"SHAKESPEARE IN LOVE", ἐν ΠΟΡΤΟ ΛΕΟΝΕ

 

Στοῦ Σαιξπήρου τὸ κονάκι

κάτω, στὸ Γιαχνὶ-σοκάκι

«Ἡ ἀλήθεια φαίνεται, ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει

λέγει ὁ θεῖος Σαιξπῆρος»

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, 1909.

 

Ὁ μπάρμπα-Πύπης, ὁ ἁπλὸς Ἰταλοκερκυραῖος φίλος τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη,  κατέβαινε τὸ Πάσχα πεζὸς στὸν Πειραιᾶ, ἔχοντας, κάθε χρόνο, ὡς  συνήθεια εὐσεβείας, τὴν Ἀνάσταση νὰ ἐκκλησιάζεται στὸν Ἅγιο Σπυρίδωνα, τὸν φερώνυμό του ναό, καὶ ὄχι σὲ ἄλλη  ἐκκλησία· νὰ κάνει Πάσχα ρωμέϊκο, νὰ κάνει Πάσχα ἀλὰ Γκρέκα, νὰ γευθεῖ τὸ ἄπειρον μεγαλεῖον καὶ τὴν ἄφατον γλυκύτητα τῆς ἐκκλησίας τῆς ἑλληνικῆς. Παρὰ λίγο, μιὰ χρονιά, νὰ βρεθεῖ κι ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης μαζί του, ἀλλὰ δὲν δέχθηκε τὴν πρόταση τοῦ γηραιοῦ καὶ κοσμογυρισμένου φίλου του καθὼς συνήθιζε, ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν, νὰ ἑορτάζει τὸ Ἅγιον Πάσχα ἐκτὸς τοῦ Ἄστεως.

Πλησιάζοντας στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, στὴ γωνία Κολοκοτρώνη καὶ Σωτῆρος Διός, ἴσως νὰ εἶδε τὴν ἐπιγραφὴ «Λύκειον Ζήση Ἀγραφιώτου, "Ὁ Πλάτων"». Πιθανόν, συνάντησε τὸν Δυτικομακεδόνα ἐκπαιδευτικὸ τοῦ Πειραιᾶ καὶ στὸν Ναό, στὴν Ἀναστάσιμη λειτουργία, καθὼς ἐκεῖ ἐκκλησιαζόταν αὐτὸς καὶ τὸ Σχολεῖο του, τὸ ὁποῖο λειτουργοῦσε μέχρι καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 21^ου αἰ.

Πρὶν εἰσέλθει στὸν ναό ἔριξε μιὰ ματιὰ στὸ ἀδιέξοδο δρομάκι, ἕνα μικρὸ σοκάκι ποὺ κατέληγε τυφλὰ στὸν ναό. Αὐτὸς ὁ δρομίσκος ἦταν τὸ θρυλικὸ «Γιαχνὶ σοκάκι» τῶν μετέπειτα ἐτῶν· στέκι ἀνθρώπων τοῦ μόχθου καὶ τῆς ἐργασίας, ἀλλὰ καὶ τοῦ περιθωρίου καὶ μία ἀπὸ τὶς κυψέλες τοῦ ἑλληνικοῦ λαϊκοῦ τραγουδιοῦ, ποὺ σκέπαζε μὲ τὴ θαλπωρή του ὁ Ἅγιος. Πολὺ λίγοι γνωρίζουν σήμερα αὐτὸ τὸ μικρὸ δρομάκι, ποὺ κρύβει συμβάντα καὶ ἱστορίες  οἱ ὁποῖες τὸ σημάδεψαν. Στὶς μέρες μας,  μετὰ τόσα ἔτη, τὸ σοκάκι βρίσκεται ἀκόμη ἐκεῖ. Ὁ δρόμος, τυφλὸ σοκάκι ποὺ ἐξακολουθεῖ καὶ σήμερα νὰ "μὴν βγαίνει", τὸ ἀδιέξοδον τοῦ δρόμου, ἔχει ὡς ἔξοδο τὴν εἴσοδο στὸν ναὸ ἀπ’ τὸν ὁποῖο σήμερα ὀνοματοδοτεῖται ὡς ὁδὸς Ἁγίου Σπυρίδωνος. Καθόλου ἀδιέξοδο, λοιπόν, δὲν εἶναι καθὼς ἡ ἔξοδος εἶναι εἴσοδος στὸν Πολιοῦχο· il santo Spiridion ha fatto questo caso.

 

Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγ. Σπυρίδωνος Πειραιῶς,
στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰ.

 Ἡ παλαιότερη ὀνομασία «Γιαχνὶ σοκάκι» ὀφειλόταν στὰ πολλὰ μαγειρεῖα-ἑστιατόριά τoυ ποὺ ἵδρυσαν Μικρασιάτες καὶ Κωνσταντινουπολίτες. Τὸ "γιαχνί" παραπέμπει στὶς ὀσμές, τὶς γεύσεις καὶ τὰ εἴδη τῶν φαγητῶν τῶν μαγειρείων. Σήμερα, ἐνῶ ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος ἐξακολουθεῖ νὰ βάζει μιὰ χριστιανικὴ στοργικὴ σφραγίδα στὸ μικρὸ στενὸ σοκάκι, οἱ ἀνατολίτικες γιαχνὶ μυρωδιὲς ἀπουσιάζουν· ἤ, μᾶλλον, ἔχουν ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ τὸ πνεῦμα τοῦ διάσημου Ἐλισαβετιανοῦ τροβαδούρου, στὴν ἐρωτευμένη κινηματογραφικὴ  ἐκδοχή του. Τὸ μουσικὸ ἑστιατόριο "SHAKESPEARE IN LOVE", ‒ἐγκατεστημένο στὸ δρομάκι τοῦ Ἁγ. Σπυρίδωνος στὸν Πειραιά, σὲ πετρόχτιστο κτίσμα τοῦ 1897‒ βάζει μιὰ κοσμοπολίτικη, θεατρική, μουσικὴ καὶ γευστικὴ σφραγίδα καὶ ταυτότητα στὸν τόπο· μὲ τὴ συμβολὴ τοῦ ὀνόματος τοῦ μεγίστου ‒ἀμέσως μετὰ τὸν Ὅμηρο‒ τῶν δραματικῶν ἁπάντων τῶν ἐθνῶν καὶ ἁπάντων τῶν αἰώνων. Ὁ χῶρος, ποὺ μιμεῖται μὲ ἐπιτυχία ἄλλες ἐποχές, ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὸν μεγάλο Ἐλισαβετιανὸ ποιητὴ καὶ τὸ ἔργο του, ταξιδεύει τὸν ἐπισκέπτη σὲ ἄλλους καιροὺς καὶ τόπους. Ἡ δὲ φιλόκαλος ἀπομίμηση γίνεται μὲ περίκομψα στολίσματα καὶ κατὰ τὸν ἀπαράμιλλον τρόπο τῶν μελισσῶν: ποὺ ἵπτανται ἀπὸ ἕνα ἄνθος σὲ ἄλλο ἄνθος ἐκμιζῶσαι τὸν μελιτώδη χυμόν, τὸν ὁποῖο κατεργάζονται μέσα στὸ ἴδιο τους τὸ σῶμα καὶ τὸν ἐναποθέτουν στὶς κήρινες κυψέλες μὲ τέτοιο τρόπο ὥστε δὲν μπορεῖ κανείς, μὲ μιὰ πρώτη ματιά, οὔτε νὰ πιθανολογήσει ὅτι τὸ μέλι εἶναι προϊὸν ἀνθολογήσεως, οὔτε ἀπὸ ποιὰ ἄνθη ἔχει γίνει ἡ ἀπομύζηση.

W. Shakespeare (1654- 1616)

Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης 
(1850-1929)

Γάντι θὰ τοῦ πήγαινε τοῦ μπάρμπα-Πύπη, τοῦ κοσμογυρισμένου Ἰταλοκερκυραίου, νὰ διέτριβε σὲ τόπο ρομαντικῆς σαιξπηρολατρίας. Εἶχε ὑπ’ ὄψιν του, διαβάζοντας σχετικὴ ἀνακοίνωση  στὸ Μὴ Χάνεσαι  τοῦ Βλάση Γαβριηλίδη, τοῦ λόγιου ἐκδότη καὶ ἀναμορφωτὴ ‒πρὸς τὸ τέλος τοπυ 19^ου αἰ.‒ τοῦ Ἑλληνικοῦ Τύπου, ὅτι ὁ Κωνσταντινουπολίτης ἐκδότης, τὸν Ἰούλιο τοῦ 1880, μὲ ἀτμόπλοιο ἀπὸ τὸν Πειραιά, θὰ πήγαινε στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα τοῦ εὐπρεπῶς ἐνδεδυμένου γέρο-Πύπη, τὴν Κέρκυρα, μὲ  τὴν πρόθεση νὰ παρακολουθήσει σαιξπηρικὴ παράσταση:

«Παραλαβὼν τὸν ἰδιαίτερόν του γραμματέα, τὸν Μάριον, ἀνεχώρησε πανηγυρικῶς εἰς περιοδείαν μέχρι Κερκύρας, μαθὼν ὅτι τὸ Ἑσπέρας ἐπρόκειτο νὰ παρασταθῇ ἐν τῷ "Ἀπόλλωνι" ὁ "Ὀθέλλος"».

Ἄφησε δὲ ὡς ἀντικαταστάτες στὴ διεύθυνση τοῦ Μὴ Χάνεσαι: τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, τὸν Γεώργιο Δροσίνη, τὸν Ἀριστείδη Ρούκη καὶ τὸν Δημήτρο Κόκκο.

Μοναδικὸς κι ἀνεπανάληπτος Σαιξμπηρολάτρης ὁ Βλάσης Γαβριηλίδης. Γνώριζε ἀπὸ στήθους τὰ ἔργα τοῦ Σαίξπηρ, σὲ γλώσσα σαιξπηρικὴ τῆς ἐποχῆς τοῦ βρετανοῦ τροβαδούρου, εἶχε δὲ  βαπτίσει τὰ παιδιά του μὲ ὀνόματα ἡρώων καὶ ἡρωΐδων τῶν ἔργων τοῦ Σαίξπηρ. Μάλιστα, διατηροῦσε τὸ σαιξπηρικὸ λογοτεχνικὸ-δημοσιογραφικὸ ψευδώνυμο, «Καλιμπάν», μὲ τὸ ὁποῖο δημοσίευε στὸν Τύπο. Τὸν δὲ συνεργάτη καὶ φίλο του, τὸν σκιαθίτη Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη τὸν σχολίαζε ὡς:

«χαρίεντα κομψευόμενο μὲ λάμποντας ὀφθαλμοὺς καὶ βαθέα ὡραῖα χαρακτηριστικά, εἰς ἃ οἱ φίλοι του ἔβλεπον μεγάλην ὁμοιότητα μορφῆς μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τοῦ  Σ α ί ξ π η ρ...».

Καὶ ὄντως ‒ἀλήθεια κι ἀλήθεια!‒ ὑπάρχει φυσιογνωμικὴ ὁμοιότης. Ἄλλωστε σαιξπηρολάτρης ἦταν καὶ ὁ Μωραϊτίδης, καθὼς εἶχε κατηγορηθεῖ  κατ’ ἐπανάληψιν «ἐπὶ σαιξπηρισμῷ» ἀπὸ τοὺς κριτικοὺς τῶν θεατρικῶν του ἔργων. Καὶ αὐτός, μαζὶ καὶ μὲ τὸν Γαβριηλίδη καὶ τὸν φιλόμουσο γελαστό, ὅπου ὅλα παρ’ αὐτῷ ἐμειδίων, γέρο-Πύπη, ἀλλὰ καὶ τὸν Ζήση Ἀγραφιώτη τὸν Κοζανίτη παιδαγωγό, ‒ὅλοι ἀποτροπιαζόμενοι τοὺς φαύλους, μὴ ἀγαπῶντες τὴν κακολογίαν, ὑποπίνοντες καὶ διηγούμενοι πολλὰ ‒ θὰ ἦσαν καλὴ συντροφιὰ στὸ σαιξπηρίζον στέκι τοῦ σοκακίου, μεταιωριζόμενοι ὑπεράνω  τῆς καθημερινῆς τύρβης καὶ τῆς πεζῆς πραγματικότητος καὶ ἀναφωνοῦντες:

—Τoo beer or not too beer? Τhat’s the question.

Καὶ ὁ γνωστὸς γιὰ τὸ χαριτολογικὸ καὶ φιλοπαίγμον πνεῦμα του Ἀλέξ. Μωραϊτίδης, παίρνοντας τὸν λόγο δηλώνει:

—Τwo beers!!

Ἀλλά, ἀφοῦ δὲν ὑπῆρχε τότε ὁ νῦν σαιξπηρικὸς τόπος ἑστίασης καὶ ἐλισαβετιανῆς ψυχαγωγίας, θὰ μποροῦσαν νὰ καθήσουν στό, ἀπ’ τὰ 1912 καὶ μετά, φημισμένο  μαγειρεῖο τοῦ ναυτικοῦ μπάρμπα-Κώστα Παπαϊωάννου, ἀπ’ τὶς Ράχες τοῦ Καρπενησιώτικου Τυμφρηστοῦ, τοῦ μετέπειτα Στυλιδιώτη  καπετάνιου, ὅπου ἔπινε τὸν ρητινίτη του ὁ ρεμπέτης Γιῶργος Μπάτης ἄδοντας:

 «Κλάψε τοὺς μάγκες τοὺς παλιοὺς
μέσ’ στὸ Γιαχνὶ σοκάκι
ποὺ τὰ δερβίσια φόραγαν
ἀνάριχτο σακάκι».

Πολλὰ θὰ κουβέντιαζε ὁ Μωραϊτίδης μὲ τὸν  μπάρμπα-Κώστα τὸν Βελουχιώτη γιὰ τὸ περιπετειῶδες ταξίδι του στὰ 1901, χειμώνα καιρό, μὲ χιόνια στὸ Καρπενήσι, ὅπου στὶς Ράχες Τυμφηστοῦ, «οἱ τροχοὶ τῆς ἁμάξης τριζοκοποῦσιν ἐπὶ τῆς χιόνος»· γιὰ τὴ διαμονή του στὸ χάνι τοῦ Φώτη Παπαρούπα, στὴν Κάψη, στὶς Ράχες Τυμφρηστοῦ, μὲ τὴν  ξακουστὴ ἀχνιστὴ φασουλάδα του, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἐξίσου περιπετειώδη ἀποβίβαση τοῦ Μωραϊτίδη ἀπὸ τὸ ἀτμόπλοιο «Ἤπειρος» στὴ Στυλίδα, τὸ ἐπίνειο τοῦ Καρπενησίου, μὲ τὶς Στυλιδιώτικες βάρκες μὲ τοὺς ἰδιόρρυθμους  Στυλιδιῶτες βαρκάρηδες.

Καὶ σήμερα στὸ μικρὸ στενὸ σοκάκι, σ’ αὐτὸν τὸν χῶρο μὲ τὴ θεατρικότητα, μὲ τὴν προσεγμένη ἀτμόσφαιρα ἐποχῆς, μὲ τὴν μοντέρνα ἀλλὰ μὲ κλασσική προσέγγιση  αἰσθητική, ὅπου συχνάζουν νέοι καὶ νέες, νεάζοντες «μισότριβοι» καὶ νεάζουσες «μισότριβες», συναντᾶς καὶ σαιξπηροφάντες, παπαδιαμαντολογοῦντες, μωραϊτιδολάτρεις, ἀλλά ‒πῶς ὄχι;‒ κι Ἀγραφιῶτες· ὅλοι σὲ βεγγέρα σαιξπηρική, ἀκόμη καὶ γιὰ τοὺς ἀμυήτους, μὴ γνωρίζοντες ἀπ’ αὐτά.

 Oἱ λειτουργοὶ τοῦ χώρου, ὡς ἄλλοι σαιξπηρικοὶ τύποι, διακρατοῦν ἴχνη σαιξπηρικῶν ἡρώων καὶ ἡρωΐδων. Ἡ Πόπη Γ. ὡς ἄλλη Ὀφηλία καὶ ὁ Λευτέρης Μ. ὡς ἄλλος Ὀθέλλος, μὲ τὸ χαμόγελο στὰ χείλη καὶ τὴν καλή τους τὴν καρδιά, φροντίζουν νὰ ξυπνήσουν κάθε ρομαντικὴ διάθεση μὲ σαιξπηρικὰ σονέτα στοὺς τοίχους, ἀπὸ τὴν  ὑψηλὴ κλασσικὴ τέχνη τοῦ Σαίξπηρ· μὲ τὰ φωτιστικὰ τοῦ χώρου νὰ παραπέμπουν σὲ σκηνὴ σαιξπηρικῆς θεατρικῆς παράστασης ἄλλων ἐποχῶν ἐνῷ, τὰ ἰδεώδη τῆς γαστρονομίας ἐδέσματα, τέρπουν σώματα καὶ ψυχές. Ὅλα ὑπὸ τὸ θάλπος –τοὐλάχιστον τὸ εἰκαστικό, ἀλλὰ ὄχι μόνον‒ τοῦ λαμπροφωτισμένου πολιούχου ναοῦ τοῦ Πειραιῶς, τοῦ πάλαι ποτε Πόρτο-Λεόνε. Τὸ δὲ θαλασσινὸ ἀεράκι, ἡ αὔρα ἀπ’ τὰ γλαυκὰ τοῦ Σαρωνικοῦ νερά, ὁ μπάτης ἀπ’ τὸ πέλαγος τοῦ Σαρωνικοῦ κυκλοφορεῖ κι αὐτὸς διακριτικὰ στὸ μικρὸ στενὸ Γουϊλιαμιανὸ δρομάκι, τὴν ὁδὸ  Ἁγ. Σπυρίδωνος, καὶ φιλεύει ὅλους, ὅσοι προθύμως τὶς δέχονται, δροσιὲς καὶ ὀσμὲς ὑπερευλογημένες κι ἀναψυκτικές.

Ντῖνος Ἀγραφιώτης

 Σημ: Πρώτη ἔντυπη δημοσίευση στὴν ἐφημ. ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τῶν Γρεβενῶν, φ. 934, 3.9.2021, σ. 15-16

   

  

 

 

 

 

 

IΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ

 

π. Κωνσταντῖνος Ν. Καλλιανός, Ἱστορικὴ περιήγηση στὴν Χώρα τῆς Σκοπέλου. Βηματίζοντας μὲ νοσταλγία στὸν τόπο καὶ τὴν ἱστορία του,[Κέντρο Μελετῶν Νήσου Σκοπέλου], Ἰούλ. 2020, σ. 90. 

 «...κατήγοντο πράγματι ἀπὸ τὴν Σκόπελον, τὴν νῆσον ἐκείνην ἥτις ἐξασκεῖ γλυκεῖαν μαγείαν ἐφ’ ὅλων τῶν τέκνων της καὶ μεταβάλλει εἰς φανατισμὸν τὴν ἀγάπην τῆς πατρίδος»

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Κοκκώνα θάλασσα» 

Ἀσφαλῶς, δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ σὲ ὅλους τοὺς λαοὺς κι ὅλες τὶς θρησκεῖες συνδέουν τὴ διαδικασία τῆς δημιουργίας μὲ τὴν ἔννοια τοῦ θείου, ἔννοια ποὺ συνοδεύεται ἀπὸ τὸν σεβασμὸ στὸ ἱερό, τὴν ἱστορικὴ διαδρομὴ καὶ τὶς παραδόσεις τοῦ κάθε τόπου. Θεία πράξη λοιπὸν εἶναι αὐτὴ τῆς δημιουργίας. Ὅταν δὲ ὁ δημιουργὸς εἶναι διάκονος  τοῦ θείου, λειτουργὸς τοῦ Ὑψίστου, ἡ γέννηση ἑνὸς πνευματικοῦ ἔργου φέρει πνοὴ θείας γαλήνης. Ἐμπνέεται καὶ συντίθεται μὲ ἐντελῶς ἐσωτερικὲς διαδιακασίες, ἀνασηκώνοντας δὲ τὸ πέπλο ποὺ καλύπτει τὸν μόχθο τῆς δημιουργίας εἶναι σὰν νὰ βλέπουμε ἕνα τοπίο τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ὡς ἱερουργός, λειτουργικὸς ὑπηρέτης τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἐνοριτῶν του ὁ ἱερέας τῆς Σκοπέλου π. Κωνσταντῖνος Καλλιανὸς ἐπιχειρεῖ, μὲ τὸ νέο του πνευματικὸ πόνημα, μιὰν ἱστορικὴ περιήγηση στὴν Χώρα τῆς Σκοπέλου μὲ σκοπό, ὅπως δηλώνει στὴν εἰσαγωγικὴ προσημείωσή του:

«Οἱ μελλοντικοὶ μελετητὲς νὰ ἐπισημάνουν καὶ νὰ ἐμπλουτίσουν τὶς τυχὸν ἐλλείψεις»

Θεωρεῖ δὲ ὅτι: 

«ἡ ἱστορικὴ ἔρευνα εἶναι ἕνα μεγάλο ψηφιδωτὸ ποὺ καλεῖται νὰ τὸ συμπληρώσει ὁ κάθε καλοπροαίρετος καὶ ἔντιμος ἐρευνητής»

Τὸ πόνημά του, καρπὸς τριῶν δεκαετιῶν ἔρευνας καὶ δημοσιευμάτων γιὰ τὴν ἱστορία τῆς Σκοπέλου, ἀπευθύνεται κατὰ πρῶτον στοὺς συμπολίτες του· γιὰ νὰ γνωρίσουν πολλὰ καὶ ἄγνωστα στοιχεῖα ἀπὸ ἀδημοσίευτες καὶ ἀθησαύριστες γραπτὲς πηγές, γιὰ τὴν Χώρα Σκοπέλου ‒μέχρι τὸ τέλος τοῦ 19^ου αἰ,‒ τὴν  κατὰ τὸν Κ. Ζ. Λιβανόν:

«Λίαν πεπυκνωμένην πόλιν»

ἡ ὁποία στὰ 1815 κατὰ τὸν Ἀργύρη Φιλιππίδη  εἶχε:

«Περὶ τὰ χίλια σπίτια ὅλα ἀσβεστωμένα» 

Τὸ ἔργο του αὐτὸ ἀπευθύνεται φυσικὰ καὶ στοὺς ἐπισκέπτες, τοὺς περιηγητὲς τῆς γενέτειράς του νήσου: γιὰ νὰ γνωρίσουν τὸ ἱστορικὸ παρελθὸν τῆς Χώρας τῆς ναυτικῆς νήσου Σκοπέλου καὶ   τῶν ἀνθρώπων της· νὰ κάμουν ἕνα ταξίδι νοερὸ στὸν παρελθόντα χρόνο τοῦ τόπου ποὺ συνδέεται μὲ τὸν παρόντα ἀλλὰ καὶ τὸν μέλλοντα χρόνο, καθὼς ὁ παρελθὸν χρόνος καὶ ὁ παρὸν εἶναι παρόντες ‒μὲ ἕναν δικό τους τρόπο‒ στὸν μέλλοντα χρόνο.

Ἡ περιήγηση ξεκινᾶ μὲ τὴν παραλία, τὸ λιμάνι καὶ τοὺς ταρσανάδες καθὼς ἡ ναυτοσύνη τῆς Σκοπέλου εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα, ἰδιαίτερα στὰ χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, τὸ νησὶ  νὰ ζήσει ἐποχὲς ἀκμῆς τῆς ἐμποτικῆς ναυτιλίας  μὲ ἀποτέλεσμα  ἕνα ὑψηλὸ πολιτιστικὸ καὶ κοινωνικοοικονομικὸ ἐπίπεδο. Οἱ φημισμένοι καραβομαραγκοὶ τοῦ ταρσανᾶ τῆς παραλίας δόξασαν καὶ πλούτισαν τὴν πόλη τῆς Σκοπέλου. Ὁ κυματοθραύστης στὰ 1856 δημιούργησε  ἕνα ἀσφαλὲς λιμάνι γιὰ τὴν πόλη. Ἐκεῖ, στὸ, λιμάνι στὴν παραλία βρισκόταν καὶ τὸ πρῶτο ἡλιακὸ ρολόι. Τὰ ἀναπαυστικὰ καφενεῖα τοῦ παρελθόντος, τὸ ἱστορικὸ «Ποτόκιον» μὲ τὸ Σιναϊτικὸ μετόχιον τοῦ Ἁγίου Σάββα κοντὰ στὸ παλιὸ λιμάνι, τὸ παλιὸ γεφύρι μὲ τὴν ἀναμνηστικὴ στήλη τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Ρηγίνου, τὰ ἐργαστήρια κεραμοποιίας, ὁ μὴ σωζόμενος παλαιὸς ἀνεμόμυλος καὶ τὰ μποστάνια τῶν Σκοπελιτῶν, τὸ μοναστήρι τῆς Παναγίας Ζωοδόχου Πηγῆς τῆς Λιβαδίωτισσας  μὲ τὸ θαυματουργὸ νερό, ἡ Λαγόβρυση καὶ τὰ βαφεῖα καὶ τέλος τὸ Λοιμοκαθαρτήριο ἀποτελοῦν σημεῖα ἱστορικῆς καὶ πολιτιστικῆς μνήμης τῆς παραλιακῆς ζώνης τῆς πόλεως.

Ἀκολουθεῖ ἡ μεγαλύτερη ἑνότητα τοῦ βιβλίου ποὺ ἀφορᾶ τὶς  συνοικίες-ἐνορίες τῆς Χώρας. Ὁ πόλη κατὰ τὴν ὀρθόδοξη κοινοτικὴ παράδοση ἦταν ὀργανωμένη σὲ συνοικίες μὲ λειτουργικό, λατρευτικὸ  ἀλλὰ καὶ κοινωνικὸ κέντρο τοὺς ἐνοριακοὺς ναοὺς ἀπὸ τοὺς  ὁποίους ὀνοματοδοτοῦνται. Πρώτη ἡ συνοικία τοῦ Ἁγίου Νικολάου ὅπου γίνονταν οἱ ἐκλογὴ ἀντιπροσώπων γιὰ τὶς Ἐθνοσυνελεύσεις καὶ ὁ Φραγγομαχαλᾶς ὅπου διέμενε ὁ Λατίνος ἐπίσκοπος ἐπὶ Γκίζη. Ἀκολουθεῖ ἡ συνοικία τοῦ Ἁγίου Μερκουρίου μὲ τὸ ὀνομαστὸ ἐργαστήριο τῶν Γαλατσάνων ζωγράφων. Στὴ συνοικία ἔμεινε ἐξόριστος καὶ ὁ Ἴων Δραγούμης. Νοτιώτερα εἶναι ἡ συνοικία τῆς Ἐλευθερώτριας μὲ τὸ Ἑλληνικὸ Σχολεῖο καὶ τὸ Ἀγροκήπιο Σκοπέλου. Στὸν συνοικισμὸ τοῦ Ἁγίου Νικολάου τῶν Κήπων εἶχε φιλοξενηθεῖ τὸ πρῶτο μετὰ τὴν Ἐπανάσταση σχολεῖο. Ἀκολουθοῦν οἱ ἱστορικὲς συνοικίες Παναγίας τοῦ παπα-Μελετίου, τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος καὶ τῆς ἐνορίας τῆς Φανερωμένης στὴν  πλατεία τῆς ὁποίας ἐκφωνήθηκε, τὴν Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως τοῦ 1821, ὁ ὑπὲρ ἀνεξαρτησίας λόγος τοῦ Θεόφιλου Καΐρη.  Ἕπεται ἡ συνοικία «Σοφαδάκια», ἡ παλαιὰ κεντρικὴ ἀγορὰ τῆς πόλεως ποὺ διακρατεῖ τὴν αἴγλη ἔνδοξου παρελθόντος καὶ ἱστορικῶν παραδόσεων, ἡ συνοικία τοῦ Ἁγίου Μιχαὴλ Συνάδων μὲ τὸν περικαλλῆ ναό της καὶ τὰ ὀνομαστὰ ἀρχοντικά της καὶ ἡ συνοικία Πηγαδάκι–Τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ὅπου σύχναζε ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης ὅταν μαθήτευε στὴ Σκόπελο. Στην συνοικία τῆς ἐνορίας τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος κατοικοῦσαν τὰ εἰσοδηματικῶς χαμηλὰ μέλη ἐκ τῶν Σκοπελιτῶν τῆς Χώρας. Τέλος ἡ καταθέση ἱστορικῶν στοιχείων γιὰ τὴν πόλη ὁλοκληρώνεται μὲ  τὸ Κάστρο καὶ τὶς ἐνορίες τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας, τῆς Παναγίας στὸ Πύργο καὶ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου στὸ Κάστρο, ὅπου βρισκόταν καὶ ἡ οἰκία τῆς ἱστορικῆς οἰκογένειας Δαπόντε.

Στὸ βιβλίο περιλαμβάνεται καὶ παράρτημα ὅπου, ἀπὸ ἀρχειακὲς πηγές, δημοσιεύονται: τὸ θαῦμα τοῦ Ἁγίου Μερκουρίου, ἡ Γεωργικὴ Ἑταιρεία Σκοπέλου, ἡ ἵδρυση τοῦ Ἱ. Ν. Ἁγίου Μιχαὴλ Συνάδων, καὶ ἡ ἵδρυση τοῦ Ἱ. Ν. Παναγίας Φανερωμένης.   

Μέσα ἀπὸ τὶς ἐνενῆντα σελίδες τοῦ τόμου ὁ ἀναγνώστης πλοηγεῖται, μὲ  αὔρα ἀπὸ δροσερὰ θαλασσινὰ  μελετεμάκια ἀπ’ τὶς Β. Σποράδες, στὴν Σκόπελο ἄλλων ἐποχῶν καὶ ἀνθρώπων ποὺ δόξασαν τὸν τόπο καὶ τὰ θέλγητρά του. Οἱ Σκοπελίτες μὲ τὸν μόχθο καὶ τὸν κόπο τους, μὲ τὸν εὐάρεστο ἐκεῖνο  θόρυβο τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἐργασίας,  παρέδωσαν στοὺς νεοτέρους ἕνα νησὶ ἐν ὑπερακμῇ ἱστορίας καὶ πολιτισμοῦ. Ὁ συγγραφέας, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀπ’ ἐκεῖνα τὰ χώματα,  στὸ περιθώριο τῶν ἱερατικῶν του καθηκόντων, μακριὰ ἀπὸ τὴν τύρβη διπλωμάτων καὶ θέσεων,  ἀναζήτησε καὶ κατέγραψε μὲ ἐπάρκεια ἐπιστημονική, πολύτιμες μαρτυρίες ἀπὸ τὴν ἱστορία καὶ τὸν πολιτισμὸ τοῦ τόπου του: πολύτιμοι ὑποθῆκαι,  ἀνεκτίμητες εὐεργετικὲς παρακαταθῆκες γιὰ τοὺς ἐπιγενομένους.

Ἡ ἀναζήτηση καὶ ἡ γνώση τῶν γραπτῶν καὶ προφορικῶν πηγῶν, ἡ ἔρευνα καὶ ἡ συγγραφή, εἶναι  διδικασίες ποὺ ἐνθουσιάζουν τὸν διάκονο καὶ δημιουργό τους καὶ τὸν ὁδηγοῦν, ἔστω καὶ ἀσυνείδητα,  πέραν ἀπὸ τὰ γήϊνα· ἐκεῖ ποὺ ἀρχίζει ἡ αἰωνιότητα, ὅπου σαρκικοί, ὑλόφρονες καὶ νωθροὶ  ἄνθρωποι δὲν δύνανται νὰ ἀνέλθωσιν.

                                                                                                          Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

ΜΕΓ. ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ, 5 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2021. ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

 

Τιμήθηκε, σήμερα 5 Αὐγούστου 2021, στὸ ναΰδριο τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, τὸ καθολικὸ τῆς πάλαι ποτε ὁμωνύμου Μονῆς, ἡ μνήμη τοῦ ὁσίου Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ († 6 Αὐγ. 1682). Μετὰ τὴ νυκτερινὴ Θεία Λειτουργία (3.30 π.μ. – 7 π.μ.) μὲ λειτουργὸ τοῦ Ὑψίστου τὸν π. Κωνσταντῖνο Κουτσουπιᾶ καὶ ἱεροψάλτες τὸν Περικλῆ Ἀντωνίου, τὸν Γεώργιο Ματζιάρα καὶ τὸν Στέφανο Σάλτη, μὲ τὴ φροντίδα τοῦ ἐπιμελέστατου ἐπίτροπου τῆς ἐνορίας Ἁγίου Γεωργίου Μεγ. Βραγγιανῶν, Ἀριστείδη Θ. Τσιώλη  –σὲ συνεργασία καὶ μὲ τὴν ἐξαίρετη καὶ ἰδιαίτερα δραστήρια ἀντιπρόεδρο τοῦ συλλόγου "Ἀναστάσιος Γόρδιος", Σταυρούλα Γ. Γούλα-Ζαμπάκα–  μοιράστηκαν στοὺς προσκυνητές: ἀναμνηστικὸ δελτάριο γιὰ τὸν ὅσιο Εὐγένιο, γλυκίσματα καὶ καφές, ὅλα προσφορὰ  εἰς μνήμην Ἀριστείδου Σπ. Τσιώλη († 2 Ἰουλ. 2021), ἀπὸ τὴν οἰκογένειά του.

Ἀπὸ τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας

Ὁ χορὸς τῶν ἱεροψαλτῶν.

Ὁ ἐπίτροπος μὲ προσκυνητὲς 

στὸν αὔλειο χῶρο τοῦ ναοῦ 

τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς.

Ὁ ἱερεὺς μὲ τοὺς ἱεροψάλτες

ΜΝΗΜΗ ΟΣΙΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ .

 

Πέμπτη 5 Αὐγούστου 2021

Ἡ μνήμη τοῦ ὁσίου Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ († 6 Αὐγ. 1682) ) θὰ τιμηθῇ μὲ Θεία Λειτουργία (03.30 π.μ. ἕως 7.00 π.μ.), τὴν Πέμπτη 5 Αὐγούστου 2021 στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς τῶν Μεγάλων Βραγγιανῶν.