Ἑλληνομουσεῖον (τό). Ὀνομασία διδομένη πολλαχοῦ, ἐπὶ Τουρκοκρατίας, εἰς τὰ σχολεῖα ἀνωτέρων πως σπουδῶν. Περί «κοινῶν ἑλληνομουσείων ἐπ᾿ ὠφελείᾳ τοῦ γένους κοινῇ» γίνεται λόγος καὶ ἐν σιγιλλίῳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ πατριάρχου Γρηγορίου Ε', ἐκδοθέντι κατ᾿ Αὔγουστον τοῦ 1819.


Σ᾿ αὐτὸν τὸν διαδικτυακὸ χῶρο, ποὺ ἀπευθύνεται στοὺς φίλους τῆς χώρας τῶν Ἀγράφων, φιλοξενοῦνται κείμενα, ἄρθρα, μελέτες, ἀνακοινώσεις, βιβλία εἰκόνες, ταινίες ποὺ ἀφοροῦν ἢ παραπέμπουν στὴν ἱστορία, τὸν πολιτισμό, τὶς παραδόσεις, τὸ φυσικὸ περιβάλλον τοῦ ἱστορικοῦ χώρου τῶν Ἀγράφων, ὅπως αὐτὸς ἦταν γνωστὸς στὴν ὕστερη βυζαντινὴ ἀλλὰ καὶ μεταβυζαντινὴ ἐποχή. Σκοπὸς τῆς δημιουργίας του εἶναι νὰ γίνουν γνωστὰ καὶ νὰ ἀναδειχθοῦν, κατὰ τὰς δυνάμεις ἡμῶν, ὅλα ἐκεῖνα τά ‒ἀνὰ τοὺς αἰῶνες‒ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τοῦ τόπου μας καὶ τῶν ἀνθρώπων του.

Σάββατο 16 Νοεμβρίου 2019

ΑΛΕΞ. ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΣΑΤΙΡΙΚΟΝ: "ΑΛΛΑΧ ΚΕΡΙΜ" *


Νὰ περάσω σὲ μισὴ ὥρα τὸν προϋπολογισμὸ καὶ Ἀλλὰχ Κερίμ.

Ἔφερε γύρω κατ᾿ ἀρχὰς εἰς τὴν αἴθουσάν του
μὴ δυνάμενος οὐδὲ νὰ ἀναπνεύσῃ ἀπὸ τὴν ὀργήν·
σκοτεινός, ἀμίλητος, ὡσὰν πρωθυπουργὸς
πρὸ μικροῦ δώσας τὴν παραίτησίν του

Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης,  Ὁ κὺρ-Μανωλάκης

Ὁ Σκιαθίτης λόγιος Ἀκαδημαϊκὸς Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης (Σκιάθος 1850-1929) διέθετε, ὅπως καὶ πολλοὶ λόγιοι τῆς ἐποχῆς του, ἕναν ἐξαιρετικὰ δηκτικὸ χαριτολογικὸ καὶ εὐθυμογραφικὸ γραπτὸ λόγο. Ὁ Μωραϊτίδης εἶχε μιὰν ἰδιαίτερη, πρώϊμη ἐκδήλωση τοῦ σατιρικοῦ χαρίσματός του, καθὼς ἀπὸ τὸ 1874 νεαρὸς ὤν,  μόλις 24 ἐτῶν φέρεται γιὰ δύο χρόνια ὡς ἐκδότης τῆς σατιρικῆς ἐφημερίδας «Ἀγορά».
Μὴ χάνεσαι, φ.15/17.2.1880, σ.1

   Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1880 (Τετάρτη,16/1) ὁ Βλάσης Γαβριηλίδης (1848-1922), αὐτὴ ἡ ἐμβληματικὴ καὶ ἀνακαινιστική, χαρισματικὴ καὶ πρωτοπόρα μορφὴ τῆς δημοσιογραφίας τοῦ τέλους τοῦ 19ου καὶ τῶν ἀρχῶν τοῦ 20ου αἰ., μετὰ τὴν ἀποχώρησή του ἀπὸ τὸ σατιρικὸ περιοδικὸ «Ραμπαγᾶς», ἐκδίδει τὸ περιοδικὸ πολιτικοσατιρικὸ ἔντυπο «Μὴ χάνεσαι». Τὸν τίτλο δανείζεται ἀπὸ μία ἔκφραση ποὺ χρησιμοποιοῦσε πολὺ συχνὰ ὁ πολιτικὸς τῆς ἐποχῆς Ἀλέξανδρος Κουμουνδοῦρος (1815- 1883): «Μὴ χάνεσαι»,  δηλαδὴ μὴν ἀπελπίζεσαι, μὴ χάνεις τὸ κουράγιο σου. Τὴν φράση, ἡ ὁποία ἀπέκτησε πανελλήνια ἐμβέλεια, ἀξιοποίησε ἐπιτυχῶς ὁ Βλάσης Γαβριηλίδης ὡς τίτλο τοῦ νέου σατιρικοῦ του ἐντύπου.
Ἀπὸ τοὺς πρώτους συνεργάτες τοῦ «Μὴ χάνεσαι» ἦταν καὶ ὁ Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, ὁ ὁποῖος συγκατοικεῖ μὲ τὸν Γαβριηλίδη στὸν ὁδὸ Σίνα 16, μετέχει δὲ καὶ μὲ ἴδια κεφάλαια (10 δρχ.) στὴν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ. Στὸν Γαβριηλίδη τὸν συστήνει ὁ εὐθυμογράφος τῆς ἐποχῆς Τριαντάφυλλος Κλεάνθης (Σίφνος 1850 -Ἀθήνα 1889). Ὁ Μωραϊτίδης  βρίσκεται σὲ μιὰ μεταβατικὴ φάση τῆς ζωῆς του καθώς, προοδευτικά, ἀρχίζει νὰ ἐγκαταλείπει τὴν νεανική, τὴν γελῶσα, κοσμικὴ περίοδο τῆς ζωῆς του, αὐτὴν τοῦ κοσμικοῦ θαμῶνος τῶν παριλισίων θεάτρων καὶ τοῦ Φαληρικοῦ θερέτρου, καὶ παρουσιάζεται ὡς ὁ σοβαρός, ἀξιοσέβαστος καθηγητὴς τῆς Μέσης Ἐκπαιδεύσεως.
Ὁ Α.Μ. ἀρθρογραφεῖ ἀπὸ τὸ 15ο φ., αὐτὸ τῆς 17ης Φεβρουαρίου 1880, μέ τὸ δημοσιογραφικὸ ψευδώνυμο «Σφίγξ», μὲ τὸ ὁποῖο δημοσίευσε τὴ συντριπτικὴ πλειονότητα τῶν δημοσιευμάτων του στὸ «Μὴ χάνεσαι». Τὸ ψευδώνυμο προφανῶς παραπέμπει στὴν μυθολογικὴ ‘‘Σφίγγα’’ ποὺ ἔθετε ἐρωτήματα καὶ ζητοῦσε ἀπαντήσεις, ὅπως ἡ δημοσιογραφική του πένα· καὶ ὅσο δὲν ἔπαιρνε ἀπαντήσεις τόσο ἔσφιγγε, δημιουργώντας συνθῆκες δημοσιογραφικῆς ἐλεγκτικῆς ‘‘ἀσφυξίας’’ στὸν ἐρωτώμενο. Τὸ δημοσίευμα φέρει τὸν τίτλο «Ἀλλὰχ Κερίμ» καὶ καταλαμβάνει ὅλη τὴν πρώτη σελίδα τοῦ φύλλου 15 τοῦ «Μὴ χάνεσαι»: ἐνδεικτικὸ τῆς ἐμπιστοσύνης τοῦ Γαβριηλίδη στὴ δημοσιογραφικὴ γραφίδα τοῦ Μωραϊτίδη. Ἄλλωστε ὁ Βλάσης Γαβριηλίδης εἶχε γράψει πὼς ἔργα τοῦ Μωραιτίδη ἀποτελοῦν:
«ἐξόχως ὑγιᾶ τροφήν»
καὶ πώς,  
«Ὅταν... γράφῃ ὁ κ. Μωραϊτίδης, τὴν ἡμέραν ἐκείνην τὰ σπίτια ἄγουν πανήγυριν. Τὸ δαιμόνιόν του συλλαμβάνει ὡς διὰ τσιγγελίου τοὺς ἀναγνώστας ὅλων τῶν τάξεων, ἀλλ’ ἰδίως τὰ σπίτια, τὰ δζάκια, τὰς ἑστίας, καὶ τὰ τραβᾷ μαζί του».

