ΔΥΟ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΦΑΝΑΡΙΟΥ [ΚΑΙ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ] ΑΝΑΝΙΑ, 1661.

Στὸ περιοδικὸ Μεσαιωνικῆς Ἱστορίας καὶ Πολιτισμοῦ «Βυζανινὸς Δόμος», στὸν τόμο 27 (σ. 671-701) δημοσιεύτηκε ἡ μελέτη τοῦ Ἱστορικοῦ-Δρ. Φιλοσοφικῆς Σχολῆς ΑΠΘ,  Κώστα Καμπουρίδη, «Δύο Τουρκικὰ ἔγγραφα γιὰ τὸν ἐπίσκοπο Φαναρίου [καὶ Νεοχωρίου] Ἀνανία, 1691».

Στὴ μελέτη αὐτὴ δημοσιεύονται δύο ἀνέκδοτα τουρκικὰ ἔγγραφα, καταχωρημένα σὲ κώδικα τῶν Ἀρχείων Κοζάνης. Πρόκειται γιὰ ἕνα βεράτιο μὲ τὸ ὁποῖο παραχωρήθηκε, τὸ 1691στὸν ἱερομόναχο Ἀνανία, πρώην ἡγούμενο τῆς μονῆς Τατάρνας τῶν Ἀγράφων ‒ἀφοῦ κρίθηκε ὡς ἱκανὸς γιὰ τὴν ἄσκηση τῶν καθηκόντων του‒ ὁ θρόνος τοῦ ἐπισκόπου Φαναρίου [καὶ Νεοχωρίου] καὶ ἡ διαταγὴ μὲ τὴν ὁποία κατέστη γνωστὴ ἡ ἀνάληψη τῆς θέσης, τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἀξιώματος, καὶ ζητήθηκε, ὅπως προέβλεπε ἡ πρακτικὴ τῆς ἐποχῆς, ἡ συνδρομὴ τοῦ οἰκείου, τοπικοῦ ἱεροδικαστῆ (καδῆ) κατὰ τὴν ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων του, ὅπως ὁριζόταν ἀπὸ τὴ θέση του ὡς ἐπισκόπου.

Τὰ «διοριστήρια» ἔγγραφα τοῦ ἐπισκόπου Ἀνανία ἐντοπίστηκαν στὸ κατάστιχο ἀρ. 6 τοῦ ἱεροδικείου Λάρισας-Φαναρίου. Ἡ «διοριστήρια» γιὰ τὸν ἐπίσκοπο Ἀνανία διαταγὴ ἀπευθύνεται στὸν καδῆ Φαναρίου καταχωρήθηκε ἀμέσως μετὰ τὸ βεράτιο καὶ φέρει τὴν ἴδια ἡμερομηνία ἔκδοσης μὲ αὐτό. Τὸ βεράτιο μὲ τὸ ὁποῖο ὁ ἱερομόναχος Ἀνανίας διορίστηκε ἐπίσκοπος Φαναρίου ἔχει ὡς τόπο ἔκδοσης τὴν πόλη Νὶς τῆς σημερινῆς Σερβίας. Φέρει χρονολογία σύνταξης τὴν 11^η Ἰουλίου 1691 καὶ καταχωρήθηκε στὸ κατάστιχο τοῦ καδῆ στὶς 22 Ὀκτ. 1692. Ὁ Ἀνανίας διορίστηκε ἐπίσκοπος Φαναρίου καὶ Νεοχωρίου τὸ 1691, μετὰ ἀπὸ σχετικὴ ἀναφορὰ καὶ αἴτημα τοῦ πατριάρχη Καλλινίκου τοῦ Ἀκαρνᾶνος πρὸς τὸν αὐτοκρατορικὸ στρατό.  Ὁ Ἀνανίας ἀπέκτησε τὸ βεράτιο διορισμοῦ του, ἀφοῦ κατέβαλε τὸ σχετικὸ προβλεπόμενο χρηματικὸ ποσόν (peşkeş).

Τὸ βεράτιο καὶ ἡ διαταγὴ
τοῦ ἐπισκόπου Ἀνανία  

Τὸ βεράτιο καὶ ἡ διαταγὴ
τοῦ ἐπισκόπου Ἀνανία (συνέχεια)

Ὁ Ἀνανίας εἶχε χρηματίσει ἀρχιεπίσκοπος Φαναρίου καὶ κατὰ τὸ παρελθόν, τὰ ἔτη 1678 καὶ 1682. Στὸ βεράτιο τοῦ Ἀνανία κατοχυρώνονται τὰ δικαιώματα κατοχῆς καὶ διαχείρισης τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο. Τὸ βεράτιο καὶ ἡ διαταγή, μὲ τὰ ὁποῖα ὁ Ἀνανίας διορίστηκε ἐπίσκοπος Φαναρίου καὶ Νεοχωρίου τὸ 1691,ἀποτελοῦν μιὰ προσθήκη στὸ σῶμα τῶν ἐπισκοπικῶν βερατίων καὶ διαταγῶν, τὰ ὁποῖα μέχρι σήμερα παρέμεναν ἄγνωστα καὶ ἀποτελοῦν σημαντικὴ συμβολὴ στὴν ἐκκλησιαστικὴ  ἱστορία τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Φαναρίου καὶ Νεοχωρίου καθώς, ἐπίσης, συμπληρώνει  ὑπάρχοντα κενὰ στὸν ἐπισκοπικὸ κατάλογό της.

Σημειωτέον, πὼς ὁ Ἀνανίας φέρεται ὡς μαθητὴς τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ (Μέγα Δένδρο Αἰτωλίας, περ. 1597- Μεγ. Βραγγιανὰ Ἀγράφων 1682), ὁ ὁποῖος εἶχε

συνθέσει ἰαμβικὸ ἐπίγραμμα γιὰ τὸν Ἀνανία, μὲ τὸ ὁποῖο τὸν προέτρεπε νὰ ἀναλάβει τὴν ἡγουμενία τῆς μονῆς Τατάρνας. Σώζονται, ἐπίσης, ἐπιστολὲς τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη καθὼς καὶ τοῦ σπουδαιότερου ἐκ τῶν μαθητῶν του, τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου (Μ. Βραγγιανὰ Ἀγράφων 1654-1729) πρὸς τὸν Ἀνανία.

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης