Ἀναστάσιος
Γόρδιος (1654-1729)
Πασχαλινό (ἀνέκδοτο) ἐπίγραμμα, ἑρμηνεία
τοῦ Χριστὸς Ἀνέστη
ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ:
ˏαψια΄
ἀπριλλίου α΄ : ἐν Βρανιανοῖς .
Χώρου
ἐκ νεκύων Χριστὸς ποτὶ γαῖαν ἀνῆλθε,
πᾶσαν
ἵν᾿ ἐκσπάσας τῷ θανάτῳ θανάτου,
καὶ
τοῖς ἐν ζοφεροῖς ἀδύτοις θ᾿ ὑποκευθομένοισι
δοὺς
ἀπέραντον ἔχειν οὐράνιόν τε βίον.
ΑΠΟΔΟΣΗ:
Βρανιανά, 1η Ἀπριλίου 1711
Ἀπὸ
τὴ Χώρα τῶν νεκρῶν ἀνέβηκε ὁ Χριστὸς στὴ γῆ ἐπάνω
θρυμματίζοντας
μὲ τὸν δικό Του Θάνατο τὸν θάνατο,
κομίζοντας
στοὺς θαμμένους σὲ μαῦρα σκοτάδια
ἐπουράνια,
ἀτέλειωτη ζωή.
Τὴν 1η Ἀπριλίου
1711, ἡμέρα τοῦ Πάσχα, ὁ Ἀναστάσιος
Γόρδιος, εὑρισκόμενος στὴ γενέτειρά του, τὰ Βρανιανὰ τῶν Ἀγράφων, συνέθεσε ἕνα ἐπίγραμμα μὲ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοση τοῦ ἀναστασίμου τροπαρίου «Χριστὸς Ἀνέστη». Χρησιμοποιεῖ
λέξεις ἀρχαιοελληνικὲς καὶ ἀπὸ τὰ ὁμηρικὰ ἔπη καὶ ἀποδίδει πιστὰ καὶ μὲ ζωντάνια τὸ
πνεῦμα καὶ τὸ περιεχόμενο τοῦ τροπαρίου, καθὼς ὁ ἴδιος εἶχε στέρεη, ὀρθόδοξη
θεολογικὴ καὶ φιλολογικὴ συγκρότηση. Ὁ Γόρδιος ἦταν γνωστὸς ὡς συνθέτης ἐπιγραμμάτων,
τὴ σύνθεση τῶν ὁποίων διδάχθηκε στὰ σχολεῖα τῆς ἐποχῆς τῶν σπουδῶν του, ἀφοῦ εἶναι
γνωστὸ πὼς στὸ πρόγραμμα σπουδῶν τους περιλαμβανόταν καὶ ἡ Ἐπιγραμματογραφία. Εἶναι
χαρακτηριστικὸ πὼς περὶ τὸ 1689 ἔγραψε, μὲ ἀφορμὴ τὴ σωτηρία του ἀπὸ λοιμικὴ
νόσο, δίστιχα ἐπιγράμματα γιὰ ὅλους τοὺς 69 ναοὺς τῆς Ζακύνθου (62 ὀρθοδόξους
καὶ 7 τῶν δυτικῶν).
Ἦταν τὸ πρῶτο Πάσχα τοῦ Γορδίου στὰ Βρανιανά (νῦν Μεγάλα Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων τῆς Εὐρυτανίας) μετὰ ἀπὸ εἴκοσι
πέντε καὶ πλέον χρόνια ἀπουσίας ἀπὸ τὴ γενέτειρά του. Ἡ τελευταία γραπτὴ
χρονολογημένη παρουσία του στὰ Βρανιανὰ εἶναι στὶς 21 Δεκεμβρίου 1686·
πρόκειται γιὰ τὴν ἐπιστολή του πρὸς τὸν ἱερομόναχο Παρθένιο τῆς Μονῆς Μούχας τῶν
Ἀγράφων, ἐνῶ
ἡ ἑπόμενη γραπτὴ μαρτυρία γιὰ τὴν ἐπάνοδό του στὰ Βρανιανά εἶναι χρονολογεῖται
στὶς 27 Σεπτ. 1710, ὅταν γράφει στὸν ἀδελφό του Ἀθανάσιο στὸ Αἰτωλικό. Ἀπὸ τὴν ἐπιστολὴ
αὐτὴ ἡ ἐπάνοδος στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα του τοποθετεῖται στὸν Αὔγουστο τοῦ 1710.
Ἀπὸ τότε, μέχρι τὴν κοίμησή του στὶς 7 Ἰουνίου 1729,
παρέμεινε στὰ Βρανιανά, μὲ ἐξαίρεση μικρά, ὀλιγόμηνα διαστήματα ἀπουσίας
(1713-1714) σὲ μονὲς τῆς περιοχῆς καὶ στὸ Αἰτωλικό. Τὸ
ἐπίγραμμα σώζεται στὴ σελίδα 286 τοῦ κώδικα 18 τῆς Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λαρίσης καὶ ἔχει ἀντιγραφεῖ, πιθανῶς, ἀπὸ χέρι μαθητῆ τοῦ Γορδίου, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ ἴδιος ποὺ ἀντέγραψε
καὶ ἐπιστολὲς τοῦ δασκάλου του στὸν κώδ. Ἱ. Μ. Παντελεήμονος Ἁγ. Ὄρους 781, φ.
147r-166r.
Κωνσταντῖνος Σπ.
Τσιώλης