ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ *

 

«Ἀπὸ Πειραιῶς μὲ κατεύθυνσιν Γρεβενὰ (ἐκ Λαυρείου καὶ Ὠρωποῦ)»

Μὲ τὸ Βασιλικὸ Διάταγμα τῆς 29ης Ὀκτωβρίου 1923  [ΦΕΚ 312/30.10.1923 (24), σ. 2242-3],   ποὺ τιτλοφορεῖται, «Περὶ κυρώσεως τῶν στατιστικῶν πινάκων ἀπογραφῆς τῶν προσφύγων» ἐπικυροῦνται οἱ στατιστικοὶ πίνακες τῆς ἀπογραφῆς τοῦ προσφυγικοῦ πληθυσμοῦ τοῦ ἀφιχθέντος στὴν Ἑλλάδα πρὸ τῆς Μικρασιατικῆς Καταστροφῆς καὶ μετὰ τὴ γενικὴ ἀπογραφὴ πληθυσμοῦ τοῦ Κράτους τῆς 19ης Δεκεμβρίου 1920,  καὶ στοὺς ὁποίους δὲν περιλαβάνονται  ὅσοι ἀπογράφησαν στὴν ἀπογραφὴ προσφύγων τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου 1923. Ἐπίσης,  κυροῦνται οἱ πίνακες καταγραφῆς  τῶν προσφύγων τῶν ἀφιχθέντων στὴν Ἑλλάδα μετὰ τὴν ἀπογραφὴ προσφύγων τοῦ Ἀπριλίου 1923. Ἀκόμη κυροῦται ὁ κατάλογος καταγραφῆς τῶν μετακινήσεων τῶν προσφύγων  ἐντὸς τοῦ Κράτους μετὰ τὴν ἀπογραφὴ προσφύγων τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου 1923. Στὸν τελευταῖο αὐτὸν πίνακα καταγράφονται ‒μεταξὺ ἄλλων‒ καὶ μετακινήσεις  προσφύγων, ποὺ ἔγιναν μετὰ τὴν ἀπογραφή τους τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1923, καὶ ἀφοροῦν μετακινήσεις πρὸς περιοχὲς τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας. Συγκεκριμένα, ἀπὸ τὸν Πειραιᾶ (ἀπὸ τὴν ὕπαιθρο τῆς Ἀττικῆς), μετακινοῦνται πρὸς τὴν Κοζάνη 1.480 πρόσφυγες. Πάλι ἀπὸ τὸν Πειραιᾶ (ἐκ τοῦ Ὠρωποῦ καὶ τοῦ Λαυρείου)  μετακινοῦνται στὰ Γρεβενὰ 1.020 πρόσφυγες. Ἀπὸ τὴ Θήβα, τὴ Λαμία καὶ τὴν Τριφυλία Κυπαρισσίας  μετακινοῦνται πρὸς Κοζάνη, ἀντιστοίχως,  325, 1160 καὶ 664 πρόσφυγες. Τέλος  ἀπὸ τὸ Γύθειο καὶ τὴ Σύρο μετακινοῦνται πρὸς τὴν Καστοριά, 600 καὶ 250  πρόσφυγες ἀντιστοίχως.

ΦΕΚ 312/30.10.1923 (24), σ. 2243.

