ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ((1851- 3 Ἰαν. 1911)

Ἡ δόξα τῆς νεωτέρας ἑλληνικῆς Φιλολογίας

 

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Σχέδιο (2019) Κώστα Ρώιμπα

Κατὰ τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη (1850-1929), ὁ τριτεξάδελφός του Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης πέθανε τὰ μεσάνυχτα τῆς 2^ας πρὸς 3^ην Ἰανουαρίου 1911, στὴ Σκιάθο, σὲ ἡλικία 60 ἐτῶν. Ὁ Δήμαρχος Σκιάθου Φιλοκλῆς Γεωργιάδης (1845-1936) τηλεγραφεῖ τὸ γεγονὸς στὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη στὴν Ἀθήνα.

Ὁ Φιλοκλῆς Γεωργιάδης, μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὴν Βάβδο τῆς Χαλκιδικῆς καὶ ἀπώτερη καταγωγὴ ἀπὸ τὴν Ἤπειρο, καὶ ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης εἶχαν συγγενικὴ σχέση μὲ τὴν Ἀγραφιώτικης καταγωγῆς οἰκογένεια, Φραγκίστα: ὁ Γεωργιάδης εἶχε ὡς σύζυγο τὴν Μαρίκα Φραγκίστα καὶ ὁ Παπαδιαμάντης ἦταν συγγενὴς μὲ τὸν Νικόλαο Φραγκίστα, ὁ ὁποῖος εἶχε νυμφευθεῖ τὴν ἀνεψιὰ τοῦ Παπαδιαμάντη, τὴν Ἀρετὴ Κ. Μαυρογιαλῆ.

Μέσω τοῦ Μωραϊτίδη πληροφορεῖται τὸ γεγονὸς τῆς κοιμήσεως τοῦ Παπαδιαμάντη ὁ ἀνώνυμος συντάκτης τῆς ἐφημερίδος «Ἀθῆναι», ὁ ὁποῖος δημοσιεύει, στὸ φύλλο τῆς 4^ης Ἰανουαρίου 1911, στὴν 2^η σελίδα, μικρὴ νεκρολογία μὲ τίτλο «Ὁ θάνατος τοῦ Παπαδιαμάντη»:

Ἐφ. Ἀθῆναι, φ. 2974/4.1.1911, σ. 2.

Ὁ θάνατος τοῦ Α. Παπαδιαμάντη*

Ὅπως ἥσυχα-ἥσυχα ἔζησεν εἰς τὰς Ἀθήνας ὅπου ἐζήτει νὰ ζῇ λησμονημένος, καὶ ὅπου ὁμολογουμένως ἐλησμονήθη ἀστοργότατα, οὕτω ἀπέθανεν ἥσυχα-ἥσυχα εἰς τὴν γεννέτειράν του Σκίαθον εἰς τὴν ὁποίαν ἐπόθησεν νὰ τελευτήσῃ, ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, μία πραγματικὴ δόξα τῆς νεωτέρας ἑλληνικῆς Φιλολογίας. Ὁ Παπαδιαμάντης γεννηθεὶς ἐν Σκιάθῳ τὸν Μάρτιον τοὺ 1851 ἀνετράφη ὑπὸ τοῦ ἱερέως πατρός του μὲ τὴν χριστιανικὴν μόρφωσιν τῶν παλαιῶν καιρῶν, ἡ ὁποία ἀνέπτυσσε τὴν ἀληθινὴν φιλοσοφίαν ἐπὶ τῶν ἐγκοσμίων. Εὐλαβὴς φιλόσοφος ἐσπούδασε προαγόμενος εἰς τὰ γράμματα ἀπὸ τῆς Σκιάθου εἰς Σκόπελον, ἐκεῖθεν εἰς Χαλκίδα καὶ τέλος εἰς Ἀθήνας εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολήν, τῆς ὁποίας δὲν ἐπεζήτησε νὰ περιβληθῇ διὰ διπλώματος. Ἀποδυθεὶς εἰς τὴν φιλολογικὴν βιοπάλην μὲ τὰ μεγάλα πνευματικὰ ἐφόδια τῆς ἐμπνεύσεως, τῆς μελέτης καὶ τῆς πείρας ἔγραψε πολλά, ἔγραψε καλά, ἐφιλοτέχνησε μικρὰ ἀριστουργήματα, χωρὶς νὰ ζητήσῃ νὰ καρπωθῇ ἐξ αὐτῶν ὡς βιομήχανος. Ἔζησε τὰς ἡμέρας του ὠς φιλόσοφος μεταξὺ τῶν φίλων, καὶ τὰς νύκτας ὡς εὐλαβῆς ψάλτης ἐξωκκλησίων καὶ ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ὡς ψάλτης τοῦ Ἁγίου Ἐλισσαίου μικροῦ ἰδιωτικοῦ ναϊδρίου παρὰ τὴν Παλαιὰν Ἀγοράν.

Περὶ τὰς δυσμὰς τοῦ βίου ἐπόθησε τὴν γεννέτειραν, καὶ ἐπανῆλθεν ἀσθενὴς εἰς αὐτήν. Τὰ Χριστούγεννα κατέπεσεν ὁριστικῶς. Ἡ δύσπνοια τὸν ἔπνιγεν. Ὁ θάνατος γοργῶς προσήγγιζεν. Ὅταν ἡ εἴδησις τῆς ἀσθενείας του ἐγνώσθη εἰς τὰς Ἀθήνας, κατὰ τὴν παραμονὴν τῆς πρωτοχρονιᾶς ἐψάλη παράκλησις μετὰ τὴν ἀγρυπνίαν τοῦ Ἁγίου Ἐλισσαίου.

Χθὲς ὅμως ὁ συναθλητὴς καὶ συμπολίτης του κ. Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης ἔλαβε τηλεγράφημα τοῦ δημάρχου Σκιάθου, διὰ τοῦ ὁποίου ἠγγέλλετο ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιάμαντης ἀπέθανε καὶ ἐκηδεύθη δημοτικῇ δαπάνῃ.

Πόσα καὶ πόσα θὰ γραφοῦν διὰ τὸ ἔργον του κατὰ τὴν ζωὴν τοῦ τόσον λησμονηθέντος λογογράφου....

3 Ἰανουαρίου 2020

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης