ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

 

Ἀλέξ. Παπαδιαμάντης.

Στὴν ἐτήσια λογοτεχνικὴ καὶ εἰκαστικὴ ἔκδοση Φιλολογικὴ Πρωτοχρονιὰ τοῦ ἔτους 1986 δημοσιεύτηκε, στὴ σελίδα 44, μικρὸ χρονογράφημα τῆς Ἀντιγόνης Γαλανάκη-Βουρλέκη (Κόρινθος 1912-1992) μὲ τίτλο «Ρεμβασμὸς Δεκαπενταύγουστου», τὸ ὁποῖο προφανῶς παραπέμπει στὸ πολὺ γνωστὸ ὁμώνυμο διήγημα τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη. Ἡ Κορίνθια ποιήτρια καὶ πεζογράφος καταθέτει τὴν ἀνεκπλήρωτη ἐπιθυμία της, τὴ λαχτάρα της, τὸν πόθο της νὰ καταφέρει, τὶς ἡμέρες ποὺ προηγοῦνται τῆς 15^ης Αὐγούστου, ‒ἡμέρα ποὺ τιμᾶται ἡ μνήμη τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου‒ νὰ διαβάσει τὸ πάντερπνο διήγημα τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, «Ρεμβασμὸς τοῦ Δεκαπενταυγούστου». Τὸ διήγημα, δημοσιεύτηκε στὸ περιοδικὸ Παναθήναια στὸ τεῦχος τῆς 15ης-30^ης Ἰουνίου 1906, στὶς σελίδες 137-144, μὲ τὴν ὑπογραφή, «Α. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ».

Τὰ κύματα τῆς βιοτικῆς θαλάσσης, τὸ πολυμέριμνον τῆς καθημερινότητος μὲ τὶς ἀλλότριες ἔννοιές της, δὲν ἐπιτρέπουν στὴν χρονογράφο τὴν πραγμάτωση τοῦ ποθουμένου της: τὴν ἀνάγνωση αὐτοῦ τοῦ διηγήματος τοῦ Παπαδιαμάντη, τὴν περίοδο τοῦ Δεκαπενταυγούστου. 

Ἀντιγόνη Γαλανάκη- Βουρλέκη
 (1912-1992).  

 

«Ρεμβασμὸς Δεκαπενταύγουστου

Κάθε φορὰ ποὺ ζῶ τὸ νέο καλοκαίρι, ξανάρχεται τοῦτος ὁ πόθος, δὲν λέει νὰ σβήσει....

Πόσα χρόνια εἶναι Θέ μου ‒ἕξη;, ἑπτά;‒ ποὔχω αὐτὴ τὴ μικρή, τὴν πολὺ μικρὴ ἐπιθυμία, τὴν εὔκολη, τὴν ἁπλῆ καὶ ποὺ ὅμως δὲν μπόρεσα νὰ τὴν ἱκανοποιήσω;

Κάθε φορά, κάθε καλοκαιράκι ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια καὶ καθὼς φτάνει στὸ τέλος του ὁ Ἰούλιος κ’εἶναι ὁ Αὔγουστος ἐπὶ θύραις λέω μὲ χαρὰ στὸν ἑαυτό μου: Νὰ βρῶ τὰ διηγήματα τοῦ Παπαδιαμάντη νὰ διαβάσω τὸν «Ρεμβασμὸ τοῦ Δεκαπενταυγούστου»!

Ὄμορφα ποὺ θἆναι, εὐτυχία κ’ ἀπόλαυση ποὺ θὰ σταθῇ γιὰ μένα τοῦτο τὸ διάβασμα! Κι ὅλο λέω μέσα μου: Μὴ ξεχάσεις, μὲ τίποτε μὴ ξεχάσεις, πρέπει ν’ ἀνοίξεις αὐτὸ τὸ βιβλίο.!

Ρεμβασμός

ἔργο Θάλειας Φλωρᾶ-Καραβία (Σιάτιστα 1871-Ἀθήνα 1960).

Τὶς ὧρες τοῦ καυτοῦ μεσημεριοῦ καθὼς ξαπλώνω μὲ τὴν ἐφημερίδα μου, μεσ’ τὴ γαλήνη τῶν ὡρῶν αὐτῶν ‒μὰ ποιὰ γαλήνη ἀφοῦ ἡ ζωὴ τῆς πολιτείας ἴδια ἐκφράζεται καὶ τὰ μεσημέρια, μὲ τὸν ἀσταμάτητο θόρυβό της‒ πέφτει ξαφνικὰ ἡ ἐφημερίδα ἀπ’ τὰ χέρια μου, γιατὶ τὰ μάτια μου στηλώθηκαν ἔτσι ἀναπάντεχα στὴ σκέψη ποὺ ἔγινε εἰκόνα. Εἶναι ὁ «Ρεμβασμὸς τοῦ Δεκαπενταυγούστου»!

Πάλι ἡ ἐπιθυμία: Γιατὶ φτάνει ἡ πολυσήμαντη μέρα μὲ κείνη τὴν εἰδικὴ χαρὰ γιὰ τὸν ἑαυτό μου... Δεκαπέντε Αὐγούστου! Εἶναι κ’ ἡ μεγάλη γιορτὴ τῆς Παναγίας κι εἶναι μαζὶ κ’ ὁ «Ρεμβασμὸς τοῦ Δεκαπενταυγούστου» τοῦ Παπαδιαμάντη!

Πάλι μὲ κατακυριεύει ὁ πόθος νὰ δώσω στὸν ἑαυτό μου τούτη τὴν ξεχωριστὴ ἀπόλαυση νὰ διαβάσω τ’ὄμορφο διήγημα. Μὰ νά ποὺ μένει ὄνειρο γιὰ πάντα. Πάντα ἡ ζωή μου νὰ ἐξουσιάζεται ἀπὸ χίλιους δυὸ μόχθους ἀνάξιους, ὁπωσδήποτε δημιουργημένοι ἀπὸ ἀλλότριες ἔννοιες, ποὺ ἀφαιροῦνε ὁλότελα τὸν διάλογο μὲ τὴν ψυχή μου κ’ ἡ μέρα ἡ μεγάλη, ποὺ τὴν προσμένω γιὰ δική μου, νὰ περνάει χωρὶς πάλι νὰ διαβάσω Παπαδιαμάντη!

Παναθήναια (1906) 137
Ἡ ἀρχὴ τῆς πρώτης δημοσίευσης
 τοῦ διηγήματος
 τοῦ Ἀλεξ. Παπαδιαμάντη,
"Ρεμβασμὸς τοῦ
Δεκαπενταυγούστου''.

Κ’ ὄνειρο πιὰ νὰ γίνεται καὶ νὰ μένει τρυφερό, γαλήνιο ὄνειρο, ποὺ δὲν κουράζομαι νὰ τάζω στὸν ἑαυτό μου· σκίρτημα συθέμελο τῆς καρδιᾶς καὶ τοῦ νοῦ νὰ γίνεται καθὼς φτάνει ἡ μέρα κ’ ἡ εὐτυχία καθὼς γλυστράει στὰ χέρια μου ἡ ἐφημερίδα, ξαφνικά, γιατὶ τὰ μάτια μου ξανακυττάζανε ἀόριστα στὸ βάθος τ’ ἀκαθόριστο, ποὺ μόνο ἡ ψυχὴ ξέρει νὰ βλέπει τὸν «Ρεμβασμὸ τοῦ Δεκαπενταυγούστου».!

Καὶ βέβαιη ὅσο ποτέ, νὰ δίνω τὴν μεγάλη ὑπόσχεση πὼς ναί, αὐτὴ τὴ φορὰ θὰ διαβαστεῖ τὸ τερπνὸ χαριτωμένο διήγημα, ποὺ μονάχα κι ἀπ’ τὸν τίτλο κλείνει τὴν πιὸ ἐξαίσια ὑπόσχεση εὐτυχίας γεμάτη ἀπ’ τὶς μαγγανεῖες καὶ τοὺς λαφροὺς ἴσκιους τῆς καλοκαιρινῆς μεσημεριάτικης καὶ μεθυσμένης ὥρας.

                                                                         

                                       ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΓΑΛΑΝΑΚΗ-ΒΟΥΡΛΕΚΗ»

Kωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

Σημ: πρώτη ἔντυπη δημοσίευση στὰ Χρονικὰ Δυτικῆς Μακεδονίας, φ. 983/2.9.2022, σ. 18.

ΣΤΑ ΚΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

 

 Τὸ ἱστολόγιό μας ellinomouseionagrafon.blogspot.com, εἶχε τὴν ἐξαιρετικὴ τιμὴ νὰ προσκληθεῖ ἀλλὰ καὶ νὰ παραστεῖ στὴν ἐκδήλωση παρουσίασης τοῦ βιβλίου, τῆς συλλογῆς διηγημάτων, Στὰ κύματα τῆς τάξης καὶ τῆς θάλασσας, τοῦ Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου· ἑνὸς ἀκαμάτου διακόνου τῶν γραμμάτων καὶ τῆς παιδείας, κοντὰ στὸ πνεῦμα τῶν δικῶν μας διδασκάλων τοῦ Γένους, Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ καὶ Ἀναστασίου τοῦ Γορδίου, οἱ ὁποῖοι "δημιούργησαν" καὶ ὑπηρέτησαν αὐτὴν τὴν ἑστία γραμμάτων τῆς περιόδου τῆς Τουρκοκρατίας ποὺ ἀργότερα ὀνομάστηκε καὶ «Ἑλληνομουσεῖον Ἀγράφων».  

Ν.Δ.Τ. live

Στὰ κύματα τῆς τάξης καὶ τῆς θάλασσας

 

Xαλκίς, 18 Ἰουλίου 2022

«Μία ὀπτασία, ἓν ξυπνητὸν ὄνειρον»· αὐτὸ ἦταν, κατὰ παπαδιαμαντικὴν ρῆσιν, ἡ  ἐκδήλωση παρουσίασης τῆς συλλογῆς διηγημάτων, Στὰ κύματα τῆς τάξης καὶ τῆς θάλασσας, τοῦ Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου. Πῶς ὄχι, ἄλλωστε; Ὁ συγγραφέας ἔχει ἀφιερώσει ὅλο του τὸ εἶναι στὴ μελέτη καὶ τὴν προβολὴ τῆς ζωῆς καὶ τοῦ ἔργου τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη. Τὸ ἔχει δηλώσει ἄλλωστε ἀπερίφραστα:

«— Νοιώθω νὰ μὲ ἔχει μπολιάσει ὁλόκληρο ὁ Παπαδιαμάντης, γιατὶ στὸν ὕπνο μου καὶ στὸν ξύπνιο μου μιλάω καὶ διαλέγομαι μαζί του. Δὲν ξέρω τί νὰ πῶ, δὲν περιγράφεται αὐτὸ τὸ πρᾶγμα».

Στὴ Χαλκίδα, τὸ μικρό, περικαλλὲς ὑπαίθριο θέατρο «Π. Κωτσόπουλου», ἀφιερωμένο στὴ μνήμη τοῦ μαέστρου Παναγιώτη Κωτσόπουλου, δίπλα ἀπὸ τὸν ἱστορικὸ ἱερὸ ναὸ Παναγίας Ὁδηγήτριας (γνωστὸ καὶ ὡς «Μέσα Παναγίτσα»), ὅπου φιλοξενήθηκε ἡ ἐκδήλωση παρουσίασης τοῦ βιβλίου, ἔμοιαζε σὰν ὀνειρικὸ μπαλκόνι μὲ θέα τὸν Βόρειο Εὐβοϊκὸ καὶ τὰ κύματά του. Κι ἕνα θερινὸ μελτεμάκι, ἕνα "μπακλά-μελτέμ", ἔκανε τὴν καλοκαιρινὴ ζέστη εὐχάριστη.

Γιὰ τὸ βιβλίο μίλησαν: ὁ Σταῦρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος τοῦ Ἐφορευτικοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ἑλλάδος, ὁ Ἄγγελος Μαντᾶς, δ. φ., ἐπίτιμος σχολικὸς σύμβουλος φιλολόγων καὶ ὁ Μανώλης Μ. Στεργιούλης, δ. φ., ἐπιμελητής τοῦ βιβλίου. Τὸν συντονισμὸ τῆς ἐκδήλωσης εἶχε ἡ Σούλα Παπαγεωργοπούλου, Πρόεδρος τοῦ Ἐφορευτικοῦ Συμβουλίου τῆς Δημόσιας Κεντρικῆς Βιβλιοθήκης Χαλκίδας, ἡ ὁποία διάβασε καὶ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ βιβλίο. Στὴν ἐκδήλωση συμμετεῖχε καὶ τὸ Δημοτικὸ Ὠδεῖο Χαλκίδας «Νίκος Σκαλκώτας» διὰ τοῦ διευθυντοῦ του Πάνου Στέλιου, ὁ ὁποῖος παρουσίασε μουσικὰ ἔργα του, μὲ τὴν Γιάννα Γκαρὰ στὸ πιάνο καὶ τὶς φωνὲς τῆς Γιούλης Λάμπρου-Σκλιὰ καὶ τῆς Γωγῶς Σκλιά. Χαιρετισμὸ ἀπηύθυνε, ἐκ μέρους τοῦ μητροπολίτου Χαλκίδος, Ἱστιαίας καὶ Βορ. Σποράδων κ. Χρυσοστόμου, ὁ θεολόγος ἀρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Καλύβας.    

Ὁ Σταῦρος Ζουμπουλάκης, ἀναφέρθηκε στὸ χρονικὸ τῆς δημοσίευσης στὴ Νέα Ἑστία ‒στὸ περιοδικὸ ποὺ διηύθυνε‒ τῶν ἕξη ἐκ τῶν ὀκτὼ διηγημάτων τοῦ βιβλίου, στὰ θερινὰ τεύχη Ἰουλίου-Αὐγούστου τῶν ἐτῶν 2005 καὶ 2008-2012. Ἑστίασε στὴ συνέχεια τὴν ὁμιλία του στὸ διήγημα «Ἀεί γ’ ἀχεῖς... ἢ θάνατος στὴ Φιλοσοφική». Πρόκειται γιὰ μιὰ σκιαγράφηση, μὲ λογοτεχνικὴ μαεστρία καὶ δύναμη, μὲ  σάρκα καὶ ὀστά, τῆς ζωῆς τοῦ παλαιοῦ καθηγητοῦ τῆς Φιλολογίας Ἀντωνίου Χατζῆ. Ὁ ἀείμνηστος καθηγητὴς θέλησε νὰ μείνει στὴν ἱστορία τῆς φιλολογικῆς ἐπιστήμης μὲ μία διόρθωση. Θεώρησε ὅτι σὲ ἕναν στίχο τῆς Ἠλέκτρας τοῦ Σοφοκλῆ, συγκεκριμένα στὸν στίχο: «ὦ παῖ, παῖ, δυστανοτάτας / Ἠλέκτρα ματρός, τίν’ ἀεὶ / τάκεις ὧδ’ ἀκόρεστον οἰμωγάν» πρέπει νὰ ἀντικατασταθεῖ τὸν «ἀεὶ τάκεις»  μὲ τὸ «ἀεὶ γ’ ἀχεῖς». Φαίνεται ὅτι δὲν ἀντιλήφθηκε τὸ πόσο συγκλονιστικὸς εἶναι ὁ στίχος, "διαλύεσαι ἀπὸ τὴν οἰμωγὴ (τάκεις οἰμωγάν)", ἀλλὰ προκρίνει ὀρθὸν τὸ "ἐκπέμπεις οἰμωγή (ἀεὶ γ’ ἀχεῖς οἰμωγὰν)". Ἀτύχησε ὅμως ὁ αὐστηρὸς καθηγητὴς καθὼς δὲν ἔτυχε οὔτε μιᾶς ἁπλῆς ὑποσημείωσης σὲ κριτικὸ ὑπόμνημα μελλοντικῶν ἐκδόσεων τῆς Ἠλέκτρας. Ἄσε ποὺ ἤθελε οἱ φοιτητές του ‒καὶ ὁ ΝΔΤ φυσικά‒ νὰ τὸν χαιρετοῦν στρατιωτικὰ ὡς ἔχοντα βαθμὸ ἰσότιμο μὲ μητροπολίτη ἢ στρατηγό! Ὁ Σταῦρος Ζουμπουλάκης καταλήγοντας, διατύπωσε τὴν ἀπορία: ποιός, ἄραγε, θὰ βρεθεῖ νὰ γράψει διηγήματα γιὰ τὸν Τριανταφυλλόπουλο μὲ τὴ μαγκιὰ καὶ τὴ δύναμη τοῦ ταλέντου ποὺ διαθέτει τὸ αὐτός;

Ἑπόμενος ὁμιλητὴς ὁ Ἄγγελος Μαντᾶς, ὁ ὁποῖος, ἀναφέρθηκε στὴν εὐλογία, τὸ μοναδικὸ προνόμιο ποὺ εἶχε, ὄχι ἁπλὰ νὰ ἔχει διαβάσει ἀλλὰ κυρίως καὶ νὰ ἔχει ἀκούσει πολὺ Νίκο Τριανταφυλλόπουλο. Τὰ διηγήματα τοῦ τόμου, ἀλλὰ καὶ ἄλλες ἱστορίες, τὰ ἔχει ἀκούσει διὰ στόματος ΝΔΤ ‒ὄχι μόνο μία φορά‒ στὰ κοινά τους ταξίδια, στὶς μετακινήσεις τους, στὶς συναντήσεις τους ὡς συνάδελφοι καὶ συμπολίτες στὴν πόλη τῆς Χαλκίδας· τοῦ ἄρεσε καὶ τοῦ ἀρέσει πολὺ τοῦ Ν. Τριανταφυλλόπουλου νὰ διηγεῖται. Καὶ ἔχει καὶ αὐτὸ τὸ χάρισμα: νὰ γοητεύει μὲ τὸν προφορικὸ λόγο του, μὲ τὶς διηγήσεις του.

Ὁ Ἄγγελος Μαντᾶς θεωρεῖ τὸν ΝΔΤ τεχνίτη τοῦ λογου, ποὺ ὄχι μόνον γοητεύει τὸν ἀναγνώστη ἢ τὸν ἀκροατή, ἀλλὰ καὶ τὸν θεραπεύει. Τὸ περιστατικὸ μὲ τὸν Ἐμμανουὴλ Κριαρᾶ, ὁ ὁποῖος δήλωσε ὅτι ὁ λόγος, ἡ ὁμιλία τοῦ Τριανταφυλλόπουλου τὸν θεράπευσε, τὸ ἐπιβεβαιώνει. Στὸ ἐν λόγῳ περιστατικὸ ἀναφέρεται τὸ διήγημα  «Ἀλέξανδρος ἀκεσώδυνος ἢ ἐπεισόδιο στὴ Θεσσαλονίκη», ὅπου ὁ Κριαρᾶς θεωρεῖ πὼς ὁ λόγος τοῦ Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου περὶ τοῦ μεταφραστοῦ Παπαδιαμάντη καὶ ὄχι ὁ ἰδιος ὁ Παπαδιαμάντης τὸν θεράπευσε ἀπὸ κοιλιακὸ ἄλγος. Ὡς ἀκραιφνὴς δημοτικιστὴς καὶ μαθητὴς τοῦ Ψυχάρη, ὁ Κριαρᾶς δὲν θέλει, κατὰ τὸν Τριανταφυλλόπουλο, νὰ παραδεχθεῖ τὴ θεραπευτικὴ δράση τοῦ Παπαδιαμαντικοῦ λόγου. Ὁ Ἄγγελος Μαντᾶς, ἂν καὶ διαφωνεῖ μὲ τὸν Κριαρά, δίδει μιὰ σολομώντεια λύση:

— Δὲν τὸν θεράπευσε ὁ Παπαδιαμάντης, ἀλλὰ ὁ Παπαδιαμάντης τοῦ Τριανταφυλλόπουλου!

Ὅσο γιὰ τὴν ἔκδοση, ὁ Ἀγγ. Μαντᾶς δηλώνει ὅτι εἶναι μιὰ καλαίσθητη καὶ ἐξαιρετικὰ προσεγμένη ἔκδοση τῆς Κεντρικῆς Δημοτικῆς Βιβλιοθήκης Χαλκίδας, μὲ τὴν ἐπιμέλεια τοῦ Μανώλη Στεργιούλη καὶ εἰκαστικὴ διακόσμηση ἀπὸ τὸν Πέτρο Χριστούλια. Πολλὲς εὐχαριστίες ἀναπέμπει καὶ στὴν πρόεδρο τῆς Βιβλιοθήκης Σούλα Παπαγεωργοπούλου, ποὺ ἀποδέχθηκε τὸ αἴτημα τῆς ἔκδοσης τῆς συλλογῆς διηγημάτων Στὰ κύματα τῆς τάξης καὶ τῆς θάλασσας.

Ποιὸ εἶναι ὅμως τὸ μυστικὸ ποὺ κάνει τὰ κείμενα τοῦ ΝΔΤ ἀπολαυστικὰ καὶ διαφορετικὰ ἀπὸ τὰ ἄλλα; Εἶναι, κατὰ τὸν Ἄγγελο Μαντᾶ, ἡ μαγικὴ λέξη «μαγκιά». Ὁ Λουκᾶς Κούσουλας, φίλος τοῦ ΝΔΤ καὶ τοῦ Ἄγγ. Μαντᾶ, εἶχε δηλώσει στὸν Σταῦρο Ζουμπουλάκη:

—«Ἀπορῶ πῶς αὐτὸς ὁ νεωκόρος ἔχει τόση μαγκιὰ στὸ γράψιμο»

Σὲ ταξίδι τους –τοῦ Ἄγγελου Μαντᾶ μὲ τὸν Λουκᾶ Κούσουλα‒ ἀπὸ τὸ Καρπενήσι στὴν Ἀθήνα τοῦ εἶχε ἐπισημάνει κάτι παρόμοιο:

—«Ἀπορῶ πῶς ἕνας ἄνθρωπος, ποὺ διάγει συνειδητὰ ἀσκητικὴ χριστιανικὴ ζωή, μπορεῖ νὰ ζωγραφίζει τόσο πειστικὰ καὶ χωρὶς καμμιὰ ἀναστολὴ τὴν κοσμικὴ κατάσταση».

Κατὰ τὸν Ἄγγ. Μαντά:

 Μαγκιὰ τοῦ Τριανταφυλλόπουλου εἶναι ἡ κολυμβητική του ἐπιδεξιότητα τόσο ἐνάντια στὰ κύματα τῆς θάλασσας ὅσο καὶ στὰ κύματα τοῦ πελάγους τῆς τάξης: μὲ μεγάλες ἁπλωτὲς χωρὶς νὰ τοῦ ἀντιστέκεται ἢ νὰ δειλιάζει ἀπὸ κανένος εἴδους ρεῦμα.

Μαγκιά εἶναι ἡ συνήθεια τοῦ Τριανταφυλλόπουλου ‒μαθητὴς τοῦ Παπαδιαμάντη γάρ‒ νὰ ἐντάσσει στὰ κείμενά του, στὸν γραπτό του λόγο, λέξεις, φράσεις μάγκικες· εἰκόνες καὶ μορφὲς τῆς πιάτσας, χειρονομίες τῶν γηπέδων, λόγια τοῦ καφενείου, ἀλλὰ καὶ τῶν  θαλασσινῶν περιπετειῶν του. Ἀφθονία μάγκικων λέξεων στὰ διηγήματά του καὶ τὰ πολλὰ καὶ διάφορα δημοσιεύματά του· ἀκόμη, εἰσάγει καὶ λέξεις ἀπὸ τὶς λεγόμενες "ἀπρεπεῖς", τὶς ὁποῖες δὲν θὰ χρησιμοποιοῦσε στὸν καθημερινό του λόγο. Μαγκιὰ δὲ εἶναι καὶ ὁ τρόπος, ἡ μοναδικὴ μαστοριὰ  μὲ τὴν ὁποία ἐνθέτει λέξεις καὶ προτάσεις μάγκικες: χωρὶς νὰ θίγεται διόλου τὸ λογοτεχνικὸ οἰκοδόμημα, ἀλλὰ νὰ γίνεται ἀκόμη πιὸ στέρεο καὶ γοητευτικό. Δὲν καταστέφει τὴν αὐθεντικότητα τῶν φωνῶν τῶν ἡρώων του ἀλλὰ τὶς τονίζει καὶ τὶς ζωγραφίζει πειστικά, μὲ ἀληθοφάνεια καὶ χωρὶς νὰ προκαλεῖ.

Οἱ μάγκικες ἐκφράσεις προέρχονται, πηγάζουν ἀπὸ ἀπὸ τὴν παιδικὴ καὶ νεανικὴ ἡλικία του, ἀπὸ τὰ διαβάσματά του, ὅπως στὴν περίπτωση τοῦ Σκαρίμπα, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴ θητεία του στὸ Ναυτικό.

Μαγκιὰ τοῦ ΝΔΤ εἶναι καὶ ὁ τροπος του νὰ καταφέρνει νὰ πείθει μὲ τὸν λόγο του τὸν ἀναγνώστη γιὰ τὴν αὐθεντικότητα προσώπων καὶ καταστάσεων· νὰ εἶναι δηλαδὴ ἀποτελεσματικὸς ὁ λόγος του. Ὡς "μαθητής" τοῦ Πεντζίκη περιγράφει ἀναλυτικὰ καὶ μὲ λεπτομέρεια ἀντικείμενα, ἄτομα, τόπους, τρόπους καὶ καταστάσεις, μὲ ἀληθινὴ ἀλλὰ καὶ μυθοπλαστικὴ μαεστρία καὶ διακειμενικὴ δεινότητα, θέλοντας μάλιστα νὰ κάνει τὸν ἀναγνώστη συνδημιουργό.

Μαγκιά του εἶναι ὁ λόγος του: λόγος σπαθί, καθαρή, ντόμπρα φωνή. Δὲν μιμεῖται. Ἐρανίζεται ὑλικὰ γιὰ νὰ φτιάξει τὸ δικό του λογοτέχνημα μέσα ἀπὸ τὸν ὁλάνθιστο λειμώνα τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας.

Τέλος ὁλοκληρώνοντας τὴν ὁμιλία του ὁ Ἄγγ. Μαντᾶς θεωρεῖ μέγιστη μαγκιά του τὴν παραδοχή του ‒κι ἂς τὸν παρεξηγήσουν κάποιοι καὶ ἄς μὴν εἶναι ἀρεστὸ σὲ ὅλους‒  πὼς εἶναι τέκνο γνήσιο τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας. 

Τρίτος καὶ τελευταῖος ὁμιλητὴς στὴν ἐκδήλωση ἦταν ὁ Μανώλης Στεργιούλης, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ εὐχαρίστησε τοὺς διοργανωτὲς γιὰ τὴν τιμητικὴ πρόσκληση καὶ τὸν ΝΔΤ γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τῆς συμμετοχῆς του ὡς ὁμιλητοῦ στὴν παρουσίαση –στὸ κοινὸ τῆς Χαλκίδας καὶ ὄχι μόνον‒ τοῦ βιβλίου του, ἐπέλεξε νὰ ἀναδείξει τὶς ἀναφορὲς τοῦ ΝΔΤ στὰ διηγήματά του, τὶς σχετικὲς μὲ ἐπεισόδια τῆς περιόδου τῆς ναυτικῆς θητείας του καὶ τὴ λήξη της.

 Ἀναφέρθηκε στὴν ἰσχὺ τῆς ἀπόφανσης τοῦ Στ. Ζουμπουλάκη, πὼς ὁ Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος γράφει τὴν πιὸ μεταμοντέρνα λογοτεχνία στὴν Ἑλλάδα. Ἡ μελέτη τοῦ λογοτεχνικοῦ του ἔργου τὴν ἐπιβεβαιώνει ἀφοῦ ἡ γραφή του ἀντιστέκεται στὶς νεωτερικὲς τάσεις καὶ φόρμες.

 Ὁ συγγραφέας, κατὰ τὸν Μ. Στεργιούλη, περιγράφει τὰ γεγονότα καὶ τὶς καταστάσεις μὲ ἐναλλαγὴ πραγματικότητος καὶ ὀνειροφαντασίας, μυθοπλασίας καὶ ἱστορικότητας, παρωδίας καὶ αὐτοσαρκασμοῦ. Ἑρμηνεύει τὶς σκέψεις του γιὰ τοὺς τρόπους ποὺ πλάθει τοὺς ἥρωές του, μὲ τὴν παρουσία ἀκόμη καὶ ἡρώων ἄλλων διηγημάτων καὶ συγγραφέων, ὅπως ἡ σκαριμπικὴ ἡρωΐδα Μαίρη Δεπάνου, ἐνῶ ὀνειρεύεται  ‒λόγῳ τῆς παπαδιαμαντικῆς του "θητείας"‒ ὅτι πηγαίνει στὴν Σκιάθο ἀλλὰ καταδιωκτικὸ τοῦ Ναυτικοῦ τὸν ἀνακόπτει καὶ τὸν ὁδηγεῖ στὸ Ναυτοδικεῖο!

Στὸ διήγημα «Λήξη ναυτικῆς θητείας» ὁ Μ. Στεργιούλης σημειώνει ὅτι ὁ ΝΔΤ κινεῖται κυρίως στὴν πραγματικότητα τῆς 40ήμερης ἄδειάς του, μετὰ ἀπὸ ἐγχείρηση στὸν λαιμό ἀνακαλώντας, μὲ διαρκεῖς μετατοπίσεις τῆς ἀφήγησης στὸ παρελθόν, στιγμὲς τῆς ναυτικῆς θητείας του, τῆς περιπέτειας τῆς ὑγείας του, ἀναφέροντας καὶ ἐπιστολὴ τοῦ πατέρα του πρὸς τὸ Ναυτικὸ γιὰ τὴν ὑπόθεση μισθοδοσίας τοῦ γιοῦ του:

 

«οὐδεὶς στρατεύετα ἰδίοις ὀψωνίοις»

 

Πρὸς τὸ τέλος τοῦ διηγήματος «Λήξη ναυτικῆς θητείας» ἐπανέρχεται σὲ μυθοπλαστικὴ ὀνειροφαντασία μὲ τὴ συνάντησή του μὲ τὴ μοῦσα Μαρμαρυγή, ἡ ὁποία τοῦ ἐπισημαίνει:

«Σήμερα τοὐλάχιστον ἦλθα νὰ σὲ βεβαιώσω, ὅπως τότε στὸ ἁρματαγωγό, ὅταν σὲ φοβέριζαν τὰ σαγόνια τοῦ ταμείου, ὅτι ἔχει ὁριστεῖ νὰ ταξιδέψεις χρόνια καὶ χρόνια, σὲ ἄλλα νερὰ μὲ πληρώματα χαριτωμένα. Ἐπειδὴ γιὰ χάρη τους παράκουσες τὴ μητέρα σου ποὺ σὲ ὀνειρευόταν σπαθάτο ἀξιωματικό, τὰ πληρώματα ποὺ θὰ σοῦ χαριστοῦν θὰ εἶναι ὅλα νησιωτικά, τάξεις πλέουσες, ἑτοιμάσου ν’ἀνοίξεις πανιὰ τὸν Σεπτέμβρη».

Τέλος ἡ μοῦσα Μαρμαρυγή, γνωστὴ κι ἀπὸ ἄλλα διηγήματά του, ὅταν λαμβάνει τὸ ἀπολυτήριο του μὲ τὴν λήξη τῆς ναυτικῆς θητείας του τὸν χαιρετᾶ εὐχόμενη:

—Στὸ καλὸ κύριε σημαιοφόρε ἐπιρρεπὴ στὴ νοσταλγία, θέλομεν ποτὲ συναντηθεῖ.

Ὁ Μ. Στεργιούλης ἐπισήμανε ὅτι ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἀφηγηματικὴ λόγοτεχνικὴ γραφή του, ὁ ΝΔΤ ἄλλοτε χρησιμοποιεῖ τὸ τρίτο πρόσωπο στὴν ἀφήγησή του, καὶ ἄλλοτε ὁμιλεῖ ὁ ἴδιος γιὰ τὸ ἑαυτό του ἢ ἐνθέτει ἄλλα πρόσωπα νὰ μιλοῦν γι’ αὐτόν. Συχνὰ παραθέτει δευτερεύουσες ἀφηγηματικὲς περικοπὲς μέσα στὴν κυρίως ἀφήγησή του. Ἡ λεπτομερὴς περιγραφὴ τόπων καταστάσεων καὶ χαρακτήρων, ὁ ἐσωτερικὸς μονόλογος, διάλογοι μεταξὺ προσώπων μὲ φυσικότητα,  τὰ σχόλια καὶ οἱ κρίσεις τοῦ ἀφηγητῆ παραπέμπουν στὸν Ν. Γ. Πεντζίκη, τὸν ὁποῖο θεωρεῖ καὶ δάσκαλό του.

Ὁ ΝΔΤ, λοιπόν, ἔφτιαξε τὸ δικό του ἀφηγηματικὸ πλεούμενο, τὸ ὁποῖο στὰ ταξίδια του γοήτευσε πληρώματα καὶ ἐπιβάτες ὅλων τῶν τάξεων καὶ ὅλων τῶν ἡλικιῶν, ποὺ ἄγουν πανήγυριν ὅταν διαβάζουν τὰ γραφόμενά του.

Στὸ τέλος, ὁ λόγος δόθηκε στὸ τιμώμενο πρόσωπο, τὸν Νίκο Δ. Τριανταφυλλόπουλο, ὁ ὁποῖος, ἐμφανῶς συγκινημένος, εὐχαρίστησε ὅσους συνέβαλαν στὴν ἔκδοση τῶν διηγημάτων του, τοὺς τρεῖς ὁμιλητὲς τῆς ἐκδήλωσης καὶ τὸ ἀκροατήριο: τοὺς γνωστούς, φίλους καὶ ἀναγνῶστες ποὺ τὸν τίμησαν μὲ τὴν παρουσία τους. Ἰδιαίτερα εὐχαρίστησε τὸ μουσικὸ σύνολο ποὺ πλαισίωσε καλλιτεχνικά, μὲ μουσικὰ ἰντερμέδια, τὴν ἐκδήλωση.

Καταγοητευμένος, σὲ κατάσταση ὀνειρικὴ εὑρισκόμενος, φαντάστηκα, πάλι ὡς σὲ "ξυπνητὸν ὄνειρον", ὅτι ἔλαβα τὸν λόγο ‒ἀπὸ ἀθλητικὴ διαστροφὴ ὁρμώμενος‒ γιὰ νὰ σχολιάσω τὸν ποδοσφαιρόφιλο καὶ ποδοσφαιριστὴ  Τριανταφυλλόπουλο. Ὅτι κατάφερε, αὐτὸς ὁ νεωκόρος, θεράπων καὶ πιστὸς τῆς στρογγυλῆς θεᾶς, νὰ ἀγωνιστεῖ ἀκόμη καὶ σὲ σιδερένιο γήπεδο, κι ἂς ἔπαθε κάταγμα κλειδὸς ἀπὸ δυνατὸ τζαρτζάρισμα· παράσημο ποδοσφαιρικῆς ἀγωνιστικότητος στὸ πεδίο τῆς ποδοσφαιρικῆς τιμῆς, ἐν ὥρᾳ ναυτικῆς θητείας!

Λοιπόν, σεβασμὸς καὶ τιμή, στοὺς "νεωκόρους" καὶ δῶρα λογοτεχνικὰ φέροντας. 

                                                                                                 Ὁ περισπώμενος

Σημ: Πρώτη ἔντυπη δημοσίευση στὴν ἐφημερίδα Χρονικὰ Δυτικῆς Μακεδονίας τῶν Γρεβενῶν, φ. 982/12.8.2022, σ. 15-16.

ΜΕΓ. ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ, 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2022. ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ 1922-2022.

 

Ἱστορικὴ μνήμη. 100 χρόνια 1922-2022

Μὲ ἀφορμὴ τὴν ἐπέτειο τῆς συμπλήρωσης ἑκατὸ ἐτῶν (1922-2022) ἀπὸ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ ὁ Ἐκπολιτιστικὸς Σύλλογος Βραγγιανιτῶν «Ἀναστάσιος Γόρδιος» σὲ συνεργασία μὲ τὴν Περιφέρεια Στερεᾶς Ἑλλάδας-Περιφερειακὴ Ἑνότητα Εὐρυτανίας, τοῦ Ὀργανισμοῦ Πολιτιστικῆς Ἀνάπτυξης Στερεᾶς Ἑλλάδας Π.Ε. Εὐρυτανίας καὶ τοῦ Δήμου Ἀγράφων, πραγματοποίησε στὸν χῶρο τῆς πηγῆς «Φοντάνα» τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Μεγ. Βραγγιανῶν, ἐκδήλωση τιμῆς τῆς μνήμης ὅσων ἀγωνίστηκαν ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος στὸ Μικρασιατικὸ Μέτωπο. Ἡ ἐκδήλωση πραγματοποιήθηκε στὶς 6 Αὐγούστου 2022, στὶς 11 μ.μ., μὲ συντονίστρια τὴν προϊσταμένη τῶν Γενικῶν Ἀρχείων τοῦ Κράτους-Ἀρχεῖα Ν. Καρδίτσης, κ. Ἐλπινίκη Ἀγγελίνα.

Ἡ κ. Ἐλπινίκη Ἀγγελίνα

π. Κωνσταντῖνος Κουτσουπιᾶς

Ὁ κ. Μιχαὴλ Κόντης

Μετὰ ἀπὸ τὸ καλωσόρισμα τῆς συντονίστριας τὸν λόγο ἔλαβε ὁ πρόεδρος τοῦ Συλλόγου «Ἀναστάσιος Γόρδιος» Γεώργιος Μπετχαβᾶς γιὰ νὰ καλωσορίσει ἐκ μέρους τοῦ Δ. Σ. τοῦ Συλλόγου ὅσους προσῆλθαν καὶ τίμησαν μὲ τὴν παρουσία τους τὴν ἐκδήλωση. Κατόπιν ὁ ἐφημέριος τοῦ τόπου π. Κωνσταντῖνος Κουτσουπιᾶς ἀπηύθυνε μικρὸ χαιρετισμὸ καὶ εὐχὲς γιὰ κάθε ἐπιτυχία στὶς ἐγασίες τῆς ἐκδήλωσης.

Ὁ κ. Γεώργιος Μπετχαβᾶς

Στὴσυνέχεια τὸν λόγο ἔλαβε ὁ κύριος ὁμιλητὴς τῆς ἐκδήλωσης Μιχαὴλ Κόντης, φιλόλογος-ἱστορικός, Καθηγητὴς Λεοντείου Σχολῆς Ἀθηνῶν ὁποῖος στὴν ὁμιλία του μὲ τίτλο «Μικρὰ Ἀσία :Μιὰ προαιώνια πατρίδα» ἀναφέρθηκε στὸ χρονικὸ τῆς προετοιμασίας τῆς Μικρασιατικῆς ἐκστρατείας στὰ πλαίσια τῶν πόθων τοῦ Ἑλληνισμοῦ γιὰ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ ὁράματος τοῦ 1821: τὴν ἀπελευθέρωση καὶ ἔνταξη στὸν ἐθνικὸ κορμὸ τοῦ νέου Ἑλληνικοῦ Κράτους τῶν περιοχῶν ἐκείνων ποὺ ἱστορικά, πολιτισμικὰ ἀλλὰ καὶ γεωγραφικὰ ἀνῆκαν στὴν Ἑλληνικὴ Πατρίδα. Στὴ συνέχεια ἀναφέρθηκε σὲ γεγονότα, πρόσωπα, παράγοντες καὶ συγκυρίες ποὺ ὁδήγησαν στὴν ἀποτυχία τῆς ἐκστρατείας καὶ τὸν ξεριζωμὸ ἑνὸς μεγάλου μέρους τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπὸ τὶς πατρογονικές τους ἑστίες, χαρακτηρίζοντας τὴν Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ ὡς ἱστορικὸ γεγονὸς μὲ ἐπιπτώσεις μεγαλύτερες, γιὰ τὴν πορεία τοῦ Γένους, ἀκόμη καὶ ἀπὸ αὐτὴν τὴν Ἅλωση τῆς Πόλης.Ὁλοκλήρωσε τὴν ὁμιλία του μὲ τὴν εὐχή, ἡ κατὰ τὸν ποιητὴ «διχόνοια ἡ δολερή», νὰ νὰ μὴν ὑφίσταται μεταξὺ τῶν Ἑλλήνων ‒ἰδιαίτερα σὲ Ἐθνικὰ θέματα –γιὰ νὰ μὴν ἔχουμε καὶ στὸ μέλλον ἄλλες ἀλησμόνητες πατρίδες.

Τὸν λόγο ἔλαβε καὶ ὁ τέως Δήμαρχος Ἀγράφων καὶ νῦν Δημοτικὸς Σύμβουλος Θεόδωρος Μπαμπαλῆς ὁ ὁποῖος ἀφοῦ συνεχάρη τοὺς διοργανωτὲς γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῆς ἐκδήλωσης τόνισε τὴν ἀνάγκη ὁ Ἑλληνισμὸς νὰ διδαχθεῖ ἀπὸ τὰ σφάλματα ποὺ ὁδήγησαν στὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ καὶ νὰ χαράξει μιὰ πορεία ποὺ θὰ ὁδηγήσει σὲ μιὰ Ἑλλάδα ἰσχυρὴ καὶ σεβαστὴ ἀπὸ φίλους καὶ ἐχθρούς. Ἀκολούθησε μουσικοχορευτικὴ ἐκδήλωση ἀπὸ ὀρχήστρα μὲ Σμυρνέϊκα παραδοσιακὰ τραγούδια καὶ τὸ χορευτικὸ τοῦ πολιτιστικοῦ συλλόγου Λαμίας «ΚΑΛΛΙΧΟΡΟΣ». Ἀκολούθησε γεῦμα στοὺς παρευρισκομένους προσφορὰ ἀπὸ τὸν σύλλογο «Ἀναστάσιος Γόρδιος».

ΜΕΓΑΛΑ ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ, Ι. Ν. ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

 

5 Αὐγούστου 2022.

Μνήμη ὁσίου Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ

Κατανυκτικά, μὲ ἀπὸ ὄρθρου βαθέος καὶ ἀπὸ φυλακῆς πρωΐας Θεία Λειτουργία (04:00-07:00) τιμήθηκε κι ἐφέτος, στὶς 5 Αὐγούστου 2022, στὸν ἱερὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Βραγγιανῶν, τὸ πάλαι ποτὲ καθολικὸ τῆς ὁμωνύμου Μονῆς, ἡ ἱερὰ μνήμη τοῦ ὁσίου Εὐγενίου τοῦ Αἰτωλοῦ. Μὲ λειτουργὸ τὸν π. Κωνσταντῖνο Κουτσουπιᾶ καὶ ἱεροψάλτη τὸν ἀκάματο Περικλῆ Ἀντωνίου οἱ πιστοὶ προσκυνητὲς τῆς μνήμης τοῦ ὁσίου Εὐγενίου βίωσαν τὸ μοναδικὸ συναίσθημα νὰ λειτουργηθοῦν στὸν ναὸ καὶ στὸν τόπο ποὺ διακονοῦσε ὡς ἱερομόναχος ὁ ὅσιος Εὐγένιος· τὸν νάρθηκα τοῦ ὁποίου ἐπέλεξε ὡς τόπο τῆς τελευταίας του κατοικίας. Στὸ κήρυγμά του ὁ π. Κωνσταντῖνος, μεταξὺ ἄλλων, τόνισε καὶ τὴν καταλυτικὴ γιὰ τὴν ἱστορία καὶ τὸν πολιτισμὸ τοῦ τόπου μας παρουσία καὶ δράση, ἀπὸ τὸ 1661  ἕως τὴν κοίμησή του στὶς 6 Αὐγούστου 1682, τοῦ ὁσίου Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αίτωλοῦ.

Μετὰ τὸ τέλος τῆς Ἀκολουθίας, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ ἐπιτρόπου τῆς ἐνορίας, τοῦ φίλεργου Ἀριστείδη Θωμ. Τσιώλη διανεμήθηκε στὸ ἐκκλησίασμα ἀναμνηστικὸ τῆς ἡμέρας δελτάριο μὲ περιεχόμενο σχετικὸ μὲ τὸν βίο καὶ τὸ ἔργο τοῦ ὁσίου Εὐγενίου, ἐνῶ ἀπὸ ἑορτάζοντα ‒ὡς φέροντα τὸ ὄνομα τοῦ Ὁσίου‒ προσεφέρθησαν γλυκίσματα καὶ καφές.

Κ. Σπ. Τ.

ΜΕΓΑΛΑ ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ, 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2022. 1922-2022, 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

 

MΝΗΜΗ ΟΣΙΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

 5 Αὐγούστου 2022

Στὶς 5 Αὐγούστου 2022 τιμᾶται, στὰ Μεγάλα Βραγγιανά, στὸν τόπο ὅπου ἐκοιμήθη, ἡ ἱερὰ μνήμη τοῦ ὁσίου Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ (+ 6 Αὐγούστου 1682). Στὸν ἱ. ν. τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, στὶς 5 Αὐγούστου θὰ πραγματοποιηθεῖ -ἀπὸ φυλακῆς πρωΐας- Θεία Λειτουργία (04:00-07:00 π. μ.).

 

ΘΕΡΟΣ

 Τὸ ἱστολόγιό μας, ellinomouseionagrafon.blogspot.com, σᾶς εὔχεται τὸ Καλὸ Καλοκαίρι μὲ ἄρθρο τοῦ συνεργάτου  του Ντίνου Ἀγραφιώτη, τὸ ὁποῖο δημοσιεύεται καὶ στὸ φιλογενὲς μονόφυλλο Τύρβη, ἔκδοση τῆς «Φαιδρᾶς Συντεχνίας» τῶν Γρεβενῶν, φ. 19, [θερινόφορτον], Καλοκαίρι 2022, σ. 2.

Ποῦ πάει ὁ χειμὼν τὸ θέρος;*

Θέρος, ὦ μεγαλόχαρο, πλούσιον, ἠχηρό, φλογάτο.

(Ἄριστος Καμπάνης, «Θέρος», 1909)

 

Ὅταν ἔλθει τὸ καλοκαίρι, λέγεται, πὼς ὁ χειμώνας πάει κι αὐτὸς νὰ παραθερίσει. Πάει, λοιπόν, καὶ μένει στὰ ψηλὰ βουνά, στὰ Καρπενήσια καὶ τ’ Ἄγραφα. Νὰ τὰ δροσίσει ἀπὸ τοὺς θερινοὺς καύσωνες: ἀναψυχὴ σὲ σώματα καὶ ψυχές, ἀλεξικαύσωνο σωστό, δὲν ἀφήνει τὸ ἀστερισμὸ τοῦ Κυνός, μὲ τὰ κυνικά του καύματα, νὰ πλησιάσει, κατὰ τοὺς θερινοὺς μῆνες, στὰ μέρη τοῦ Ζαχαρία Παπαντωνίου καὶ τοῦ Στέφανου Γρανίτσα. Τὸ δηλώνει ἀπερίφραστα ὁ Γρανίτσας:         

 «Τὸ καρπενησιώτικο καλοκαίρι εἶναι ὅ,τι τὰ ἀθηναϊκὰ μαγιάπριλα».

Φέρνει μαζί του, στὶς ἀποσκευές του, βρύσες μὲ κρυερὰ κι εὐωδιαστὰ  νερά· νερὰ  ἀπὸ τὰ ἔγκατα τῆς γῆς βγαλμένα γιὰ νὰ δροσίσουν τὸν τόπο, νὰ μὴν τὸν βαλαντώσει ὁ ἥλιος· βρύσες ποὺ κελαρύζουν ἀνὰ τὰς ρύμας καὶ τὰς ἀγυιὰς τοῦ Καρπενησίου, ποὺ πέφτουν στοὺς ἀνθόφορτους  φράχτες, ποὺ τρέχουν μέσα  σὲ ὅλους τοὺς καρπενησιώτικους κήπους:

«Θαῦμα οἰκονομίας καὶ ποιήσεως ὁ καρπενησιώτικος κῆπος»,

ἀναφωνεῖ ὁ Γρανίτσας.

Τὸ δροσερό, τὸ δροσερώτατο καρπενησιώτικο καλοκαίρι πληρoῖ μὲ ὀξυγόνο τοὺς πνεύμονες, τὸ στῆθος, δίνει φτερὰ στὰ πόδια, δυναμώνει τὸ φρόνημα καὶ τὴν καρδιὰ τῶν καρπενησιωτῶν.