Τὸ «Ἀλλὰχ κερίμ» (Allah kerim) εἶναι φράση τῆς τουρκικῆς γλώσσας καὶ ἀποδίδεται ὡς «ἔχ’ ὁ Θεός», «Ὁ Θεὸς γεναιόδωρος», «ὅποτε δώκει ὁ Θεός». Εἶναι εὐρέως διαδεδομένη ἔκφραση ποὺ ἔχει χρησιμοποιηθεῖ στὴ λογοτεχνία, τὸν κινηματογράφο, τὴ μουσική, τὸ θέατρο ἀκόμη καὶ στὴν ὀνοματοδοσία πλοίων ἢ χώρων ἀναψυχῆς.
Κατάπλους ἑλληνικῶν πλοίων εἰς Κέρκυραν '
ἀπὸ Μαρτίου 1854, ὅπου τὸ ὀθωμανικὸ
πλοῖο "Ἀλλὰχ Κερίμ" μὲ ἕλληνα καπετάνιο

Καὶ μὲ τὴν ἑλληνικὴ γραφή του ἀπαντᾶ στὸν γραπτὸ καὶ προφορικὸ λόγο, ἂν κι ὁ Ἀδαμάντιος Κοραῆς, λόγιος ἰατρὸς καὶ ἀπ’τοὺς πρωτεργάτες τοῦ νεοελληνικοῦ διαφωτισμοῦ, σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν πρωτοψάλτη τῆς Σμύρνης, (τόπου καταγωγῆς τοῦ Κοραῆ), τὸν Δημήτριο Λῶτο, τὸν  ἐπικρίνει γιὰ τὴ χρήση τῆς φράσης «Ἀλλὰχ κερίμ». Χαρακτηριστκικά, τοῦ γράφει:

«ἐκ Μοντπελλιέρ, 15 Ἰανουαρίου 1788
Φίλτατέ μου κύριε Δημήτριε ...
... Ἂν ἤξερες, φίλε, πόσον λυποῦμαι, καὶ πόσην ἀτυχίαν νομίζω, νὰ κοπιάζω διὰ τοὺς ἀλλοτρίους, εἰς καιρὸν ὅταν ἦτο δυνατὸν καὶ δίκαιον νὰ προσφέρω τὰς ἀπαρχὰς τῶν κόπων μου εἰς τοὺς ὁμογενεῖς μου, ἂν οἱ ὁμογενεῖς εἶχον ζῆλον ἀληθῆ τοῦ καλοῦ, καὶ ἂν ἤξευραν πόθεν ἔπρεπε νὰ κάμωσι τὴν ἀρχήν. Μόλον τοῦτο δὲν πρέπει νὰ ἀπελπιζώμεθα. Ἀλλὰχ κερίμ, λέω καὶ ἐγώ, ἐπειδὴ τὸ μεταχειρίζεσαι καὶ ἡ λογιότης σου, λησμονήσας, ὡς φαίνεται, ὅτι ἡ γλώσσα σου ἔχει, τὸ Ἔχει ὁ θεός, πολλὰ ἡδύτερον εἰς τὴν ἀκοὴν, ἀπὸ τὸ τρισβάρβαρον ἀλλάχ κερίμ».  
Παγχιακή, φ. 2934/28.4. 1936, σ. 2
Τὸ «Ἀλλὰχ κερίμ» εἶναι, κατὰ κάποιαν ἔννοια, τὸ ἀνάλογο στὴν τουρκικὴ τοῦ τίτλου «Μὴ χάνεσαι» ποὺ ἔφερε τὸ πολιτικοσατιρικὸ ἔντυπο τοῦ Γαβριηλίδη, καὶ τὴν ὁποία χρησιμοποιοῦσε κατ’ ἐπανάληψιν ὁ Ἀλέξ. Κουμουνδοῦρος.




 Εὐφυῶς, ὁ Μωραϊτίδης, μὲ δηκτικῶς χαριτολογικὴ διάθεση, βάζει στὸν προφορικὸ λόγο τοῦ Κουμουνδούρου, στὸν διάλογο μὲ τὸν ἔμπιστό του Βασίλη, τὴν φράση «Ἀλλὰχ κερίμ», γιὰ νὰ σχολιάσει ἐπικριτικὰ τὶς κινήσεις τακτικισμοῦ τῶν πολιτικῶν ‒στὴ συγκεκριμὲνη περίπτωση τοῦ Κουμουνδούρου‒ προκειμένου νὰ πετύχουν εὔκολα τὶς πολιτικές τους ἐπιδιώξεις, χωρὶς νὰ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν οὐσία τῆς πολιτικῆς πράξης ἀλλὰ γιὰ τὰ τυπικά, τὰ ἐπιφαινόμενά της. Τρόποι καὶ μηχανισμοὶ ἄσκησης τῆς πολιτικῆς  ποὺ ἐμφανίζονται στὴ διαχρονία τῆς πολιτικῆς ἱστορίας· μέχρι τὶς μέρες μας.                                                                         
Τὸ «Ἀλλὰχ κερίμ» εἶναι ἕνα μικρὸ θεατρικό, σὲ τρεῖς ἀκόμη μικρότερες θεατρικὲς πράξεις. Δύο εἶναι πρόσωπα ποὺ διαλέγονται στὸ ἔργο: ὁ πρωθυπουργὸς Ἀλέξανδρος Κουμουνδοῦρος καὶ ὁ ἔμπιστός του Βασίλης. Τὸ «Μὴ χάνεσαι» ἦταν οὐσιαστικὰ ἕνα ἀντι-Κουμουνδουρικὸ ἔντυπο, χωρὶς ὅμως νὰ φείδεται κριτικῆς γιὰ κάθε μορφὴ ἐξουσίας. Ὁ πρωθυπουργὸς ἄλλες φορὲς ἐμφανίζεται ἀσθενὴς γιὰ νὰ ἀποφύγει τὴν ἐμφάνισή του στὴ Βουλὴ γιὰ τὴ συζήτηση καὶ ψήφιση τοῦ νέου προϋπολογισμοῦ τοῦ Κράτους, ὅταν ἡ πλειοψηφία εἶναι μὴ εὐνοϊκὴ γιὰ τὴν ὑπερψήφισή του ἐνῶ, ἀντιθέτως, ὅταν ἀντιλαμβάνεται, κατὰ τὶς πληροφορίες τοῦ ἐμπίστου του Βασίλη, πὼς ἡ ἀριθμητικὴ πλειοψηφία εὐνοεῖ, καὶ μάλιστα μὲ σύντομες διαδιακασίες, τὴν ὑπερψήφιση τοῦ Προϋπολογισμοῦ, καθὼς οἱ βουλευτὲς εἶναι περισσότερο ἀπασχολημένοι μὲ τὰ ζητ;hματα τῆς συνταξιοδοτήσεώς τους παρὰ μὲ αὐτὰ τοῦ Προϋπολογισμοῦ,  ἀναφωνεῖ:
Τὸ ἁμάξι γλήγορα Βασίλη, τὸ ἁμάξι νὰ ὑπάγω· εἶμαι ἐντελῶς καλά. Νὰ περάσω σὲ μισὴ ὥρα τὸν προυπολογισμὸ καὶ Ἀλλὰχ κερίμ. 

*


Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης
ΑΛΛΑΧ ΚΕΡΙΜ
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ: πρωθυπουργός
ΒΑΣΙΛΗΣ: ἔμπιστος
ΠΡΑΞΙΣ Α΄
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Λέγε μου λοιπόν, τί ἔγεινεν εἰς τὴν βουλήν;
ΒΑΣΙΛΗΣ: Τοῦ Κουτρούλη ὁ γάμος. Μαλλιὰ κουβάρια. Ὑβρίσθησαν ὅλοι. Ἀντιπολίτευσις δὲν ὑπάρχει πλέον.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. (κατερχόμενος τῆς κλίνης). Τὸ ἁμάξι γλήγορα Βασίλη, τὸ ἁμάξι νὰ ὑπάγω· εἶμαι ἐντελῶς καλά. Νὰ περάσω σὲ μισὴ ὥρα τὸν προυπολογισμὸ καὶ Ἀλλὰχ Κερίμ.
ΒΑΣΙΛΗΣ. Κύριε πρόεδρε, μὰ δὲν εἶναι βέβαιον ἀκόμα, ὅτι εἰς τὸ πολιτικὸν ζήτημα δὲν θὰ ἑνωθοῦν πάλιν.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. (ἐπαναπίπτων εἰς τὴν κλίνην), Ὤχ! Ἀνάθεμά σας ῥεμματισμοί. Μοῦ ἦλθαν πάλι, καϋμένε Βασίλη. Ὤχ! — Μὰ δὲν μοῦ εἶπες πὼς ἐπιάσθηκαν.
ΒΑΣΙΛΗΣ. Ἐπιάσθηκαν ἀπάνω εἰς τὸ νομοσχέδιον γιὰ τὴν σύνταξι τῶν βουλευτῶν καὶ τώρα οἱ φίλοι τοῦ κ. Τρικούπη βρίζουν τὸν ἀρχηγὸ τῆς ἀντιπολιτεύσεως.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ.Τί καλά! Λοιπόν, τὸ ἁμάξι νὰ ὑπάγω.
ΒΑΣΙΛΗΣ. Μοῦ φαίνεται ὅμως ὅτι εἰς τὸ πολιτικὸν ζήτημα θὰ ἑνωθοῦν πάλιν.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Ὤχ! Ὤχ! ἀνάθεμά σας γιὰ ῥεμματισμοί. Καϋμένε Βασίλη, ἅμα ἀκούσω πολιτικὸν ζήτημα,μοῦ ἔρχονται καὶ οἱ ῥεμματισμοί. Ἄϊντε πάλι νὰ ἰδῇς τί κάμνουν τώρα εἰς τὴν βουλήν.

ΠΡΑΞΙΣ Β΄

ΒΑΣΙΛΗΣ. Ἐπιάσθηκαν πάλι κ. πρόεδρε.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Τὸ ἁμάξι γλήγορα νὰ πάγω. Δὲν σοῦ εἶπα ἐγώ, ὅτι εἶναι καλὴ εὐκαιρία διὰ τὸν προϋπολογισμόν; Εἶμαι πολὺ καλὰ τώρα. Νά· (ἐγείρεται προσπαθῶν νὰ ἐνδυθῇ).
ΒΑΣΙΛΗΣ. Ἐπιάσθηκαν, ἀλλὰ δὲν ἔχει σχέσιν τὸ ζήτημα αὐτὸ μὲ τὴ ἀντιπολίτευσιν.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Ὤχ! Ὤχ! ἀνάθεμά σας γιὰ ῥεμματισμοί. Δὲν εἶμαι διόλου καλά. Λέγε τί ἔγεινεν;
ΒΑΣΙΛΗΣ. Ὕβρισεν ὁ Γεωργαντάρας τὸν Κυβερνήτην.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Καλὰ νὰ τοῦ κάμῃ, διότι εἶνε μὲ τὸν Τρικούπην. Τὸν ὕβρισε καλά;Ἔ;
ΒΑΣΙΛΗΣ. Τὸν ὕβρισε λέγει;Τὸν ἔκαμε δυὸ παραδιῶν.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Καλὰ νὰ τὸν κάμῃ.
ΒΑΣΙΛΗΣ. Τί λέγεις κ. πρόεδρε; Τότε λοιπὸν γιατὶ νὰ τὸν ὑπερασπισθοῦν οἱ ὑπουργοί σου;
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Τὸν ὑπερασπίσθησαν; Τὸν Θανάση ὑπερασπίσθησαν;
ΒΑΣΙΛΗΣ. Ὄχι κ. πρόεδρε τὸν Θανάση. Τὸν Κυβερνήτη Καποδίστρια ὕβρισαν.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Χαχαχαχα! Τὸν Καποδίστρια! (σοβαρῶς). Τί διάβολο σχέσι εἶχεν ὁ Καποδίστριας μὲ τὴν σύνταξιν τῶν βουλευτῶν. Ἂς εἶναι θὰ τὰ μάθω ἀπὸ τὰ πρακτικά. Πήγαινε Βασίλη νὰ πῇς εἰς τὸν Δηλιγιάννην τώρα μὲσ’ στοὺς καβγάδαις αὐτοὺς νὰ συζητήσωμεν τὸν προϋπολογισμόν, ἂν δὲ ἰδῇ ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ κακιώματα τῆς  ἀντιπολιτεύσεως εἶναι παιγνίδια, τότε νὰ ζητήσῃ ἀόριστον ἀναβολὴν τοῦ προϋοπολογισμοῦ.

