Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ,

κ. Πετρίδη,  ἐπέπρωτο νὰ ἐκσφενδονισθῇ εἰς Χαλκίδα;

Κοντὰ τριάκοντα ἐνιαυτούς, καίτοι ἐξ ὀρέων ὁρμώμενος, γιάλευε ‒τυρβαζόμενος περὶ πολλά‒ στὶς ἀκτὲς τοῦ Κορινθιακοῦ, στὰ μέρη τῶν Νοταράδων ἀπ’ ὅπου, κατὰ τὸν ὁμοχώριό του Ἀναστάσιο τὸν Γόρδιο:

«τῆς ἐνεγκαμένης ἀεὶ ἱμερόμενος, ἧς δήπου καὶ ὁ πολυμήτις ἥρως, εἰ αὐτῷ ἐξεγένετο, καὶ καπνὸν ἀνωθρώσκοντα νοῆσαι θανέειν ἱμείρετο. Οὕτω φύσει πᾶσιν ἀνθρώποις ἡ πατρὶς φίλη»,

μυρώνων μὲ τὸν λόγο ἀπουσίας τοῦ Γορδίου, ὁ ὁποῖος καθηδύνει ἰδιαιτέρως τοὺς Ἀγραφιῶτες, τὴν ἀνάμνηση τῆς ἀπούσης πατρίδος. 

Στὴ διαδρομὴ γιὰ τὸν Ἅγιο Μακάριο τὸν Νοταρᾶ ‒τὸν ναὸ τοῦ παπα-Γαλάνη, τὸν ἀφιερωμένο στὸν Ἅγιο ποὺ ἦταν ὑποτακτικὸς τοῦ ἁγιορείτου ἱερομονάχου Παρθενίου τοῦ ζωγράφου τοῦ ἐκ Φουρνᾶς τῶν Ἀγράφων‒, ἐνορία πρὶν χρόνια τοῦ μακαριστοῦ, φιλαγραφιώτου λογιωτάτου παπα-Τζιράχη,  συναντοῦσε τὴ διασταύρωση τῶν ὁδῶν Νοταρᾶ καὶ Πετρίδη. Καλά, γιὰ τὴν Νοταρᾶ γνώριζε πὼς παραπέμπει στὴν ἱστορικὴ ἀρχοντικὴ οἰκογένεια τῶν Νοταράδων. Στὰ μέρη τους διακονοῦσε τὴν  ἰατρικὴ τέχνη στὰ τέλη τοῦ 18^ου αἰ. ἡ μετέπειτα προυχοντικὴ τοῦ Καρπενησίου οἰκογένεια τῶν Ἰατρίδη. Ἀλλὰ ἡ Πετρίδη δὲν ‘‘κολλοῦσε’’, κατὰ τὴν μαλλιαρικήν, σὲ κάτι γνώριμό του. Τὸ μόνο ποὺ τοῦ θύμιζε, ἦταν τὸν θρυλικὸ πλέον μουσικὸ παραγωγὸ Γιάννη Πετρίδη, ποὺ τὸν συντρόφευσε μουσικὰ τόσες δεκαετίες. Δὲν τὸ ἔψαξε περαιτέρω. Μόνο ὕψωσε τὴν κάμερά του καὶ ἀθανάτισε φωτογραφικὰ τὴν ἀκαλλῆ ὁδωνυμικὴ πινακίδα. Ἡ διαίσθηση; ἄλλη μιὰ ἔνδειξη περὶ ὑπάρξεως τοῦ Θεοῦ; τὸ πνεῦμα τὸ μωραϊτιδικὸ τὸ ὁποῖο κρυφίως τὸν ἔθελγε; ἄλλο τί; Ποιός ξέρει, γιατὶ ἔκαμε τὴ λήψη τῆς εἰκόνας.

Ἐφ. Ἀκρόπολις, 12.8. 1895

Ἐπὶ χρόνια συναντοῦσε τὸν δρόμο. Ἔριχνε, πάντα σχεδόν, μιὰ ματιὰ στὴν πινακίδα.  Διαισθανόταν πὼς κάτι γνώριμο ὑποστασίαζε. Λίγες μέρες μετὰ τὴν κυκλοφορία τῆς 13^ης, πλήρως μωραϊτιδικῆς, «Τύρβης», ἀφίχθη ἐκ τῆς μεγαλοπόλεως Θεσσαλονίκης, μὲ τὸ ἀόρατο ταχυδρομεῖο  τοῦ διαδικτύου καὶ τῶν ὑπολογιστῶν, ὡς χάρισμα, μιὰ μικρὴ εἴδηση ἁλιευμένη ἀπὸ τὸν κ.  Λ.  Β. στὴν ἐφ.  «Ἀκρόπολις», στὸ φύλλο τῆς 12^ης Αὐγούστου 1895, στὴ στήλη «ΑΘΗΝΑΙ».  Καθὼς τὸ διάβαζε κράτησε τὴ φωνή του νὰ μὴ ἐκραγῇ εἰς χαρμόσυνον ἀνακραύ γασμα! Ὁ συντάκτης τοῦ ἀνωνύμου δημοσιεύματος ψέγει τὸν ὑπουργὸ τῆς κυβέρνησης Δηλιγιάννη, τὸν κ.  Π ε τ ρ ί δ η, ὅπως τὸν ἀποκαλεῖ, διότι μετέθεσε, προφανῶς δυσμενῶς, τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη ἀπὸ τὴν Ἀθήνα στὴ Χαλκίδα. Μάλιστα τὸν καλεῖ νὰ τὴν ἀναγνωρίσει ὡς λανθασμένη καὶ νὰ ἐπανορθώσει μὲ τὴν ἀνάκληση τῆς ἀποφάσεως:   

ΜΕΤΑ δεκαεξαετῆ λαμπρὰν εἰς τὰ ἐν Ἀθήναις γυμνάσια ὑπηρεσίαν, ὅθεν οὐδεὶς τῶν ὑπουργῶν τὸν μετεκίνησέ ποτε, ἐπέπρωτο νὰ ἐκσφενδονισθῇ εἰς Χαλκίδα ὁ καθηγητὴς καὶ συγγραφεὺς ἐπίλεκτος ἐν διηγηματογραφίᾳ κ. Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης. Ἀφορμὴ ὑπηρεσιακὴ εὔλογος δὲν ὑπῆρχε διὰ τὴν μετάθεσιν αὐτήν. Καρποὺς διδασκαλίας περιφανεῖς ἔδειξε πάντοτε ὁ κ. Μωραϊτίδης. Ἀλλ’ ἡ κομματικὴ ἐριννὺς  τῆς ἀναστασώσεως τῶν ἡμερῶν τούτων ἐρρίφθη ἐν τῇ ἀχαλινώτῳ μανίᾳ της κατὰ τοῦ εὐγενοῦς καὶ πολυμαθοῦς καὶ τιμῶντος τὸ ἀξίωμά του καθηγητοῦ· καὶ μᾶς τὸν ἀποδιώκει τὸν καλὸν φίλον ἐκ τῆς πρωτευούσης. Ἀλλὰ πρὸς τιμὴν τοῦ κ. Πετρίδου ὑποθέτομεν ἡμεῖς, ὅτι ἡ ἄγννοια τοῦ προσώπου καὶ τῶν χαρισμάτων του τὸν παρέσυρεν εἰς τὴν  ἄδικον αὐτὴν πρᾶξιν, τὴν ὁποίαν μανθάνων τὰ κατὰ τὸν μετατεθέντα καθηγητήν, ἐλπίζομεν ὅτι θέλει ταχέως ἐπανορθώσει.

Συντάκτης τοῦ δημοσιεύματος μποροῦμε βάσιμα νὰ ὑποθέσουμε πὼς εἶναι ὁ λόγιος ἱστορικὸς ἐκδότης τῆς ἐφ. «Ἀκρόπολις» Βλάσης Γαβριηλίδης, τοῦ ὁποίου προσωπικὸς φίλος καὶ συνεργάτης, ἐπὶ μακρόν, ὑπῆρξε ὁ Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης. Εἶχε προηγηθεῖ ἡ δημοσίευση στὴν ἐφ. «Ἀκρόπολις» τῆς 7^ης Αὐγούστου 1895 τοῦ καταλόγου μεταθέσεων τῶν ἐκπαιδευτικῶν ἐκείνης τῆς περιόδου, ὅπου καὶ ἡ περίπτωση τοῦ Μωραϊτίδη.

Ἐφ. Ἀκρόπολις, 7.8.1895

Ὁ Γαβριηλίδης ἔχανε ἕναν ἀπὸ τοὺς πολύτιμους συνεργάτες του, τοῦ ὁποίου τὰ δημοσιεύματα, κατὰ δήλωσίν του, «συλλαμβάνουν ὡς διὰ τσιγγελίου τοὺς ἀναγνώστας ὅλων τῶν τάξεων».  

