ΤΟ ΠΕΤΡΗΛΟ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

 Τὸ Πετρῆλο τῶν Ἀγράφων, βάσει ὀθωμανικῶν ἐγγράφων καὶ χειρόγραφων πηγῶν

Τὸ Πετρῆλο, χωριὸ τοὐλάχιστον τῆς ὕστερης βυζαντινῆς περιόδου, ἐμφανίζεται –βάσει γραπτῶν πηγῶν‒ ἀπὸ τοὺς χρόνους τῆς πρώιμης Τουρκοκρατίας, ἀλλὰ καὶ ὣς τὰ τέλη τοῦ 17ου αἰ., ὡς τὸ μεγαλύτερο, πληθυσμιακὰ καὶ δημοσιονομικὰ χωριὸ τῆς περιφέρειας τῶν Ἀγράφων καὶ σημαντικὸς διαμετακομιστικὸς κόμβος στὸν δρόμο ἐπικοινωνίας τῆς Δυτ. Στερεᾶς Ἑλλάδας καὶ τῶν νήσων τοῦ Ἰονίου μὲ τὴν περιοχὴ τῆς Θεσσαλίας καὶ τὴ Β. Ἑλλάδα.  

Ἱεροδικαστικὸς κώδικας μὲ ταξινομικὴ ἔνδειξη Τ4 τῆς ὀθωμανικῆς ἀρχειακῆς συλλογῆς τῶν Γ.Α.Κ. ‒Ἀρχεῖα ν. Κοζάνης, σ. 74 (λεπτομέρεια). Ὑψηλὴ διαταγὴ γιὰ τὴ γρήγορη ἀποστολὴ τῶν κεφαλικῶν φόρων τῶν χωριῶν Petril (Πετρῆλο) καὶ İvlaş (Βλάσι), γιὰ τὸν ἐφοδιασμὸ μὲ κερί (τοῦ αὐτοκρατορικοῦ Μαγειρείου). Ἡ διαταγὴ ἐκδίδεται στὴν Ἀδριανούπολη στὶς 8 Ἰουλίου 1663 (2 Zilhicce 1073). Βλ.  Καμπουρίδης, Κ. Ε., Ἡ νεότερη Ἑλλάδα μέσα ἀπὸ ὀθωμανικὲς ἀρχειακὲς πηγές. Οἰκονομία, θεσμοὶ καὶ κοινωνία στὴ Θεσσαλία τοῦ 17ου αἰῶνα, ἐκδ. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2009, σ. 336, 745. 

Τὰ φορολογικὰ κατάστιχα τῆς περιόδου τῆς Τουρκοκρατίας μᾶς παραδίδουν τὸ Πετρῆλο ὡς ἕναν τόπο δημογραφικὰ ἀκμαῖο καὶ σὲ καλὴ οἰκονομικὴ κατάσταση, ποὺ ἀποτελεῖ μία ἀξιόλογη πηγὴ ἐσόδων τοῦ Ὀθωμανικοῦ Κράτους. Τὸ χωριὸ ὀργανωμένο, ὅπως καὶ σήμερα, σὲ συνοικισμοὺς δεσπόζει στὰ βόρεια τῶν Ἀγράφων.

    

        «ἀπὸ τοῦ πετρήλλου», 

ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ Ἀναστασίου Γορδίου

 Τρεῖς ἀπὸ τοὺς λογίους τῆς Αἰτωλίας καὶ τῶν Ἀγράφων ‒Εὐγένιος Γιαννούλης, Ἀναστάσιος ὁ Γόρδιος, Ἀθανάσιος ὁ Ἐλάχιστος‒ ἐπισκέφθηκαν, βάσει τῶν ἐπιστολῶν τους, τὸ Πετρῆλο σὲ διαφορετικὰ χρονικὰ διαστήματα καὶ εἶχαν στενὲς σχέσεις μὲ τὴν τοπικὴ κοινωνία, τὴ μονή (Γενεσίου τῆς Θεοτόκου) τοῦ Πετρήλου καὶ μὲ τὴ μοναχικὴ ἀδελφότητά της, ποὺ ἦταν σὲ ἀκμὴ κατὰ τὸν 17^ο καὶ τὸν 18^ο αἰώνα. Μὲ τὴ λογιοσύνη τους καὶ τὸ κῦρος τῆς προσωπικότητος τους, ἔχαιραν ἐμπιστοσύνης καὶ ἐκτιμήσεως ἀπὸ τὶς διοικητικὲς καὶ τὶς ἐκκλησιαστικὲς ἀρχὲς τοῦ τόπου, καὶ γι᾿ αὐτὸ ἀπευθύνονταν σὲ αὐτοὺς γιὰ τὴ διευθέτηση ζητημάτων τους, ἀκόμη καὶ διαφορῶν τους. Ἀκόμη καὶ σήμερα τὸ Πετρῆλο εἶναι ἕνας τόπος ποὺ διατηρεῖ καὶ ἀναδεικνύει τὴν ἱστορικὴ καὶ πολιτιστικὴ κληρονομιὰ τοῦ παρελθόντος του καὶ μὲ τὴ δημογραφικὴ δυναμικὴ καὶ τὶς ἀναπτυξιακὲς δυνατότητες ποὺ διαθέτει εὐελπιστεῖ νὰ συνεχίσει νὰ εἶναι ἕνας τόπος εὐημερείας καὶ προόδου.