            ΠΡΑΞΙΣ Γ΄

ΒΑΣΙΛΗΣ. κ. πρόεδρε, ἡ συζήτησις τοῦ προϋπολογισμοῦ ἀνεβλήθη μέχρι τῆς ἀναρρώσεώς σας.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. (πηδῶν κάτω τῆς κλίνης)
Καὶ στὰ πέντε βιλαέτια
Φᾶτε πιέτε μώρ’ἀδέλφια
ΒΑΣΙΛΗΣ. κ. πρόεδρε, προσέχετε τὰ πόδια σας, μὴ πηδᾶτε τόσο πολύ.
ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ. Ἔννοια σου Βασίλη. Ὅποιος ἔλθῃ νὰ πῇς πὼς ὁ κ. πρόεδρος ἔχει ῥεμματισμούς, ποὺ δὲν θὰ περάσουν οὔτε μὲ ἕνα μῆνα. Κι ἂς γράψῃ τὸ Ἐθνικὸν Πνεῦμα, ὅτι καλὰ θὰ κάμουν οἱ βουλευταὶ νὰ πᾶνε στὰς ἐπαρχίας των νὰ κάμουν τὰ καρναβάλια καὶ Ἀλλὰχ Κερίμ.


. Σφίγξ

 Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης
*Πρώτη δημοσίευση στὰ "Χρονικὰ Δυτικῆς Μακεδονίας" τῶν Γρεβενῶν φ. 849/15.11.2019, σ. 17-18.

Πέμπτη 14 Νοεμβρίου 2019

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΥΒΑ (ΓΟΥΡΙΑ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ 8.7.1939 – ΚΑΜΑΤΕΡΟ ΑΤΤΙΚΗΣ 2.10.2014)


Τιμητικὴ ἐκδήλωση
Τὴν Κυριακή, 3 Νοεμβρίου 2019, πραγματοποιήθηκε, στὸ Πνευματικὸ Κέντρο «Ὅσιος Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλός» τῆς ἐνορίας τοῦ ἱ. ν. Ἁγίου Γεωργίου Καματεροῦ, ἐκδήλωση τιμῆς τῆς ἱερᾶς μνήμης τοῦ π. Δημητρίου Καλύβα, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη στὶς 2 Ὀκτωβρίου 2014. Προηγήθηκε στὸν ἱ. ν. τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τὸ θρησκευτικὸ μνημόσυνο. 
π. Δημήτριος Καλύβας

      Συνδιοργανωτὲς ἦσαν, ἡ ἐνορία  Ἁγίου Γεωργίου Καματεροῦ καὶ ἡ οἰκογένεια τοῦ ἐκλιπόντος. Τὸ ἱστολόγιο μας, ellinomouseionagrafon.blogspot.com εἶχε τὴν τιμὴ νὰ μετέχει στὴν ἐκδήλωση μὲ σχετικὴ ὁμιλία μὲ τίτλο:
π. Δημήτριος Καλύβας
 Ὁ ἀκάματος λειτουργός τοῦ Ὑψίστου, τὸ παλλάδιον τῆς ἐνορίας. 

Διονύσιος Μπερερῆς
Ἀκόμη, γιὰ τὴ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τοῦ π. Δημητρίου Καλύβα μίλησαν ὁ νομικὸς κ. Γεώργιος Οἰκονόμου, ὁ ἐκπαιδευτικὸς  κ. Διονύσιος Μπερερῆς καὶ ὁ στρατιωτικὸς καὶ μέλος τοῦ Ἐνοριακοῦ Συμβουλίου κ. Χαράλαμπος Πόκας.
Γεώργιος Οἰκονόμου

Χαράλαμπος Πόκας 


Τὴν ἐκδήλωση ἔκλεισε μὲ  τὸν εὐχαριστήριο  λόγο του ὁ νῦν προϊστάμενος τῆς ἐνορίας π. Κωνσταντῖνος Δαρδαμάνης. Τὸν συντονισμὸ καὶ τὴν παρουσίαση τῆς ἐκδήλωσης ἔκαμε ἐξαιρετικὰ ἡ κ. Ἐριφύλη Τσούτσουρα. Προηγήθηκε ἀρχιερατικὸ μνημόσυνο χοροστατοῦντος τοῦ σεβασμιωτάτου μητροπολίτου Ἡλιουπόλεως κ. Θεοδώρου καὶ τῶν ἐφημερίων τοῦ Ναοῦ καθὼς καὶ ὅμορων ἐνοριῶν.
π. Κων/νος Δαρδαμάνης
Ἀπὸ τὴν οἰκογένεια παραχωρήθηκαν στὸν Ναό, στὴν Ἐνορία, ὅπου θὰ ἐκτίθενται φυλασσόμενα τὰ ἄμφια τοῦ τιμωμένου μακαριστοῦ ἱερέα.


***


π. Δημήτριος Καλύβας
 Ὁ ἀκάματος λειτουργός τοῦ Ὑψίστου, τὸ παλλάδιον τῆς ἐνορίας.
                                                  Ἡ εἰς ἱερέα τιμή «εἰς τὸν τῶν ὅλων Δεσπότην διαβαίνει»                                                                                                                                                           
                                                    (Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, PG τ. 54, στλ. 564, «Εἰς τὴν Γένεσιν», Ὁμιλία ΞΕ’, § 4)


Συμφώνως μὲ τὴν ὀρθόδοξη παράδοσή μας ὁ Θεὸς μᾶς γνωρίζει, ἀλλὰ καὶ πολλὲς φορὲς μᾶς χαριτώνει, ἀπὸ τὸ βαπτιστικό μας ὄνομα. Αἰωνία ἡ μνήμη τοῦ πατρὸς καὶ συλλειτουργοῦ ἡμῶν Δημητρίου ἀκούσαμε ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς στὴν ἐπιμνημόσυνη δέηση. Ἐτυμολογικά, τὸ ‘‘Δημήτριος’’, τὸ ὄνομα τοῦ ἀειμνήστου τιμωμένου ἱερέα μας, παραπέμπει στὴν μητέρα γῆ, ποὺ μᾶς θρέφει, μᾶς φροντίζει καὶ μᾶς ἀγκαλιάζει ὅλους, μᾶς προστατεύει: ὅπως ὁ π. Δημήτριος ἔκαμνε γιὰ τὴν ἐνορία του καὶ τοὺς ἐνορίτες του· ὅλους ἐμᾶς ποὺ προσήλθαμε νὰ προσευχηθοῦμε ὑπὲρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς του ἀλλὰ καὶ νὰ τιμήσουμε πνευματικὰ τὸ ἔργο του καὶ τὴν προσφορά του στὸν τόπο μας καὶ ὄχι μόνο. Ὅμως, καὶ τὸ ἐπώνυμό του ‘‘Καλύβας’’ παραγόμενο ἀπὸ τὸ καλύπτω, προστατεύω, φυλάσσω δηλεῖ τὸν χαρακτήρα τοῦ ἔργου του καὶ τῆς φυσιογνωμίας του, ποὺ ὡς παλλάδιον σκέπει, φυλάττει τὴν ἐνορία μας ἀλλὰ καὶ τὴν πόλη ὅλη, ἀκόμη κι ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ βρίσκεται· ἐν σκηναῖς Δικαίων δηλαδή, ἀπ’ ὅπου πρεσβεύει στὴ Θεομήτορα ὑπὲρ ἡμῶν. Αὐτὸ ἦταν τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τῆς προσωπικότητας τοῦ π. Δημητρίου: ἡ ἀδιάλειπτη μέριμνα του γιὰ τὴν ἐνορία καὶ τοὺς ἐνορίτες του, τὸ ποίμνιό του.

Αὐτὴ τὴν ποιμαντικὴ μορφὴ γνώρισα καὶ βίωσα ἀπὸ τὰ μαθητικά μου χρόνια ὅταν τὸν ἐνθυμοῦμαι καὶ ὡς λειτουργὸ τοῦ Ὑψίστου· ὡς μαθητὲς τότε εἴχαμε βλέπετε τὴν ‘‘κακὴ συνήθεια’’ τοῦ ἐκκλησιασμοῦ ἀλλὰ καὶ στὶς μαθητικὲς ἑορτές, στὶς ἐκδηλώσεις τοῦ 1ου Δημοτικοῦ Σχολείου νὰ εἶναι στὴ πρώτη σειρὰ τῶν καθημένων καὶ νὰ καμαρώνει τοὺς μαθητές, τὰ πνευματικά του παιδιά, τὰ ὁποῖα μετεῖχαν στὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις. Ἀλλά, καὶ στὶς τόσο συκοφαντημένες στὴν ἐποχή μας, προαιρετικὲς μάλιστα, μαθητικὲς παρελάσεις, καυχώμενος ἐν Κυρίῳ, λάμπων ἐκ χαρᾶς ὅλος, παρακολουθοῦσε ἀπὸ τὴν ἐξέδρα τὴν μαθητιώσα νεολαία τοῦ τόπου νὰ παρελαύνει μπροστά του.  

Καὶ ἡ χάρις Του μάλιστα ὅρισε αὐτόν, ἕναν Δημήτριο, νὰ διακονήσει ἐνορία Ἁγίου Γεωργίου καὶ μάλιστα ἐφ’ ὅρου ζωῆς. Οἱ δύο στρατιωτικοὶ ἅγιοι τῆς Ὀρθοδοξίας συναντῶνται ὀνοματοδοτικά, ἐδῶ στὴν ἐνορία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τοῦ πολιούχου τοῦ τόπου μας. Εἶναι τυχαῖο ἄραγε πώς, πολὺ συχνά, αὐτὰ τὰ δύο παλληκάρια τῆς χριστιανοσύνης ὅπως ἔχουν ἀποκληθεῖ, ὁ ἅγιος Γεώργιος καὶ ὁ ἅγιος Δημήτριος, στὴν εἰκονογραφική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας ζωγραφοῦνται μαζί; Μήπως δὲν εἶναι ἔργο τῆς θείας οἰκονομίας, πὼς ἐφέτος καθιερώθηκε ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἡ 8η Ἰουλίου ὡς ἡμέρα τιμῆς τῶν Στρατιωτικῶν Ἁγίων, ἡ ὁποία συμπίπτει μὲ τὴν γενέθλιο ἡμέρα τοῦ π. Δημητρίου: 8 Ἰουλίου 1939; 

Λοιπόν, ὁμολογῶ πώς: στοὺς γονεῖς μου ὀφείλω τὸ ζῆν, στοὺς δασκάλους μου τὸ εὖ ζῆν, καὶ στὸν παπα-Δημήτρη Καλύβα, ἀλλὰ καὶ τὸν παππού μου (ἐκ μητρός), παπα-Λάμπρο Θεοδώρου, τὸ Ὀρθοδόξως ζῆν.
Στὶς 2 Ὀκτωβρίου, πρὸ πέντε ἐτῶν,  ἐκοιμήθη, λοιπόν,  τὸν ὀφειλόμενον ὕπνον ὁ π. Δημήτριος Καλύβας, ὁ ἐφημέριος καὶ ἱερατικὸς προϊστάμενος πλέον τῶν πενῆντα ἐτῶν τοῦ ἱ. ν. Ἁγίου Γεωργίου Καματεροῦ, ὅπου ἀποκλειστικὰ ἄσκησε τὰ ἱερατικά του  καθήκοντα καὶ ἐπεβλήθη μὲ τὴ χαρισματική του προσωπικότητα ἐπὶ τῆς κοινωνίας.
Κων/νος Τσιώλης
Ἡ ἐμπιστοσύνη τοῦ ἐκκλησιάσματος στὸ πρόσωπό του ἦταν σχεδὸν ἀπεριόριστη ὡς ἐλάχιστη ἀνταπόδοση στὶς τόσες ἱκεσίες ποὺ ἀνέπεμψε ἐκεῖνος σὲ ὁλόκληρη τὴ διάρκεια τῆς ἱερατικῆς του διακονίας: ὑπὲρ ἀναπαύσεως τῶν κεκοιμημένων μας, ὑπὲρ ὑγείας ἡμῶν, ὑπὲρ προστασίας τῆς ζωῆς μας, ὑπὲρ τῆς προκοπῆς τοῦ τόπου μας. Αὐτὴ ἡ στάση διακονίας καὶ ἀγάπης πρὸς τοὺς ἐνορίτες του στηρίζονταν στὸ γνήσιο εὐχαριστιακὸ καὶ λειτουργικὸ ἦθος του, στὴν πνευματικὴ συμπαράσταση καὶ διακονία τῶν πιστῶν. Μὲ ποιμαντικὴ εὐθύνη ἀντιμετώπιζε καὶ τοὺς ἀπερριμένους ἀπὸ τὴν κοινωνία καὶ δὲν δίσταζε νὰ ἀφηφᾶ τὰ σχόλια τοῦ κοινωνικοῦ περιγύρου καὶ νὰ στηρίζει ὅσους ἦσαν εὐάλωτοι καὶ ἐκτεθειμένοι σὲ κατάκριση καὶ καταλαλιά. Βρισκόταν στὸ κέντρο τῆς κοινωνικῆς ζωῆς τοῦ τόπου καὶ μὲ ἐφόδιο τὴ στέρεη θεολογική του κατάρτιση ἐκινεῖτο μὲ ἄνεση στοὺς ἐνορίτες του καὶ  τοὺς  ἐνέπνεε αἰσθήματα ἐμπιστοσύνης καὶ ἀγάπης.

Βέβαια δὲ ἔλειψαν καὶ οἱ εὐσκανδάλιστοι, οἱ κακῶν παρακλήτορες, οἱ ὁποῖοι ἄδικα γλωσσαλγῶσιν, κατὰ τὴν γλώσσα τοῦ Παπαδιαμάντη, κρίνοντες ‒συνήθως κακόπιστα καὶ κακοπροαίρετα‒ πράξεις ἢ πιθανὲς παραλείψεις του. Ὁ π. Δημήτριος πάντα μὲ συγχωρητικὴ διάθεση, ἀλλὰ πολλὲς φορές, ὅταν δὲν ἐπείθοντο, καὶ μὲ αὐστηρότητα, ἀντιμετώπιζε τοὺς ἄγαν ἐπιπολαίους.
     Ὁ π. Δημήτριος ὑπῆρξε ἐκλεκτὴ τοῦ τόπου φυσιογνωμία μὲ ἐγνωσμένη μόρφωση, μὲ χαρισματικὴ μουσικότητα στὴ φωνή του καὶ ἀνακαινιστικὴ  δράση στὶς ψυχὲς τῶν ἐνοριτῶν του. Δὲν ἦταν ἄνθρωπος τῶν κενῶν λόγων ἀλλὰ τῶν ἔργων. Πλούσιος ὁ ποιμαντικὸς καὶ λειτουργικὸς ἀμητὸς τῆς πεντηκονταετοῦς διακονίας του στοὺς κόλπους τῆς Ἐνορίας καὶ εὐρύτερα τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ παράδειγμά του ἀποτελεῖ παρακαταθήκη καὶ γιὰ ἄλλους κληρικούς, ἀλλὰ καὶ γιὰ ὅσους ἐπιθυμοῦν νὰ ἐργασθοῦν μέσα στὴν Ἐκκλησία.  Ὑπηρέτησε γιὰ πέντε δεκαετίες τὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας ἀλλὰ καὶ τῆς Κοινωνίας μὲ ὅλες του τὶς δυνάμεις, πνευματικὲς καὶ φυσικές: μὲ πάθος, μὲ θέληση, μὲ βαθιὰ ἀντίληψη τοῦ αἰσθήματος χρέους τῆς διακονίας τοῦ πλησίον, καὶ μὲ τὸ ἔργο του καταξιώθηκε στὴ συνείδηση ὅλων.
Ἀμαλία, πρεσβυτέρα Δημ. Καλύβα.

Ἦταν ἕνας ζωντανός, αἰσιόδοξος καὶ ἀκούραστος ἐργάτης τῆς ἐκκλησίας, ποὺ συνδύαζε ἄριστα τὴ θεωρία μὲ τὴν πράξη. Εἶχε ὀργανώσει σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς καὶ κατὰ τὸν καλύτερο τρόπο τὴν Ἐνορία ὅπου διακονοῦσε: τὴ λειτουργικὴ ζωή, τὰ κατηχητικὰ σχολεῖα, τὸ φιλανθρωπικὸ καὶ κοινωνικὸ ἔργο τῆς Ἐνορίας
Ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὸ οἰκουμενικὸ πνεῦμα τῆς Ὀρθοδοξίας φρόντισε ἡ Ἐνορία του νὰ ἐπισκεφθεῖ  ὅλα τὰ μεγάλα χριστιανικὰ  προσκυνήματα: Ἅγιοι Τόποι, Κωνσταντινούπολη, Παραδουνάβιες χῶρες κ. ἄ. Ἀλλά, ἡ καρδιά του ἦταν δοσμένη στὸ Ἅγιον Ὄρος. Τακτικὰ ἐπισκεπτόταν τὴν Ἀθωνικὴ Πολιτεία, γιὰ νὰ ἀναβαπτισθεῖ στὰ νάματα τῆς φιλοκαλίας, ἐκεῖ, στὶς πηγὲς τῆς φιλοκαλίας.
     Ὁ π. Δημήτριος δὲν περιορίστηκε μόνο στὴν ἀνέγερση τοῦ νέου ἱ. ν. τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ἀλλὰ συνόδευσε τὸ ἔργο αὐτὸ καὶ τὸ πλαισίωσε μὲ ἕνα δυναμικὸ πνευματικὸ κέντρο, ποὺ στέγασε πολλὲς καὶ ποικίλλες πνευματικὲς καὶ παιδευτικὲς δράσεις καὶ δραστηριότητες. Στὸν χῶρο αὐτό, μετὰ ἀπὸ εἰσήγησή μας, ὀνοματοδότησε τὴ μεγάλη αἴθουσα ἐκδηλώσεων, σὲ Αἴθουσα «Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλός», τιμώντας τὴν ἱερὴ μνήμη τοῦ Ὁσίου Εὐγενίου καὶ ἰδιαίτερα τὴν προσφορά του στὰ Γράμματα στὶς περιοχὲς τῆς Αἰτωλίας ἀπ’ὅπου κι ἡ ἰδιαίτερη καταγωγή τοῦ π. Καλύβα καὶ τῶν Ἀγράφων τὴν ζοφερὴ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας. Εἶχε προηγηθεῖ, σὲ προγενέστερο χρόνο, πάλι μὲ εἰσήγησή μας, ἡ ἁγιογράφηση ἐντὸς τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Καματεροῦ ὁλόσωμης, σὲ φυσικὸ μέγεθος, τοιχογραφίας τοῦ ὁσίου Εὐγενίου τοῦ Αἰτωλοῦ. Μὲ εὐμεγέθη φορητὴ εἰκόνα, ἰδίοις δαπάναις,  τοῦ ὁσίου Εὐγενίου φρόντισε νὰ κοσμήσει καὶ τὸν χῶρο τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἐνορίας.  

  Μεγάλη ἱκανοποίηση τοῦ προσέφερε, ὅσο ἦταν ἐν ζωῇ, ἡ συνεχὴς πρόοδος τῶν πνευματικῶν του τέκνων· ἀλλὰ χαίρει καὶ ἀγάλλεται γι αὐτὰ καὶ ἐκεῖ ποὺ βρίσκεται.  Μπορεῖ πλέον καὶ παρουσιάζει τὰ ἔργα καὶ τοὺς κόπους του ἐνώπιον τοῦ Δικαιοκρίτη Χριστοῦ· τὴν ἐπιτυχία τοῦ ἔργου καὶ τῆς ἀποστολῆς του μέσα στὴν Ἐκκλησία Του. Μπορεῖ καὶ ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ πεῖ μὲ παρρησία, ὅπως ὁ Ἀπόστολος Παῦλος:

«τὸ ἔργον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα, λοιπόν, ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος» (Β΄ Τιμ. 4:7-8).
Ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια ἀρωγὸ καὶ συμπαραστάτη του, ὅπως ὁ ἴδιος ὁμολογοῦσε, εἶχε τὴν ὁμόζυγό του, τὴν ἡσυχαστική, ἀθόρυβη παρουσία τῆς μορφῆς τῆς πρεσβυτέρας του Ἀμαλίας. Καταλυτικὴ καὶ καθοριστικὴ ἡ συμβολή της στὸ ἐνοριακὸ ἔργο τοῦ π. Δημητρίου. Πῶς ὄχι ἄλλωστε, ἀφοῦ, γιὰ νὰ ἐπανέλθω πάλι σὲ μιὰν ἑτυμολογικὴ προσέγγιση, τὸ ὄνομα Ἀμαλία καίτοι ξενικῆς προελεύσεως, ἀποδίδεται ὡς πρόσωπο ‘‘ἐργατικὸ καὶ γόνιμο’’: τὰ ἰδιαίτερα γνωρίσματα δηλαδὴ τῆς ἀειμνήστου πρεσβυτέρας Ἀμαλίας.
Τὴν τελευταία δεκαετία, περίπου, τῆς ἱερατικῆς του διακονίας εἶχε ἀδελφὸ καὶ συλλειτουργὸ τὸν π. Κωνσταντῖνο Δαρδαμάνη, τὸν σημερινὸ ἱερατικὸ προϊστάμενο τοῦ ναοῦ καὶ τῆς ἐνορίας Ἁγίου Γεωργίου Καματεροῦ, τὸν ὁποῖο κατά τινα τρόπο ὅρισε ὡς ἱερατικό του διάδοχο. Καὶ πράγματι ὁ π. Κωνσταντῖνος βαδίζει ποιμαντικὰ στὰ βήματα τοῦ ἀειμνήστου π. Δημητρίου. Ἀσπάζομαι πανευλαβῶς τὴν δεξιάν του καὶ τὸν εὐχαριστῶ, αὐτὸν καὶ ὅλο τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Συμβούλιο τῆς ἐνορίας ποὺ μὲ ἐτίμησε μὲ τὴν πρότασή του νὰ εἶμαι ἐκ τῶν ὁμιλητῶν στὴ σημερινὴ ἐκδήλωση γιὰ τὴ μορφὴ καὶ τὸ ἔργο τοῦ π. Δημητρίου. Ὡσαύτως εὐχαριστῶ καὶ τὴν οἰκογένειά του, ποὺ ἔκαμε ἀποδεκτὴ τὴν συμμετοχή μου ὡς ὁμιλητοῦ στὴν ἐκδήλωση: μεγάλη μου τιμή! Ἀκόμη, συγχαίρω τὸν Γεώργιο Οἰκονόμου καὶ τὸν Χαράλαμπο Πόκα γιὰ τὴν πρωτοβουλία ποὺ εἶχαν νὰ ὀργανώσουν τὴν ἐκδήλωση ἀλλὰ καὶ τοὺς κόπους καὶ μόχθους ποὺ κατέβαλαν γιὰ τὴν πραγματοποίησή της.
Τέλος, προτείνω στὴν Ἐνορία, ὅσο κι ἂν αὐτὸ θὰ φανεῖ σὲ κάποιους ὑπερβολή· δὲν εἶναι ὅμως καί, μετὰ λόγου γνώσεως, τὸ πιστεύω: τὴν πραγματοποίηση κάθε χρόνο τὸν μῆνα Ὀκτώβριο, τὸν Ἅη-Δημητρίτη μῆνα κατὰ τὸν Σκιαθίτη λόγιο Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, μιᾶς ἐκδήλωσης,  μὲ διαφορετικὸ περιεχόμενο κάθε χρονιά, ἕνα εἶδος «Παπαδημήτρια», δηλ., στὴν ἱερὰ μνήμη τοῦ π. Δημητρίου Καλύβα.  

Ἂς ἔχουμε τὴν εὐχή του   

Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2019

«ΤΥΡΒΗ», φ. 13 / ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΝ 2019. Ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΟΥΛΠΙΩΤΗΣ ΜΕΤΑΘΕΤΕΙ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΜΩΡΑΪΤΙΔΗ.



Στὶς 25 Ὀκτ. 2019, ἡμέρα κοιμήσεως τοῦ Ἀλεξάνδρου Μωραϊτίδη (Σκιάθος, 1850-25.10.1929), κυκλοφόρησε ἀπὸ τὴν συλλογικότητα «Φαιδρὰ Συντεχνία» τῶν Γρεβενῶν τὸ μεγάλων διαστάσεων (33Χ48,88!) μονόφυλλο «Τύρβη», τὸ ὁποῖον τιμᾶται εἰς εἶδος: ...‘‘καὶ ἓν κοχλιάριον τσαλαφουτίου Ἀγράφων’’! 

Πρόκειται γιὰ τὸ 13ο φύλλο, εἶναι δὲ ἐξ ὁλοκλήρου ἀφιερωματικὸ στὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, μὲ τὴν εὐκαιρία τῶν ἐνενῆντα ἐτῶν ἀπὸ τῆς ἐκδημίας του! Τὸ ellinomouseionagrafon μετέχει τοῦ ἀφιερώματος διὰ τοῦ συνεργάτου του Ντίνου Ἀγραφιώτη, μὲ τὸ μικρὸ ἄρθρο:
Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, διὰ ρομφαίας ἀρχαγγέλου καθηγητής.
«Μία ‘‘Ἀγραφιωτόφερτος’’ μετάθεσις». 

Στὸ καλαίσθητο, τερπνὸ μονόφυλλο «Τύρβη» 13 (Φθινόπωρον 2019), γράφουν ἀκόμη: ὁ Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος, ὁ Ἀντώνης Παπαβασιλείου, ἡ Ἀγγελικὴ Λούδη καὶ ὁ Β. Π. Καραγιάννης. Τὸ ζωγραφικὸ ἔργο ποὺ κοσμεῖ τὸ φύλλο 13 εἶναι σύγχρονη (2019) δημιουργία τῆς Φρειδερίκης Ξενίδου.



Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, διὰ ρομφαίας ἀρχαγγέλου καθηγητής.
«Μία ‘‘Ἀγραφιωτόφερτος’’ μετάθεσις».

Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης διορίζεται στὰ 1880 καθηγητὴς στὸ Β΄ Γυμνάσιο Ἀθηνῶν. Μὲ Βασιλικὸ διάταγμα τῆς 29ης Αὐγούστου 1884, ποὺ ὑπογράφουν τέσσερα μέλη τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ πρωθυπουργὸς Χαρ. Τρικούπης, καθὼς καὶ ὁ καθ’ ὕλην Ὑπουργὸς Ἐκκλησιαστικῶν καὶ Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως, Δημήτριος Σπ. Βουλπιώτης (1843-1911) ‒βουλευτὴς Εὐρυτανίας καὶ ὑπουργὸς κατ’ ἐπανάληψιν στὶς Κυβερνήσεις Ἐπαμ. Δεληγιώργη καὶ Χαρ. Τρικούπη, μὲ ἀπώτερη καταγωγὴ ἀπὸ τὴν Βούλπη τῶν Ἀγράφων‒, μετατίθεται στὸ Δ΄ Γυμνάσιο Ἀθηνῶν. 
 

Ἡ ἀπόφαση δημοσιεύεται στὸ ΦΕΚ 345 τῆς 29ης Αὐγούστου 1884. Διὰ βασιλικοῦ διατάγματος τῆς 25ης Ὀκτ. 1886, μετὰ ἀπὸ αἴτημά του, διορίζεται ὡς Διευθυντὴς τοῦ Σχολείου Σκιάθου. Ἡ ἀπόφαση δημοσιεύεται στὸ ΦΕΚ 296 τῆς 28ηςὈκτωβρίου 1886. 

  Ὁ Γεώργιος Κορομηλᾶς (1880-1963), δημοσιογράφος, συγγραφέας καὶ μαθητὴς τοῦ Μωραϊτίδη κατὰ δήλωσίν του, γράφει μὲ τὸ δημοσιογραφικό του ψευδώνυμο «Πέτρος Δειλινός» ‒προλογίζοντας, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1922, τὸν Δ΄ τόμο τῶν ταξιδιωτικῶν τοῦ Ἀλ. Μωραϊτίδη, «Μὲ τοῦ Βορηᾶ τὰ κύματα»‒ γιὰ τὸν καθηγητὴ Μωραϊτίδη:
      «Ὅταν ὡς καθηγητὴς ἠγωνίζετο νὰ δημιουργήσῃ χρηστοὺς πολίτας, ὁ ἐπίγειος αὐτὸς ἄγγελος τῆς καλωσύνης , ἔπαιρνε ρομφαίαν ἀρχαγγέλου διὰ νὰ χαράξῃ ἀράδα εἰς τοὺς κακοὺς μαθητάς:
Μηδέν! Μηδέν!Μηδέν!...
— Μά, εὐλογημένε μου κ. καθηγητά, διεμαρτύρετο κανένας πατέρας μὲ μποχτσᾶν*, δόσε καὶ κανένα βαθμὸ στὸ παιδί μου νὰ πάρῃ τὸ χαρτί...
Ὡραῖα! Πολὺ ὡραῖα! Ἀπεκρίνετο ὁ Μωραϊτίδης. Διὰ νὰ γείνῃ ἕνας ἐπὶ πλέον ἄχρηστος, καὶ διὰ νὰ βλάπτῃ, ὁσάκις δὲν ἐβλάπτετο». **