Μὲ ἄλλο Βασιλικὸ Διάταγμα, αὐτὸ τῆς 31^ης Ὀκτωβρίου 1923  [ΦΕΚ 313/31.10.1923 (6) σ. 2246-2240], ποὺ τιτλοφορεῖται «Περὶ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ἐξ ἑκάστης ἐκλογικῆς περιφερείας  ἐκλεκτέων πληρεξουσίων τῆς προσεχοῦς Συντακτικῆς Συνελεύσεως» ὁρίζεται ὁ ἀριθμὸς τῶν βουλευτῶν κάθε περιφέρειας σύμφωνα μὲ τὴν ἐπίσημη ἐπικυρωμένη ‒μὲ τὰ Βασιλικὰ Διατάγματα τῆς 8^ης Δεκεμβρίου 1922 καὶ 30^ης Αὐγούστου 1923‒  ἀπογραφὴ τοῦ πληθυσμοῦ  τοῦ Κράτους, καὶ τὴν ἀπογραφὴ προσφύγων τοῦ Ἀπριλίου 1923, ἡ ὁποία ἐπικυρώθηκε μὲ τὰ Βασιλικὰ Διατάγματα τῆς 18^ης καὶ τῆς 29^ης  Ὀκτωβρίου 1923.  Στὸ σύνολο τοῦ πληθυσμοῦ ἑκάστης περιφέρειας ἢ ἐπαρχίας, ποὺ ἀποτελεῖ κριτήριο γιὰ τὸ ἀριθμὸ βουλευτῶν ποὺ ἐκλέγονται, περιλαμβάνοναται καὶ οἱ μετακινηθέντες πρόσφυγες. Ἔτσι, ἡ περιφέρεια Πρωτοδικείου Γρεβενῶν ἔχει  52074 δημότες καὶ 1338 πρόσφυγες, καὶ μὲ σύνολο 53412 ἐκλέγει 4 βουλευτές. Ἡ περιφέρεια Πρωτοδικείου Κοζάνης  ἔχει 123061 δημότες καὶ 12164 πρόσφυγες, καὶ μὲ σύνολο 135225 ἐκλέγει ‒μετὰ τὴν ἀφαίρεση δύο Μουσουλμάνων‒ 7 βουλευτές. Ἡ περιφέρεια Πρωτοδικείου Καστοριᾶς ἀριθμεῖ 67236 δημότες καὶ 1245 πρόσφυγες καὶ μὲ  σύνολο 68481 ἐκλέγει  4 βουλευτές. Ἡ περιφέρεια  τοῦ Πρωτοδικείου Φλωρίνης ἀριθμεῖ 67918  δημότες καὶ 3416 πρόσφυγες καὶ μὲ σύνολο 71334 ἐκλέγει 5 βουλευτές.

ΦΕΚ 313/31.10.1923 (6), σ. 2248.

Ἡ Ἑλληνικὴ Πολιτεία φρόντισε νὰ διανείμει πρόσφυγες στὴ Δυτικὴ Μακεδονία, σὲ σημαντικὸ ἀλλὰ ὄχι ἰδιαίτερα  ὑψηλὸ  ἀριθμό. Περίπου τὸ 6% ἐπὶ τοῦ συνολικοῦ ἀριθμοῦ τῶν κατοίκων τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας ἦσαν πρόσφυγες ἐκ τῶν ὁποίων τὸ ἓν τέταρτο περίπου (4339) μετακινήθηκαν μετὰ τὴν ἀπογραφὴ τοῦ Ἀπριλίου 1923. Τὸ Ἑλληνικὸ Κράτος τοὺς ἀπέδωσε τὰ ἴδια πολιτικὰ δικαιώματα καὶ ὑποχρεώσεις, ὅπως καὶ τῶν γηγενῶν κατοίκων καὶ δημοτῶν, ἐνδυναμώνοντας ἔτσι τὸ ἕλληνικὸ στοιχεῖο στὴν Βόρεια Ἑλλάδα, στὴν ἐθνικὰ εὐαίσθητη περιφέρεια τῆς Μακεδονίας. Σύμφωνα μὲ τὴν ἀπογραφὴ προσφύγων τοῦ Ἀπριλίου1923 ‒ἡ ὁποία ἦταν προαιρετική‒  ἡ Ἑλλάδα φιλοξενεῖ 786401 πρόσφυγες ἐκ τῶν ὁποίων 17163  (περίπου 2,5%) φιλοξενοῦνται, μετὰ τὴ σχετικὴ ἀπόφαση κατανομῆς τους, στὴ Δυτικὴ Μακεδονία,  στὶς περιφέρειες Γρεβενῶν, Καστοριᾶς, Κοζάνης καὶ Φλωρίνης.

Κωνσταντῖνος Σπ.Τσιώλης

Σημ. 1Εὐχαριστίες στὴν κ. Σοφία Βακιρτζηδέλη, Προϊσταμένη Τμήματος Γ.Α.Κ.Φθιώτιδος, γιὰ τὴ βοήθειά της.

*Σημ2.: πρώτη ἔντυπη δημοσίευση στὰ Χρονικὰ Δυτικῆς Μακεδονίας τῶν Γρεβενῶν, φ. 958/18.2.2022, σ.15-16