ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΟΡΔΙΟΣ (1654/5 - 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 1729)

 Μνήμη Ἀναστασίου τοῦ Γορδίου († 7 Ἰουνίου 1729)

Ἀναστάσιος ὁ Γόρδιος, 

κώδ. ΕΒΕ 2188, φ. 130^v

Ὁ λόγιος ἱερομόναχος Ἀναστάσιος ὁ Γόρδιος γεννήθηκε περὶ τὸ 1654 στὰ σημερινὰ Μεγάλα Βραγγιανά (τότε Βρανιανά) τῶν Ἀγράφων.[1] Τὸ κοσμικό του ὄνομα ἦταν Ἀλέξιος. Σπούδασε κοντὰ σὲ ἕναν ἀπὸ τους πλέον σημαντικοὺς λογίους καὶ διδασκάλους τῆς Τουρκοκρατίας τὸν Εὐγένιο Γιαννούλη τὸν Αἰτωλὸ στὴ Σχολὴ Γούβας Βραγγιανῶν, στὸν Νικόδημο Μαζαράκη στὴν Ἀθήνα, τὴν Ἄρτα καὶ πιθανὸν τὰ Ἰωάννινα, καὶ στὴν Πάδοβα τῆς Ἰταλίας, ὅπου φαίνεται ὅτι ἀπέκτησε καὶ κάποιες ἰατρικὲς γνώσεις. 

Βάσει τῶν σωζομένων ἐπιστολῶν του, ἐκάρη μοναχὸς καὶ χειροτονήθηκε ἱεροδιάκονος τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1676 στὸ Καρπενήσι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο Λιτζᾶς καὶ Ἀγράφων Ἰάκωβο τὸν ἐκ Καρπενησίου (1657-1678), παλαιὸ μαθητὴ τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη. Δίδαξε στὴ Σχολὴ Γραμμάτων τοῦ Αἰτωλικοῦ γιὰ εἴκοσι περίπου χρόνια (1690-1710) καί ‒κυρίως, τὰ τελευταῖα δεκαπέντε χρόνια (1714-1729) τῆς ζωῆς του‒ στὴ Σχολὴ Γούβας Βραγγιανῶν («Ἑλληνομουσεῖον Ἀγράφων»), τὴν ὁποία ἵδρυσε περὶ τὸ 1661 ὁ διδάσκαλός του Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλός (περ. 1597- 6 Αὐγούστου 1682).

Ἐκτὸς τοῦ παιδευτικοῦ, σπουδαῖο εἶναι καὶ τὸ φιλολογικό, θεολογικό, ἐπιστολογραφικό (σώζονται περίπου 700 ἐπιστολές του) καὶ συγγραφικό του ἔργο. Θεωρεῖται ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους Διδασκάλους τοῦ Γένους καὶ λογίους τῆς ἐποχῆς του. Ἐκοιμήθη στὴ γενέτειρά του τὴν 7^η Ἰουνίου 1729.

---

[1] Περὶ τοῦ βίου καὶ τοῦ ἔργου τοῦ Γορδίου βλ. Π. Βασιλείου, « Ὁ Ἀναστάσιος Γόρδιος καὶ τὸ ἔργον του (1654-1729)», Θεσσαλικὰ Χρονικὰ 10 (1971) 129-156· τοῦ ἰδίου, Ὁ μεγάλος Διδάσκαλος τοῦ Γένους Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλὸς καὶ οἱ σπουδαιότεροι μαθητὲς τῶν Σχολῶν τῶν Ἀγράφων, ἐκδ. Στεφ. Βασιλόπουλος, Ἀθήνα ²1985, σ. 168 κ.ἑξ.· Μάρκος Α. Γκιόλιας, Ἱστορία τῆς Εὐρυτανίας στοὺς Νεότερους Χρόνους (1393-1821), ἐκδ. Πορεία, Ἀθήνα 1999, σ. 462-476· Χριστόφ. Δ. Ἀλεξάκης, Μεγάλα Βραγγιανὰ καὶ Ἑλληνομουσεῖον Ἀγράφων, Ἀθῆναι 1990, σ. 174-193· Γιάννης Β. Καρύτσας, Οἱ Αἰτωλοὶ Διδάσκαλοι, Ἀθήνα 2002, σ. 223-254· Κ. Θ. Δημαρᾶς, Ἱστορία τῆς Νεοελληνικῆς Λογοτεχνίας, ἐκδ. Γνώση, Ἀθήνα ⁹2000, σ. 138-140, καὶ G. Podskalsky, Ἡ Ἑλληνικὴ Θεολογία ἐπὶ Τουρκοκρατίας 1453-1821, μετάφραση π. Γ. Δ. Μεταλληνός, ἐκδ. ΜΙΕΤ, Ἀθήνα ²2008, σ. 383-386. Ἐπίσης, βιογραφικὰ τοῦ Γορδίου βλ. στὸ Ἀναστάσιος Γόρδιος, Ἀλληλογραφία (1675-1728), Ἔκδοση: Χαρίτων Καρανάσιος ‒ Ἰωάννα Κόλια, Προλεγόμενα‒Σχόλια: Χαρίτων Καρανάσιος, τ. Α΄‒Β΄, [Κέντρον Ἐρεύνης τοῦ Μεσαιωνικοῦ καὶ Νέου Ἑλληνισμοῦ / Ἀκαδημία Ἀθηνῶν], Ἀθήνα 2011, σ. 25-39 (στὸ ἑξῆς Γόρδιος, Ἀλληλογραφία), ὅπου ἀρκετὰ μέχρι τώρα δεδομένα στοιχεῖα ἀπὸ τὸν βίο καὶ τὸ ἔργο τοῦ Γορδίου ἀναθεωροῦνται καὶ τακτοποιοῦνται βάσει γραπτῶν πηγῶν (ἐπιστολῶν) τοῦ ἰδίου τοῦ Γορδίου.