*i bohça (Τουρκ.)= δέμα, μπογαλάκι.
* *Πέτρος Δειλινός, Μὲ τοῦ Βορηᾶ τὰ κύματα. Ταξείδια – Περιγραφαί - Ἐντυπώσεις, «Ἀντὶ προλόγου. Ὁ Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης», τ. Δ΄, ἐκδ. Σιδέρη, Ἀθῆναι 1926, σ. 3.
Κων/νος Σπ. Τσιώλης

Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2019

ΔΥΟ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΦΑΝΑΡΙΟΥ [ΚΑΙ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ] ΑΝΑΝΙΑ, 1661.


Στὸ περιοδικὸ Μεσαιωνικῆς Ἱστορίας καὶ Πολιτισμοῦ «Βυζανινὸς Δόμος», στὸν τόμο 27 (σ. 671-701) δημοσιεύτηκε ἡ μελέτη τοῦ Ἱστορικοῦ-Δρ. Φιλοσοφικῆς Σχολῆς ΑΠΘ,  Κώστα Καμπουρίδη, «Δύο Τουρκικὰ ἔγγραφα γιὰ τὸν ἐπίσκοπο Φαναρίου [καὶ Νεοχωρίου] Ἀνανία, 1691».

Στὴ μελέτη αὐτὴ δημοσιεύονται δύο ἀνέκδοτα τουρκικὰ ἔγγραφα, καταχωρημένα σὲ κώδικα τῶν Ἀρχείων Κοζάνης. Πρόκειται γιὰ ἕνα βεράτιο μὲ τὸ ὁποῖο παραχωρήθηκε, τὸ 1691στὸν ἱερομόναχο Ἀνανία, πρώην ἡγούμενο τῆς μονῆς Τατάρνας τῶν Ἀγράφων ‒ἀφοῦ κρίθηκε ὡς ἱκανὸς γιὰ τὴν ἄσκηση τῶν καθηκόντων του‒ ὁ θρόνος τοῦ ἐπισκόπου Φαναρίου [καὶ Νεοχωρίου] καὶ ἡ διαταγὴ μὲ τὴν ὁποία κατέστη γνωστὴ ἡ ἀνάληψη τῆς θέσης, τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἀξιώματος, καὶ ζητήθηκε, ὅπως προέβλεπε ἡ πρακτικὴ τῆς ἐποχῆς, ἡ συνδρομὴ τοῦ οἰκείου, τοπικοῦ ἱεροδικαστῆ (καδῆ) κατὰ τὴν ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων του, ὅπως ὁριζόταν ἀπὸ τὴ θέση του ὡς ἐπισκόπου.
Τὰ «διοριστήρια» ἔγγραφα τοῦ ἐπισκόπου Ἀνανία ἐντοπίστηκαν στὸ κατάστιχο ἀρ. 6 τοῦ ἱεροδικείου Λάρισας-Φαναρίου. Ἡ «διοριστήρια» γιὰ τὸν ἐπίσκοπο Ἀνανία διαταγὴ ἀπευθύνεται στὸν καδῆ Φαναρίου καταχωρήθηκε ἀμέσως μετὰ τὸ βεράτιο καὶ φέρει τὴν ἴδια ἡμερομηνία ἔκδοσης μὲ αὐτό. Τὸ βεράτιο μὲ τὸ ὁποῖο ὁ ἱερομόναχος Ἀνανίας διορίστηκε ἐπίσκοπος Φαναρίου ἔχει ὡς τόπο ἔκδοσης τὴν πόλη Νὶς τῆς σημερινῆς Σερβίας. Φέρει χρονολογία σύνταξης τὴν 11η Ἰουλίου 1691 καὶ καταχωρήθηκε στὸ κατάστιχο τοῦ καδῆ στὶς 22 Ὀκτ. 1692. Ὁ Ἀνανίας διορίστηκε ἐπίσκοπος Φαναρίου καὶ Νεοχωρίου τὸ 1691, μετὰ ἀπὸ σχετικὴ ἀναφορὰ καὶ αἴτημα τοῦ πατριάρχη Καλλινίκου τοῦ Ἀκαρνᾶνος πρὸς τὸν αὐτοκρατορικὸ στρατό.  Ὁ Ἀνανίας ἀπέκτησε τὸ βεράτιο διορισμοῦ του, ἀφοῦ κατέβαλε τὸ σχετικὸ προβλεπόμενο χρηματικὸ ποσόν (peşkeş).
Τὸ βεράτιο καὶ ἡ διαταγὴ
τοῦ ἐπισκόπου Ἀνανία  
Τὸ βεράτιο καὶ ἡ διαταγὴ
τοῦ ἐπισκόπου Ἀνανία (συνέχεια)
Ὁ Ἀνανίας εἶχε χρηματίσει ἀρχιεπίσκοπος Φαναρίου καὶ κατὰ τὸ παρελθόν, τὰ ἔτη 1678 καὶ 1682. Στὸ βεράτιο τοῦ Ἀνανία κατοχυρώνονται τὰ δικαιώματα κατοχῆς καὶ διαχείρισης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο. Τὸ βεράτιο καὶ ἡ διαταγή, μὲ τὰ ὁποῖα ὁ Ἀνανίας διορίστηκε ἐπίσκοπος Φαναρίου καὶ Νεοχωρίου τὸ 1691,ἀποτελοῦν μιὰ προσθήκη στὸ σῶμα τῶν ἐπισκοπικῶν βερατίων καὶ διαταγῶν, τὰ ὁποῖα μέχρι σήμερα παρέμεναν ἄγνωστα καὶ ἀποτελοῦν σημαντικὴ συμβολὴ στὴν ἐκκλησιαστικὴ  ἱστορία τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Φαναρίου καὶ Νεοχωρίου καθώς, ἐπίσης, συμπληρώνει  ὑπάρχοντα κενὰ στὸν ἐπισκοπικὸ κατάλογό της.
Σημειωτέον, πὼς ὁ Ἀνανίας φέρεται ὡς μαθητὴς τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ (Μέγα Δένδρο Αἰτωλίας, περ. 1597- Μεγ. Βραγγιανὰ Ἀγράφων 1682), ὁ ὁποῖος εἶχε
συνθέσει ἰαμβικὸ ἐπίγραμμα γιὰ τὸν Ἀνανία, μὲ τὸ ὁποῖο τὸν προέτρεπε νὰ ἀναλάβει τὴν ἡγουμενία τῆς μονῆς Τατάρνας. Σώζονται, ἐπίσης, ἐπιστολὲς τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη καθὼς καὶ τοῦ σπουδαιότερου ἐκ τῶν μαθητῶν του, τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου (Μ. Βραγγιανὰ Ἀγράφων 1654-1729) πρὸς τὸν Ἀνανία.
Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης