρματωλό» χαρακτηρίζει ὁ λόγιος Καρπενησιώτης Ζαχαρίας Λ. Παπαντωνίου (Καρπενήσι 1877-Ἀθήνα 1940)  τὸν Παῦλο  Μελᾶ  σὲ ἄρθρο του στὸ περιοδικὸ Παναθήναια  μὲ τὸ ψευδώνυνο "Χάρης Ἡμερινός"  καὶ μὲ τίτλο «Λόγοι καὶ ἀντίλογοι»· Χάρης Ἡμερινός, «Λόγοι καὶ ἀντίλογοι», Παναθήναια  9 (1904) 57-58.

[3] Ἔθνους ἀφύπνιση, Παῦλος Μελᾶς. Ἱστορικὰ ντοκουμέντα ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς Ναταλίας Ἰωαννίδου, [ Μουσεῖο Μακεδονικοῦ Ἀγώνα], Θεσσαλονίκη 2020.

[4] Πληροφορία ἀπὸ τὸν καθηγητὴ Καλῶν Τεχνῶν Δημήτριο Ἀπ. Ἀϊβαλιώτη, ἐγγονὸ ἐκ μητρὸς τῆς Τασίας Γεωργίου-Ἀγγελοπούλου.

[5] http://flabouras.blogspot.com/2009/10/blog-post_06.html / 13.9. 2021.

[6] Δήμαρχος Σκιάθου ἦταν ὁ Δημήτριος Ν. Πρεβεζάνος, βλ. Ἰω. Ν. Φραγκούλας, Σκιαθίτικα Γ΄ Μελετήματα καὶ κείμενα, Ἀθήνα 1982, σ. 59-60 ὅπου δημοσιεύεται καὶ ἡ ὅλη σύνθεση τοῦ Δημ. Συμβουλίου· Γιάννης Ν. Πρεβεζάνος, Αὐτοδιοικητικὲς μνῆμες. Σκιάθος 1835-1964, σ. 44. Ὁ Δήμαρχος Δημήτριος Ν. Πρεβεζάνος (1867-1933) ἦταν ἰατρὸς καὶ εἶχε διατελέσει μαθητὴς τοῦ Ἀλεξάνδρου Μωραϊτίδη στὸ Γυμνάσιο, βλ.  Σκιαθίτικα Γ΄,  σ. 195· Δρ. Ἰω. Ν. Φραγκούλας, Ἡ πνευματικὴ θεώρηση τῆς Σκιάθου, ἐκδ. Ὧρες, Βόλος 1995, σ. 38-39.

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

Σημ 1: πολλὲς εὐχαριστίες στοὺς σκιαθίτες Γεώργιο Χρήστου καὶ Γιάννη Παρίσση γιὰ τὴν πολύτιμη βοήθειά τους.

Σημ 2: πρώτη ἔντυπη δημοσίευση στὰ Χρονικὰ Δυτικῆς Μακεδονίας τῶν Γρεβενῶν, φ. 940, 15.10.2021, σ. 13-14.

ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ ΚΑΜΑΤΕΡΟΥ

 Στὶς 9 Ὀκτωβρίου ἡ Ὀρθοδοξία τιμᾷ τὴν ἱερὴ μνήμη τῶν ὁσίων Ἀνδρονίκου καὶ τῆς Ἀθανασίας τῆς συμβίας αὐτοῦ. Τὴν ἡμέρα αὐτὴ τιμᾶται καὶ ἡ ἑόρτιος μνήμη τοῦ Ἀλεξάνδρου Μωραϊτίδη καὶ τῆς συμβίας αὐτοῦ Βασιλικῆς Φουλάκη. Ἡ Βασιλικὴ Φουλάκη, λίγες ἡμέρες πρὸ τοῦ θανάτου της (†19 Μαΐου 1914) ἔλαβε τὸ «ἀγγελικὸ σχῆμα» καὶ μετονομάστηκε σὲ Ἀθανασία μοναχή. Καὶ ὁ καθηγητής-φιλόλογος  Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, ὁ μαΐστορας ὅλων τῶν λογοτεχνικῶν εἰδῶν, στὶς 16 Σεπτ. 1929, ἕνα περίπου μῆνα πρὸ τοῦ θανάτου του (25 Ὀκτ. 1929), γίνεται μεγαλόσχημος μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Ἀνδρόνικος. Ἐκάρη μοναχὸς στὸν ναὸ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν τῆς Σκιάθου καὶ ἐγράφη στὸ μοναχολόγιο τῆς Μονῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ Σκιάθου

Ὁ Ἀλέξ. Μωραϊτίδης,
ὡς μοναχὸς Ἀνδρόνικος

. Τὰ μοναχικά τους ὀνόματα παραπέμπουν ἐμφανῶς στὸ ζεῦγος τῶν ὁσίων Ἀνδρονίκου καὶ Ἀθανασίας. Τὸ ἱστολόγιo ellinomouseionagrafon.blogspot.com, ποὺ τιμᾶ τὸ ἔργο τοῦ Σκιαθίτη λογίου Ἀλεξ. Μωραϊτίδη  καὶ συνδέεται μαζί του μελετώντας καὶ ἀναδεινύοντας, ὅσον δύναται, τὶς ἑτερόκλητες περιόδους τῆς ζωῆς, τιμᾶ τὴν ἡμέρα τῆς ‘’μοναχικῆς ἑορτῆς’’ τοῦ ζεύγους  μὲ τὴν παράθεση ἄρθρου ἀφιερωμένου στὴν μνήμη τοῦ προσφάτως κοιμηθέντος καθηγητῆ-φιλολόγου Κωνσταντίνου Κουράση (1934-2021).  

Πρωτοτάξιδος, 

πρωτόσχολος στὸ Ἑξατάξιον Γυμνάσιον 

Μνήμη φιλολόγου Κωνσταντίνου Δαμ. Κουράση 

Ἀρχὲς Ἰουλίου τοῦ σωτηρίου ἔτους 1970. Ὅλα ἐν Ἀθήναις καίουν καὶ βράζουν ποὺ θὰ ἔλεγε κι ὁ "ἄλλος" Σκιαθίτης. Κυνικὰ καύματα ποὺ θὰ ἔγραφε κι ὁ «Σφίγξ» στὸ Μὴ Χάνεσαι. Ὁ δωδεκαετὴς μαθητής, τὸ λιανοπαίδι μὲ καταγωγὴ ἀπ’ τ’ Ἄγραφα, ‒τόπος μὲ λαμπρὴ παράδοση στὰ Γράμματα τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας‒ πορεύεται, μόνος του καὶ μοναχικά, πρὸς τὸ Ἑξατάξιον Γυμνάσιον Ἁγίων Ἀναργύρων, σχολικὸ ἐξεταστικὸ κέντρο τῆς εὐρύτερης περιοχῆς, γιὰ νὰ ὑποστεῖ τὶς ἐξεταστικὲς δοκιμασίες εἰσαγωγῆς στὴ Δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση, στὸ Γυμνάσιο τῆς ἐποχῆς. Καλῶς ἢ κακῶς αὐτὸ προβλεπόταν τότε γιὰ τὴν ἐγγραφὴ στὴν πρώτη τάξη τοῦ Γυμνασίου. Μόλις τὶς προηγούμενες μέρες παρέλαβε, μὲ ἄριστα, τὸ ἀπολυτήριον Δημοτικοῦ. Ἔλαβε, ἀπ’ τοὺς γονεῖς του τό ‒κατὰ τὶς δυνάμεις τους‒ βραβεῖον τῆς ἀριστείας του: ἕνα παγωτὸ ΕΒΓΑ κυπελάκι κακάο ἀπ’ τὸ κατάστημα τοῦ Παπασταματίου. Ἔκατσε δίπλα, στὰ σκαλάκια τοῦ θρυλικοῦ «σινέ-Ὄασις», κοντὰ στὸ περίπτερο τοῦ κυρ-Ἀντώνη, γιὰ νὰ ἀπολαύσει τὸ γέρας τῶν μαθητικῶν ἐπιδόσεών του. Ἦταν μυθικὴ μακαρία τερψιλαρυγγικῆς ἀπόλαυσης, τότε, ἕνα  παγωτὸ κυπελάκι! Τότε ποὺ οἱ ἐποχές, τὰ χρόνια ἐκεῖνα τὰ τρυφερά, μοσχομύριζαν βασιλικὸ καὶ δυόσμο καὶ τὰ θερινὰ τὰ σινεμὰ γιασεμὶ καὶ μαντζουράνα.

Ἡ δεξιὰ τελευταία αἴθουσα τοῦ τρίτου ὀρόφου τοῦ κτηριακοῦ συγκροτήματος τοῦ Γυμνασίου Ἁγίων  Ἀναργύρων ὅπου ἐπιτηροῦσε ὁ Κων. Κουράσης στὶς εἰσιτήριες γιὰ τὸ Γυμνάσιο ἐξετάσεις, στὶς ἀρχὲς Ἰουλίου 1970. 

Ἑκατοντάδες ἄρρενα καὶ θήλεα μαθητούδια τὸν αὔλειο χῶρο τοῦ σχολικοῦ συγκροτήματος. Ἀνακοίνωση γιὰ εἴσοδο μὲ ἀλφαβητικὴ σειρὰ στὶς αἴθουσες. Δικαίως, λοιπόν, τοῦ ἔτυχε ἡ τελευταία πάνω δεξιὰ αἴθουσα τοῦ τρίτου ὀρόφου. Τὸ κτήριο καὶ ἡ αἴθουσα σώζονται καὶ σήμερα, σχεδὸν ὅπως ἀκριβῶς ἦταν καὶ τότε. Ἀνέβηκε καὶ ἔλαβε θέση. Εἶχε ἀγωνία. Οἱ πρῶτες κατατακτήριες ἐξετάσεις, τὸ πρῶτο βάπτισμα τοῦ μαθησιακοῦ ἐξεταστικοῦ πυρός. Θὰ ἀκολουθήσουν πάμπολλα. Ἔκατσε στὴ θέση του ἀναμένοντας τὴν ἔναρξη. Σὲ λίγο εἰσῆλθε ὁ ἐπιβλέπων ἐπιτηρητὴς καθηγητής. Τοῦ ἔκαμε ἐντύπωση. Τοῦ φάνηκε σὰν Ἄγγλος εὐγενής. Ὑψηλός, καλοντυμένος, ἰσχυρᾶς κράσεως, γελαστός.

—Καλημέρα καὶ καλὴ ἐπιτυχία εὐχήθηκε. Θὰ εἶμαι ὁ ἐπιτηρητής σας. Τὸ ὄνομά μου, Κωνσταντῖνος Κουράσης.

—Αὐτὸς λοιπὸν εἶναι ὁ καθηγητὴς Κουράσης; ἀναρωτήθηκε μονολογώντας.

Εἶχε τὴ φήμη, ἀπ’ τὸ Δημοτικὸ Σχολεῖο ἀκόμη, πολύ αὐστηροῦ καθηγητῆ. Ὅμως, κάθε ἄλλο. Ἦταν ἕνας ἤπιος, χαμογελαστὸς καὶ πολὺ φιλικὸς ἐπιτηρητής. Ἔδιδε θάρρος, τόνωνε τὸ ἠθικὸ  τῶν μικρῶν ἐξεταζομένων, τοὺς βοηθοῦσε μὲ προθυμία καὶ εὐγένεια στὶς ἀπορίες τους.  Στὸ τέλος δὲ τοὺς εὐχήθηκε καλὴ πρόοδο στὴν νέα μαθητικὴ περίοδο τῆς ζωῆς τους.

Ὁ καθηγητής-φιλόλογος Κωνσταντῖνος Κουράσης ἦταν ὁ πρῶτος ἐκπαιδευτικὸς ποὺ συνάντησε στὸ πέρασμα ἀπὸ τὴν πρωτοβάθμια στὴ δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση· ἀπ’ τὸ Δημοτικὸ στὸ Γυμνάσιο. Τὰ πῆγε καλά, πολὺ καλὰ στὶς ἐξετάσεις. Μὲ τὸ σπαθί του θὰ ἔμπαινε στὸ Γυμνάσιο. Τὸ μεσημέρι μετὰ τὸ τέλος τῶν ἐξετάσεων ἐπανῆλθε στὸ Σχολεῖο του, στὸ Δημοτικό. Ὁ προγυμναστὴς αὐτοῦ καὶ τῶν ἄλλων συμμαθητῶν του γιὰ τὶς ἐξετάσεις τοῦ Γυμνασίου, ὁ συνταξιοῦχος δάσκαλος Λάζαρος Γιωτόπουλος, περίμενε τοὺς ἐξετασθέντες, μὲ ἀγωνία, νὰ τοῦ γνωστοποιήσουν πῶς ἔγραψαν. Μοναδικὴ περίπτωση ἐκπαιδευτικοῦ. Συνταξιοῦχος ὢν φρόντιζε, δίχως κανενὸς εἴδους ἀμοιβή, νὰ προετοιμάζει τοὺς μαθητὲς τῆς Στ΄ Δημοτικοῦ, μετὰ τὴν ἀποφοίτησή τους, γιὰ τὶς ἐξετάσεις εἰσαγωγῆς στὸ Γυμνάσιο. Καὶ δὲν ἔφτανε αὐτό. Ἤθελε νὰ ἐνημερωθεῖ καὶ γιὰ τὸ πῶς ἔγραψαν κιόλας! Φάντάζει ἀπίστευτο σήμερα, σχεδὸν σὰν ψέμα. Ποῦ τέτοιοι δάσκαλοι;    

Ἀπὸ σχολικὴ ἐκδρομὴ τοῦ Γυμνασίου Καματεροῦ, στὴν «Ἑστία», στὸν λεγόμενο «Πύργο Βασιλίσσης». Καθήμενοι στὸν αὔλειο χῶρο τοῦ ναϋδρίου τοῦ Ἀπ. Παύλου [ἔργο τοῦ ὀνομαστοῦ  πρωτοπόρου ἀρχιτέκτονα  Δημ. Πικιώνη (1887-1968)]: πρῶτος ἐκ δεξιῶν ὁ φιλόλογος Κ. Κουράσης μὲ συναδέλφους του. Πρῶτος  ἐξ ἀριστερῶν ὁ θεολόγος Παπαθέου καὶ δίπλα του ἡ φιλόλογος Ἐλευθερία Δαουλτζῆ.

    Tὰ ἕξι χρόνια τοῦ Γυμνασίου πέρασαν σὰν νεράκι. Πολλὰ τὰ γεγονότα ποὺ ἄλλαξαν τὸν τόπο καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Τὰ 150 χρόνια ἀπὸ τὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 νὰ κουβαλάμε φοινικόκλαδα ἀπ’τὸν «Πύργο Βασιλίσσης» γιὰ νὰ στολίσουμε τὸ Σχολεῖο. Τὸ Πολυτεχνεῖο, ἡ πτώση τῆς Δικτατορίας μὲ τὸ βαρὺ τίμημα τῆς Τουρκικῆς εἰσβολῆς καὶ κατοχῆς τῆς Κύπρου μέχρι τὶς μέρες μας, ἡ μεταπολίτευση, τὸ νέο πολίτευμα, τὰ τραγούδια τοῦ Μίκη καὶ τὸ Τρίτο πρόγραμμα τοῦ Μάνου Χατζηδάκι,  οἱ ραδιοφωνικὲς ἐκπομπὲς τοῦ Γιάννη Πετρίδη, οἱ πρῶτες δημοτικὲς ἐκλογὲς μὲ τὸν ἀείμνηστο Γαβριὴλ Ξανθόπουλο, πρῶτο ἐκλεγμένο Δήμαρχο Καματεροῦ στὴν Μεταπολίτευση. Ἀπὸ τὸ προεκλογικὸ μπαλκόνι ὑποσχόταν νὰ κάνει τὸ Καματερὸ Μικρὸ Παρίσι τῆς Ἀττικῆς· ἀλήθεια κι ἀλήθεια!  Ὁ νεαρός, στὴ Ε΄ Γυμνασίου τότε, Ἀγραφιώτης τὸ πίστεψε. Χρόνια ἀθωότητας καὶ εὐπιστίας! Ἀναμνήσεις πολύτιμες ὡς ἄρωμα πολύτιμον εἰς πάγχρυσον φιάλην.

Τὸ Καματερὸ δὲν ἔγινε φυσικὰ Petit Paris, ἂν καὶ διέθετε ἄφθονους ξηροΣηκουάνες,  ἀλλὰ δυστυχῶς ἀκολούθησε τὴν πεπατημένη κι ἔγινε μικρογραφία νεοελληνικῆς χωροταξικῆς ἀναρχίας καί ‒κυρίως‒ πολιτισμικῆς αὐχμηρότητος.

Οἱ ἀπόφοιτοι τοῦ Γυμνασίου Καματεροῦ ἀποχαιρετοῦν τὸ σχολεῖο τους στὸ τέλος Ἰουνίου τοῦ 1976. Πίσω διακρίνεται τὸ κτήριο στὸ ὁποῖο προσωρινὰ στεγαζόταν ἐκείνη τὴν χρονιὰ τὸ Γυμνάσιο Καματεροῦ. Στὸ βάθος πλανόδιος πωλητὴς παγωτοῦ.

Τὸ κτήριο στὸ ὁποῖο προσωρινὰ στεγαζόταν ἐκείνη τὴν χρονιά (1976) τὸ Γυμνάσιο Καματεροῦ, ὅπως ὑφίσταται σήμερα, ὡς ἐμπορικὸς ἀποθηκευτικὸς χῶρος.

Ἔφτασε στὴν Στ΄ Γυμνασίου. Τὸ Σχολεῖο μετὰ πολλὲς περιπλανήσεις βρέθηκε, προσωρινὰ στεγασμένο, σὲ ἰδιωτικὸ κτήριο ἐπὶ τῆς Καματεροῦ, ἔναντι τοῦ Φροντιστηρίου Ξένων Γλωσσῶν τῆς Βελισσαρίου. Τέλος Ἰουνίου 1976. Πῆγε νὰ ἀποχαιρετήσει τοὺς συμμαθητές του καὶ μαζὶ μὲ αὐτοὺς καὶ τοὺς καθηγητές τους καὶ νὰ παραλάβει τὸ ἀπολυτήριο. Τέλος ἐποχῆς. Τέλος τῆς ἀνεμελιᾶς καὶ τῆς μαθητικῆς ξεγνοισιᾶς. Εἴσοδος στὸν πραγματικὸ κόσμο.

Στὴν  παράδοση-παραλαβὴ τῶν ἀπολυτηρίων ἦταν ὁ καθηγητὴς Κ. Κουράσης. Εἶχε πάρει μετάθεση στὸ ἑξατάξιον Γυμνάσιον Καματεροῦ. Μὲ τὸ γνωστὸ χαμόγελό του κύτταξε τὴ βαθμολογία τοῦ ἀπολυτηρίου:

—Καλὰ τὰ πῆγες στὶς ἀπολυτήριες βλέπω. Ἀπὸ ποῦ κατάγεσαι; ἐρωτᾶ

—Ἀπ’ τὴν Εὐρυτανία, ἀπ’ τὰ Ἄγραφα εἶπε χαμηλόφωνα.

—Ἄ, μάλιστα! ἀπ’ τὰ Ψηλὰ βουνὰ τοῦ Ζαχαρία Παπαντωνίου ἀπάντησε. Δὲν σὲ φοβᾶμαι θὰ πᾶς καλὰ καὶ στὶς εἰσαγωγικὲς γιὰ τὸ Πανεπιστήμιο.

Τοῦ ἔσφιξε τὸ χέρι σὰν μιὰ χειροθεσία μετακένωσης γνώσης καὶ θάρρους. Ποῦ νὰ ἤξερε τότε ὁ καλὸς καθηγητὴς καὶ Γυμνασιάρχης, πὼς μετὰ ἀπὸ κάποια χρόνια θὰ ἔκανε, ἀπὸ τὴν θυγατέρα του, γαμπρὸ Ἀγραφιώτη καὶ μάλιστα συνεπώνυμο τοῦ μαθητῆ, στὸν ὁποῖο παρέδιδε ἐκείνη τὴν στιγμὴ τὸ ἀπολυτήριο τοῦ Γυμνασίου· καὶ μετὰ θὰ ἀποκτοῦσε καὶ ἐγγονὸ συνεπώνυμό του καὶ συνονόματό του! Θείᾳ οἰκονομίᾳ λοιπὸν θέλησε ὁ ἐκπαιδευτικός, ποὺ πρώτη φορὰ συνάντησε στὴν εἴσοδό του στὴ δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση, νὰ εἶναι καὶ ὁ τελευταῖος καὶ μάλιστα αὐτὸς ποὺ τοῦ παρέδωσε τὸ ἀπολυτήριό του ἀπὸ αὐτήν, ἀπὸ τὸ  Γυμνάσιο.

Πρὸ ἡμερῶν εἶδε, συμπτωματικά, τὸ ἀγγελτήριο κοιμήσως τοῦ Γυμνασιάρχου Κωνσταντίνου Κουράση ἐτῶν 87· μὲ καθυστέρηση ὅμως. Δὲν πρόλαβε τὴν ἐξόδιο ἀκολουθία, γιὰ τὸν τελευταῖο ἀσπασμὸ στὴν ἔξοδο ἀπὸ τὸν παρόντα βίο, ἐκείνου ποὺ τοῦ ἔδωσε τὰ διαπιστευτήρια γιὰ τὴν ἔξοδο ἀπὸ τὴν μιὰ πόρτα τῆς θύραθεν σχολικῆς παιδείας καὶ τὴν εἴσοδο στὸν χῶρο τῆς ἀκαδημαϊκῆς παιδείας. Ἔφερε στὴ μνήμη του, ὄχι δίχως ἓν δάκρυ συγκινήσεως, αὐτὲς τίς, ὡς πολυτίμους λίθους, στιγμὲς ἀπὸ τὸ παρελθόν· ἀνεξίτηλες εἰκόνες ποὺ κατανύσσουν καὶ δροσίζουν μὲ ζῶντα ὕδατα τὶς ψυχές μας, ἀπὸ τὶς ἐποχὲς ἐκεῖνες τῆς ἀθωότητας· ποὺ μυρώνουν τὴν ἀνάμνηση, τὴν ἀνάκληση στὴ μνήμη τερπνῶν οἰχομένων ἐς ἀεὶ παιδικῶν χρόνων. Στιγμὲς ποὺ δὲν τὶς εἶχε σκεπάσει τὸ χονδρὸν πέπλον τῆς λήθης, μὰ καὶ δὲν δόθηκε ποτὲ ἡ εὐκαιρία νὰ τοῦ τὶς διηγηθεῖ ἐν ζωῇ. Ἀλλά, τὶς καταθέσει ἐν εἴδει ἑνὸς γραπτοῦ «ἄλλου τελευταίου ἀσπασμοῦ» εὐγνωμοσύνης καὶ σεβασμοῦ, σὲ ἕναν ἔντιμο λειτουργὸ τῆς παιδείας καὶ τῶν γραμμάτων.

Μετὰ τῶν Ἁγίων, Καθηγητὰ καὶ Γυμνασιάρχα  Κωνσταντῖνε Κουράση.

Καματερὸ Ἀττικῆς, Σαββάτο, 9 Ὀκτ. 2021

Μνήμη τῶν ὁσίων Ἀνδρονίκου καὶ τῆς συμβίας αὐτοῦ Ἀθανασίας,

τῶν ἐν Αἰγύπτῳ εἰρηνικῶς τελειωθέντων

Ἑόρτιος μνήμη τοῦ μοναχοῦ Ἀνδρονίκου καὶ τῆς μοναχῆς Ἀθανασίας: τοῦ κατὰ κόσμον Ἀλεξάνδρου Μωραϊτίδου καὶ τῆς συμβίας αὐτοῦ Βασιλικῆς Φουλάκη.  

 

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

"SHAKESPEARE IN LOVE", ἐν ΠΟΡΤΟ ΛΕΟΝΕ

 

Στοῦ Σαιξπήρου τὸ κονάκι

κάτω, στὸ Γιαχνὶ-σοκάκι

«Ἡ ἀλήθεια φαίνεται, ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει

λέγει ὁ θεῖος Σαιξπῆρος»

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, 1909.

 

Ὁ μπάρμπα-Πύπης, ὁ ἁπλὸς Ἰταλοκερκυραῖος φίλος τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη,  κατέβαινε τὸ Πάσχα πεζὸς στὸν Πειραιᾶ, ἔχοντας, κάθε χρόνο, ὡς  συνήθεια εὐσεβείας, τὴν Ἀνάσταση νὰ ἐκκλησιάζεται στὸν Ἅγιο Σπυρίδωνα, τὸν φερώνυμό του ναό, καὶ ὄχι σὲ ἄλλη  ἐκκλησία· νὰ κάνει Πάσχα ρωμέϊκο, νὰ κάνει Πάσχα ἀλὰ Γκρέκα, νὰ γευθεῖ τὸ ἄπειρον μεγαλεῖον καὶ τὴν ἄφατον γλυκύτητα τῆς ἐκκλησίας τῆς ἑλληνικῆς. Παρὰ λίγο, μιὰ χρονιά, νὰ βρεθεῖ κι ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης μαζί του, ἀλλὰ δὲν δέχθηκε τὴν πρόταση τοῦ γηραιοῦ καὶ κοσμογυρισμένου φίλου του καθὼς συνήθιζε, ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν, νὰ ἑορτάζει τὸ Ἅγιον Πάσχα ἐκτὸς τοῦ Ἄστεως.

Πλησιάζοντας στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, στὴ γωνία Κολοκοτρώνη καὶ Σωτῆρος Διός, ἴσως νὰ εἶδε τὴν ἐπιγραφὴ «Λύκειον Ζήση Ἀγραφιώτου, "Ὁ Πλάτων"». Πιθανόν, συνάντησε τὸν Δυτικομακεδόνα ἐκπαιδευτικὸ τοῦ Πειραιᾶ καὶ στὸν Ναό, στὴν Ἀναστάσιμη λειτουργία, καθὼς ἐκεῖ ἐκκλησιαζόταν αὐτὸς καὶ τὸ Σχολεῖο του, τὸ ὁποῖο λειτουργοῦσε μέχρι καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 21^ου αἰ.

Πρὶν εἰσέλθει στὸν ναό ἔριξε μιὰ ματιὰ στὸ ἀδιέξοδο δρομάκι, ἕνα μικρὸ σοκάκι ποὺ κατέληγε τυφλὰ στὸν ναό. Αὐτὸς ὁ δρομίσκος ἦταν τὸ θρυλικὸ «Γιαχνὶ σοκάκι» τῶν μετέπειτα ἐτῶν· στέκι ἀνθρώπων τοῦ μόχθου καὶ τῆς ἐργασίας, ἀλλὰ καὶ τοῦ περιθωρίου καὶ μία ἀπὸ τὶς κυψέλες τοῦ ἑλληνικοῦ λαϊκοῦ τραγουδιοῦ, ποὺ σκέπαζε μὲ τὴ θαλπωρή του ὁ Ἅγιος. Πολὺ λίγοι γνωρίζουν σήμερα αὐτὸ τὸ μικρὸ δρομάκι, ποὺ κρύβει συμβάντα καὶ ἱστορίες  οἱ ὁποῖες τὸ σημάδεψαν. Στὶς μέρες μας,  μετὰ τόσα ἔτη, τὸ σοκάκι βρίσκεται ἀκόμη ἐκεῖ. Ὁ δρόμος, τυφλὸ σοκάκι ποὺ ἐξακολουθεῖ καὶ σήμερα νὰ "μὴν βγαίνει", τὸ ἀδιέξοδον τοῦ δρόμου, ἔχει ὡς ἔξοδο τὴν εἴσοδο στὸν ναὸ ἀπ’ τὸν ὁποῖο σήμερα ὀνοματοδοτεῖται ὡς ὁδὸς Ἁγίου Σπυρίδωνος. Καθόλου ἀδιέξοδο, λοιπόν, δὲν εἶναι καθὼς ἡ ἔξοδος εἶναι εἴσοδος στὸν Πολιοῦχο· il santo Spiridion ha fatto questo caso.

 

Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγ. Σπυρίδωνος Πειραιῶς,
στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰ.

 Ἡ παλαιότερη ὀνομασία «Γιαχνὶ σοκάκι» ὀφειλόταν στὰ πολλὰ μαγειρεῖα-ἑστιατόριά τoυ ποὺ ἵδρυσαν Μικρασιάτες καὶ Κωνσταντινουπολίτες. Τὸ "γιαχνί" παραπέμπει στὶς ὀσμές, τὶς γεύσεις καὶ τὰ εἴδη τῶν φαγητῶν τῶν μαγειρείων. Σήμερα, ἐνῶ ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος ἐξακολουθεῖ νὰ βάζει μιὰ χριστιανικὴ στοργικὴ σφραγίδα στὸ μικρὸ στενὸ σοκάκι, οἱ ἀνατολίτικες γιαχνὶ μυρωδιὲς ἀπουσιάζουν· ἤ, μᾶλλον, ἔχουν ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ τὸ πνεῦμα τοῦ διάσημου Ἐλισαβετιανοῦ τροβαδούρου, στὴν ἐρωτευμένη κινηματογραφικὴ  ἐκδοχή του. Τὸ μουσικὸ ἑστιατόριο "SHAKESPEARE IN LOVE", ‒ἐγκατεστημένο στὸ δρομάκι τοῦ Ἁγ. Σπυρίδωνος στὸν Πειραιά, σὲ πετρόχτιστο κτίσμα τοῦ 1897‒ βάζει μιὰ κοσμοπολίτικη, θεατρική, μουσικὴ καὶ γευστικὴ σφραγίδα καὶ ταυτότητα στὸν τόπο· μὲ τὴ συμβολὴ τοῦ ὀνόματος τοῦ μεγίστου ‒ἀμέσως μετὰ τὸν Ὅμηρο‒ τῶν δραματικῶν ἁπάντων τῶν ἐθνῶν καὶ ἁπάντων τῶν αἰώνων. Ὁ χῶρος, ποὺ μιμεῖται μὲ ἐπιτυχία ἄλλες ἐποχές, ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὸν μεγάλο Ἐλισαβετιανὸ ποιητὴ καὶ τὸ ἔργο του, ταξιδεύει τὸν ἐπισκέπτη σὲ ἄλλους καιροὺς καὶ τόπους. Ἡ δὲ φιλόκαλος ἀπομίμηση γίνεται μὲ περίκομψα στολίσματα καὶ κατὰ τὸν ἀπαράμιλλον τρόπο τῶν μελισσῶν: ποὺ ἵπτανται ἀπὸ ἕνα ἄνθος σὲ ἄλλο ἄνθος ἐκμιζῶσαι τὸν μελιτώδη χυμόν, τὸν ὁποῖο κατεργάζονται μέσα στὸ ἴδιο τους τὸ σῶμα καὶ τὸν ἐναποθέτουν στὶς κήρινες κυψέλες μὲ τέτοιο τρόπο ὥστε δὲν μπορεῖ κανείς, μὲ μιὰ πρώτη ματιά, οὔτε νὰ πιθανολογήσει ὅτι τὸ μέλι εἶναι προϊὸν ἀνθολογήσεως, οὔτε ἀπὸ ποιὰ ἄνθη ἔχει γίνει ἡ ἀπομύζηση.

W. Shakespeare (1654- 1616)

Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης 
(1850-1929)

Γάντι θὰ τοῦ πήγαινε τοῦ μπάρμπα-Πύπη, τοῦ κοσμογυρισμένου Ἰταλοκερκυραίου, νὰ διέτριβε σὲ τόπο ρομαντικῆς σαιξπηρολατρίας. Εἶχε ὑπ’ ὄψιν του, διαβάζοντας σχετικὴ ἀνακοίνωση  στὸ Μὴ Χάνεσαι  τοῦ Βλάση Γαβριηλίδη, τοῦ λόγιου ἐκδότη καὶ ἀναμορφωτὴ ‒πρὸς τὸ τέλος τοπυ 19^ου αἰ.‒ τοῦ Ἑλληνικοῦ Τύπου, ὅτι ὁ Κωνσταντινουπολίτης ἐκδότης, τὸν Ἰούλιο τοῦ 1880, μὲ ἀτμόπλοιο ἀπὸ τὸν Πειραιά, θὰ πήγαινε στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα τοῦ εὐπρεπῶς ἐνδεδυμένου γέρο-Πύπη, τὴν Κέρκυρα, μὲ  τὴν πρόθεση νὰ παρακολουθήσει σαιξπηρικὴ παράσταση:

«Παραλαβὼν τὸν ἰδιαίτερόν του γραμματέα, τὸν Μάριον, ἀνεχώρησε πανηγυρικῶς εἰς περιοδείαν μέχρι Κερκύρας, μαθὼν ὅτι τὸ Ἑσπέρας ἐπρόκειτο νὰ παρασταθῇ ἐν τῷ "Ἀπόλλωνι" ὁ "Ὀθέλλος"».

Ἄφησε δὲ ὡς ἀντικαταστάτες στὴ διεύθυνση τοῦ Μὴ Χάνεσαι: τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, τὸν Γεώργιο Δροσίνη, τὸν Ἀριστείδη Ρούκη καὶ τὸν Δημήτρο Κόκκο.

Μοναδικὸς κι ἀνεπανάληπτος Σαιξμπηρολάτρης ὁ Βλάσης Γαβριηλίδης. Γνώριζε ἀπὸ στήθους τὰ ἔργα τοῦ Σαίξπηρ, σὲ γλώσσα σαιξπηρικὴ τῆς ἐποχῆς τοῦ βρετανοῦ τροβαδούρου, εἶχε δὲ  βαπτίσει τὰ παιδιά του μὲ ὀνόματα ἡρώων καὶ ἡρωΐδων τῶν ἔργων τοῦ Σαίξπηρ. Μάλιστα, διατηροῦσε τὸ σαιξπηρικὸ λογοτεχνικὸ-δημοσιογραφικὸ ψευδώνυμο, «Καλιμπάν», μὲ τὸ ὁποῖο δημοσίευε στὸν Τύπο. Τὸν δὲ συνεργάτη καὶ φίλο του, τὸν σκιαθίτη Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη τὸν σχολίαζε ὡς:

«χαρίεντα κομψευόμενο μὲ λάμποντας ὀφθαλμοὺς καὶ βαθέα ὡραῖα χαρακτηριστικά, εἰς ἃ οἱ φίλοι του ἔβλεπον μεγάλην ὁμοιότητα μορφῆς μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τοῦ  Σ α ί ξ π η ρ...».

Καὶ ὄντως ‒ἀλήθεια κι ἀλήθεια!‒ ὑπάρχει φυσιογνωμικὴ ὁμοιότης. Ἄλλωστε σαιξπηρολάτρης ἦταν καὶ ὁ Μωραϊτίδης, καθὼς εἶχε κατηγορηθεῖ  κατ’ ἐπανάληψιν «ἐπὶ σαιξπηρισμῷ» ἀπὸ τοὺς κριτικοὺς τῶν θεατρικῶν του ἔργων. Καὶ αὐτός, μαζὶ καὶ μὲ τὸν Γαβριηλίδη καὶ τὸν φιλόμουσο γελαστό, ὅπου ὅλα παρ’ αὐτῷ ἐμειδίων, γέρο-Πύπη, ἀλλὰ καὶ τὸν Ζήση Ἀγραφιώτη τὸν Κοζανίτη παιδαγωγό, ‒ὅλοι ἀποτροπιαζόμενοι τοὺς φαύλους, μὴ ἀγαπῶντες τὴν κακολογίαν, ὑποπίνοντες καὶ διηγούμενοι πολλὰ ‒ θὰ ἦσαν καλὴ συντροφιὰ στὸ σαιξπηρίζον στέκι τοῦ σοκακίου, μεταιωριζόμενοι ὑπεράνω  τῆς καθημερινῆς τύρβης καὶ τῆς πεζῆς πραγματικότητος καὶ ἀναφωνοῦντες:

—Τoo beer or not too beer? Τhat’s the question.

Καὶ ὁ γνωστὸς γιὰ τὸ χαριτολογικὸ καὶ φιλοπαίγμον πνεῦμα του Ἀλέξ. Μωραϊτίδης, παίρνοντας τὸν λόγο δηλώνει:

—Τwo beers!!

Ἀλλά, ἀφοῦ δὲν ὑπῆρχε τότε ὁ νῦν σαιξπηρικὸς τόπος ἑστίασης καὶ ἐλισαβετιανῆς ψυχαγωγίας, θὰ μποροῦσαν νὰ καθήσουν στό, ἀπ’ τὰ 1912 καὶ μετά, φημισμένο  μαγειρεῖο τοῦ ναυτικοῦ μπάρμπα-Κώστα Παπαϊωάννου, ἀπ’ τὶς Ράχες τοῦ Καρπενησιώτικου Τυμφρηστοῦ, τοῦ μετέπειτα Στυλιδιώτη  καπετάνιου, ὅπου ἔπινε τὸν ρητινίτη του ὁ ρεμπέτης Γιῶργος Μπάτης ἄδοντας:

 «Κλάψε τοὺς μάγκες τοὺς παλιοὺς
μέσ’ στὸ Γιαχνὶ σοκάκι
ποὺ τὰ δερβίσια φόραγαν
ἀνάριχτο σακάκι».

Πολλὰ θὰ κουβέντιαζε ὁ Μωραϊτίδης μὲ τὸν  μπάρμπα-Κώστα τὸν Βελουχιώτη γιὰ τὸ περιπετειῶδες ταξίδι του στὰ 1901, χειμώνα καιρό, μὲ χιόνια στὸ Καρπενήσι, ὅπου στὶς Ράχες Τυμφηστοῦ, «οἱ τροχοὶ τῆς ἁμάξης τριζοκοποῦσιν ἐπὶ τῆς χιόνος»· γιὰ τὴ διαμονή του στὸ χάνι τοῦ Φώτη Παπαρούπα, στὴν Κάψη, στὶς Ράχες Τυμφρηστοῦ, μὲ τὴν  ξακουστὴ ἀχνιστὴ φασουλάδα του, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἐξίσου περιπετειώδη ἀποβίβαση τοῦ Μωραϊτίδη ἀπὸ τὸ ἀτμόπλοιο «Ἤπειρος» στὴ Στυλίδα, τὸ ἐπίνειο τοῦ Καρπενησίου, μὲ τὶς Στυλιδιώτικες βάρκες μὲ τοὺς ἰδιόρρυθμους  Στυλιδιῶτες βαρκάρηδες.

Καὶ σήμερα στὸ μικρὸ στενὸ σοκάκι, σ’ αὐτὸν τὸν χῶρο μὲ τὴ θεατρικότητα, μὲ τὴν προσεγμένη ἀτμόσφαιρα ἐποχῆς, μὲ τὴν μοντέρνα ἀλλὰ μὲ κλασσική προσέγγιση  αἰσθητική, ὅπου συχνάζουν νέοι καὶ νέες, νεάζοντες «μισότριβοι» καὶ νεάζουσες «μισότριβες», συναντᾶς καὶ σαιξπηροφάντες, παπαδιαμαντολογοῦντες, μωραϊτιδολάτρεις, ἀλλά ‒πῶς ὄχι;‒ κι Ἀγραφιῶτες· ὅλοι σὲ βεγγέρα σαιξπηρική, ἀκόμη καὶ γιὰ τοὺς ἀμυήτους, μὴ γνωρίζοντες ἀπ’ αὐτά.

 Oἱ λειτουργοὶ τοῦ χώρου, ὡς ἄλλοι σαιξπηρικοὶ τύποι, διακρατοῦν ἴχνη σαιξπηρικῶν ἡρώων καὶ ἡρωΐδων. Ἡ Πόπη Γ. ὡς ἄλλη Ὀφηλία καὶ ὁ Λευτέρης Μ. ὡς ἄλλος Ὀθέλλος, μὲ τὸ χαμόγελο στὰ χείλη καὶ τὴν καλή τους τὴν καρδιά, φροντίζουν νὰ ξυπνήσουν κάθε ρομαντικὴ διάθεση μὲ σαιξπηρικὰ σονέτα στοὺς τοίχους, ἀπὸ τὴν  ὑψηλὴ κλασσικὴ τέχνη τοῦ Σαίξπηρ· μὲ τὰ φωτιστικὰ τοῦ χώρου νὰ παραπέμπουν σὲ σκηνὴ σαιξπηρικῆς θεατρικῆς παράστασης ἄλλων ἐποχῶν ἐνῷ, τὰ ἰδεώδη τῆς γαστρονομίας ἐδέσματα, τέρπουν σώματα καὶ ψυχές. Ὅλα ὑπὸ τὸ θάλπος –τοὐλάχιστον τὸ εἰκαστικό, ἀλλὰ ὄχι μόνον‒ τοῦ λαμπροφωτισμένου πολιούχου ναοῦ τοῦ Πειραιῶς, τοῦ πάλαι ποτε Πόρτο-Λεόνε. Τὸ δὲ θαλασσινὸ ἀεράκι, ἡ αὔρα ἀπ’ τὰ γλαυκὰ τοῦ Σαρωνικοῦ νερά, ὁ μπάτης ἀπ’ τὸ πέλαγος τοῦ Σαρωνικοῦ κυκλοφορεῖ κι αὐτὸς διακριτικὰ στὸ μικρὸ στενὸ Γουϊλιαμιανὸ δρομάκι, τὴν ὁδὸ  Ἁγ. Σπυρίδωνος, καὶ φιλεύει ὅλους, ὅσοι προθύμως τὶς δέχονται, δροσιὲς καὶ ὀσμὲς ὑπερευλογημένες κι ἀναψυκτικές.

Ντῖνος Ἀγραφιώτης

 Σημ: Πρώτη ἔντυπη δημοσίευση στὴν ἐφημ. ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τῶν Γρεβενῶν, φ. 934, 3.9.2021, σ. 15-16