Στ’ Ἄγραφα, στὰ μέρη τοῦ «Ἑλληνομουσείου» τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη καὶ τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου, στολίζει τοὺς ὄχτους μὲ ποικιλόχρωμα ἀγριολούλουδα ὅλο τὸ καλοκαίρι. Ἡ ἱστορικὴ «Φοντάνα», ἡ πηγὴ τῆς πάλαι ποτὲ Γούβας Βραγγιανῶν, μὲ τὸ μουσικότατο κελάρυσμά της, χαρίζει, μαζὶ μὲ τοὺς ἐλατιάδες καὶ τοὺς πλατανιάδες ποὺ τὴν περιβάλλουν, βουνίσια γαλήνη καὶ ἠρεμία, ποὺ τὴν συνοδεύει μόνο τὸ τιτίβισμα τῶν πουλιῶν μὲ κυρίαρχα τὰ κοσσυφάκια τὰ λάλα μὲ τὸ ἀμαυρὸν πτέρωμα. Καὶ ἔχει, κατὰ τὸν Γιαννούλη, καλίρροον ὕδωρ ἡ «Φοντάνα», νᾶμα ἀκηράσιον καί:

«πολλὰ κρυερὸν καὶ πότιμον καὶ τροφῶν ὁποίων ποτὲ ὄντων πεπτικώτατον, ... δι οὗ τὰ πέριξ γίνεται χλοερὰ καὶ ἐπίχαρη, μάλιστα κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ θέρους, καὶ οὕτω ποιεῖ τοὺς περιπάτους ἡμῖν γλυκεροὺς καὶ ἀνακλητικοὺς ἐπὶ τὸ εὐθυμότερον»

Καὶ προσκαλεῖ ὁ Εὐγένιος τὸν περαστικό, τὸν διαβάτη:

«Ἰζεό μοι πάρα ὦ ξένε,[...]

Φοντάνα κικλήσκουσί με            

νῦν ἐγχώριοι ἄνδρες

φωνῇ τῇ Λατίνων οὐκ Ἀχάιδι, φίλε»

 

Ἡ πηγὴ "Φοντάνα''

Κι ἀπὸ ἐκεῖ ψηλά, ἀπ’ τὶς πινδικὲς ὀροσειρές, ὅπου λημεριάζει ὁ χειμώνας κατὰ τοὺς θερινοὺς μῆνες, στέλνει σὲ κάμπους, θάλασσες, πελάγη, ἁλίπληκτες ἀκτές, τὰ θερινὰ μελτεμάκια, τὶς λυσίπονες αὐτὲς δροσερὲς πνοὲς τοῦ θέρους. Εἶναι οἱ τερπνοὶ τοῦ θέρους ἐτησίαι, ποὺ καταπραΰνουν κόπους, μόχθους καὶ καύσωνες· μὲ τὶς διάφορες μορφές τους: κερὰς-μελτέμ, βερύκοκκο-μελτέμ, τσάνερο-μελτέμ, μπακλὰ-μελτέμ,  γαϊδουρομελτέμ.

Ἀλλὰ ἡ θαυμαστὴ καὶ μοναδικὴ γιὰ τὰ σκιόεντα ὄρη τῶν Ἀγράφων πνευματικὴ ξυνωρὶς τῶν Παπαντωνίου καὶ Γρανίτσα, δὲν ἀπολαμβάνει τὸ δροσερὸ θέρος τῶν Ἀγράφων καὶ τοῦ Καρπενησίου, ἀλλὰ ἀναγκάζεται νὰ φλογίζεται στὴν Ἀθήνα, τὴν παραδομένη στοὺς καύσωνες τοὺς θερινούς, ὅπου ἡ ξηρὴ ἀτμόσφαιρα καίει τὴν πόλη, ὁ δὲ «Σφίγξ» τοῦ Μὴ Χάνεσαι σχολιάζει, σχεδόν μὲ τρόμο:

 

«Ὅπου καὶ νὰ καθήσῃς ἡ φλὸγξ σὲ θωπεύει κλείουσα τὴν διάβασιν παντὸς ρεύματος [...]  Καὶ νὰ εἶναι τὸ καῦμα πνιγηρόν».

Στὴν πρωτεύουσα, ὁ Ζαχ. Παπαντωνίου θυμᾶται, ἀναπολεῖ νοσταλγικά, καλοκαιρινὲς στιγμὲς νεότητος μὲ τὰ ἔθιμα τοῦ Κλύδωνα στὸ Καρπενήσι:

«Ὅταν ἤμην παιδίον ἀφηρπάγην καὶ ἐγὼ μίαν ἡμέραν, ὡς αὐτὴν τοῦ θέρους, ἀπὸ χεῖρας παρθένων καὶ ἐκλείσθην  εἰς μίαν αὐλὴν ἔμπροσθεν προκοιλιώσης λαγήνας... ἐκλήθην νὰ βγάζω τοὺς λαχνοὺς τῆς μοίρας ἀπὸ τὴν ὑγρὰν κληρωτίδαν»

Σωτηρία ἀπὸ τὴν ἡλίαση βρίσκει στὴ θρυλικὴ Δεξαμενὴ τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου δοκιμάζει τὴν ἀναζωογονητικὴ δύναμη τοῦ κρύου νεροῦ, ἰδιαίτερα ὅταν αὐτὸ συνοδεύει τὸ παραδοσιακὸ συριανὸ λουκουμάκι.

—Πρέπει νὰ πᾶμε νὰ κατοικήσωμεν μέσα εἰς τὴν Δεξαμενή! ἀναφωνοῦν οἱ  Ἀθηναῖοι

Τύρβη, φ. 19, σ. 2.

Ἐκεῖ θαμὼν κι ὁ Παπαδιαμάντης. Ἐκεῖ ἐλήφθη ἀπ’ τὸν Παῦλο Νιρβάνα ἡ ἱστορικότερη φωτογραφία τῆς λογοτεχνίας μας. Ἐκεῖ, ὅπου ἡ τεράστια θερινὴ ὀμπρέλλα τῶν πυκνῶν κλάδων τῶν δένδρων τῆς πλατείας χαρίζει εὐδαιμονία ἀστικὴ εἰς τὰς ἡλιοβρώτους Ἀθήνας.

Τὴν νύκτα, κατὰ τὸν Παπαντωνίου, ὑπερτάτη ἀπόλαυσις γιὰ τὸν καταπονημένο ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴ ζέστη Ἀθηναῖο εἶναι ἡ ἡμερωμένη φύσις τοῦ Ζαππείου, τὸ θεσπέσιο καὶ μοναδικὸ αὐτὸ κομμάτι τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου καί:

«περιπλάνησις, ἀνὰ μέσῳ τῆς τύρβης τοῦ ὑπολανθάνοντος εἰς τὸ ἡμίφως πληθυσμοῦ, εἰς τὸ κατάστικτον ἀπὸ φῶτα καὶ πλημμυρούμενον ἀπὸ συγκεχυμένους τόνους μουσικῆς»

Ὅσο ἀπολαυστικὰ δροσιστικὸ εἶναι τὸ θεσπέσιον Ζάππειον καὶ ἡ ἀναζωογονητικὴ Δεξαμενὴ τῶν Ἀθηνῶν, τόσο γλυκὺς καὶ λαχταριστὸς εἶναι ὁ θερινὸς ἴσκιος τῶν ἐλάτων ὅπου τὸ δροσερὸ ἀεράκι, ἡ ψυχὴ τοῦ λόγγου, πλανιέται ἀνάμεσα ἀπὸ βαθύσκιες πρασινᾶδες χαϊδεύοντας ἱδρωμένα μέτωπα· βάλσαμο γλυκὸ νὰ στάζει σὲ ψυχὲς καὶ σώματα. Καὶ μὲ τὸ ἀηδονάκι νὰ σὲ ξυπνᾶ αὐγὴ-αὐγὴ μὲ τὶς γλυκές του τρίλλιες πάνω στὸ κλαδί.

                                                                               Ντῖνος Ἀγραφιώτης