Ἀπέφυγε τὴν πεπατημένη τοῦ Google –πολλάκις νόθος ὁ πλοῦς μὲ τὶς μηχανὲς ἀναζήτησης τοῦ διαδικτύου– καὶ προσέφυγε σὲ πιὸ κλασσικὴ προσέγγιση· ἄνοιξε τὸν Ἐλευθερουδάκη του:

«Πετρίδης. 1) Δημήτριος. Πολιτικὸς καὶ ἐκπαιδευτικὸς λειτουργός, γενν. τῷ 1837 ἐν Τρικκάλοις Κορινθίας ... Ἀναμειχθεὶς εἰς τὴν πολιτικὴν ἀπὸ τοῦ 1885 ἐγένετο ἐπὶ κυβερνήσεως Δηλιγιάννη ὑπουργὸς Παιδείας (1895)...2) Παναγιώτης. Ἕλλην  πολιτικὸς ἀνήρ, υἱὸς τοῦ προηγουμένου, γενν. τῷ 1868 ἐν Τρικκάλοις Κορινθίας... Διετέλεσε τῷ 1928 ἐπὶ α΄ κυβερνήσεως Βενιζέλου ὑπουργὸς τῆς Δικαιοσύνης».

Ὁ πατήρ, λοιπόν, εἶναι αὐτὸς ποὺ μετέθεσε γιὰ πολιτικοὺς λόγους, ‒ ἡ κομματικὴ ἐριννύς, γάρ, κατὰ τὸν συντάκτη τοῦ ἄρθρου‒ τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη στὴ Χαλκίδα, ὡς φιλοτρικουπικόν. Ἡ ὁδωνυμικὴ πινακίδα, ὅμως, δὲν φέρει βαπτιστικό. Ἐνδεχομένως, νὰ ἀφορᾶ τὸν υἱό. Ὅμως, καὶ σ’ αὐτὸ τὸ ἐνδεχόμενο μᾶλλον ἰσχύει τὸ πασίγνωστο παροιμιολογικόν: «ἁμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα»· μὲ τὴν ὅποια ἑρμηνεία του. Μπορεῖ, ἴσως, ἡ ὁδὸς Πετρίδη νὰ παραπέμπει εἰς ἀμφοτέρους. Ποιός γνωρίζει; Ἐκ πείρας, εἶχε τὴν πεποίθηση πὼς δὲν πρέπει, στὴν περιοχὴ αὐτή, νὰ ἐλπίζει σὲ Πρακτικὰ ὀνοματοδοσίας.

Ὁ Μωραϊτίδης, κατὰ τὸν ἀνεψιό του, δρ. Ἰω. Ν. Φραγγούλα, ὁ ὁποῖος ἦταν κάτοχος τῶν καταλοίπων του,  ὑπηρέτησε ὡς ἐκπαιδευτικὸς στὴ Χαλκίδα γιὰ τρεῖς μῆνες. Φαίνεται πὼς ἡ προτροπὴ τοῦ ἀνωνύμου συντάκτου τοῦ μικροῦ δημοσιεύματος τῆς ἐφ. «Ἀκρόπολις» ἔγινε δεκτὴ καὶ  ὁ ἐκσφενδονισμένος ἐν Χαλκίδι Σκιαθίτης, ὁ ἐπίλεκτος ἐν διηγηματογραφίᾳ κ. Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης,  ἐπανῆλθε στὴν Ἀθήνα, στὸ δυναμικὸ τῆς ἐφ. «Ἀκρόπολις», ὁπότε ἀνεκλάλητος χαρὰ ἐζωγραφήθη στὸ πρόσωπο τοῦ μανιώδους σαιξπηριστοῦ, «Καλιμπάν».

Ντῖνος Ἀγραφιώτης

*Εὐχαριστίες πολλὲς στὸν καθηγητὴ τοῦ ΑΠΘ κ. Λάμπρο Βαρελᾶ γιὰ τὸ δημοσίευμα τῆς ἐφ. «Ἀκρόπολις» τῆς 12. 8. 1895.

** Πρώτη ἔντυπη δημοσίευση, ἄνευ εἰκόνων, στὸ μονόφυλλο τῆς περιοδικῆς ἔκδοσης «Τύρβη» τῶν Γρεβενῶν τῆς Δυτ. Μακεδονίας, στὸ φ. 14 ‒ἐξ ὁλοκλήρου Μωραϊτιδικόν‒,  Χειμώνας 2019.