HENRY LONGFELLOW, ''THE LIGHT OF STARS'' (μετάφραση ΑΛΕΞ. ΜΩΡΑΪΤΙΔΟΥ)*

 

Ἀλέξανδρος Μωραϊτιδης: «Τὸ φῶς τῶν ἀστέρων»

 

 

Ἀλέξανδρος Δημ. Μωραϊτίδης,
(Σκιάθος 1850-1929). 
Σχέδιο (2019) 
τῆς Φρειδερίκης Ξενίδου. 

Ὁ Ἀλέξανδρος Μωραϊτιδης (Σκιάθος 1850-1929), γνωστὸς κυρίως γιὰ τὸ διηγηματογραφικό του ἔργο ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ ταξιδιωτικά του δημοσιεύματα καὶ τὰ θεατρικά του ἔργα, δὲν ὑπῆρξε ‒μὲ λογοτεχνικὰ κριτήρια‒ ποιητής· οὔτε κι ὁ ἴδιος διεκδικοῦσε τίτλο ποιητοῦ. Ὅμως, ἔγραψε καὶ δημοσίευσε, κατὰ καιρούς, κάποια ποιήματα καὶ στιχουργήματα, ἄλλα σὲ καθαρεύουσα κι ἄλλα σὲ ἁπλὴ ἑλληνική, ἐνῷ ἐπίσης ἔγραφε καὶ δημοσίευε θρησκευτικὴ ποίηση ἀκόμη καὶ ὁλόκληρες Ἀκολουθίες. Ἐπιπλέον, μετέφερε ἀρχαίους κλασικοὺς συγγραφεῖς ἀλλὰ καὶ θρησκευτικὴ λειτουργικὴ ποίηση στὴν ἁπλὴ ἑλληνική, ἐνῷ μετέφραζε στὰ ἑλληνικὰ ποιήματα ἀπὸ ἄλλες γλῶσσες.

Χαρίεις καὶ κομψευόμενος –στὴν πρώτη περίοδο τῆς λογοτεχνικῆς του δημιουργίας, τὴν γελῶσα περίοδο τῆς ζωῆς του‒ διατηροῦσε γνωριμίες μὲ σημαίνοντα πρόσωπα, σὲ φιλολογικοὺς κύκλους τῆς ἐποχῆς, ἐνῷ ἦταν ἀποδεκτὸς καὶ καθιερωμένος σὲ κοσμικὲς συγκεντρώσεις, συναναστρεφόμενος μὲ λογοτέχνες καὶ ποιητές. Γοητευτικός, «μὲ λάμποντας τοὺς ὀφθαλμούς του καὶ μὲ βαθέα ὡραῖα χαρακτηριστικά», ἔμοιαζε, κατὰ πολλούς, φυσιογνωμικὰ μὲ τὸν Σαίξπηρ.

Henry Wadsworth
Longfellow
(1807-1882).

 

Ἔτσι, δημοσιεύει στὸ περιοδικὸ Ποικίλη Στοά, τόμ. 4 (1884, σ. 410-411), τὴν μετάφραση τοῦ ποιήματος “The Light of Stars” τοῦ ἀμερικανοῦ ποιητή Henry Wadsworth Longfellow (1807-1882). Τὸ ποίημα γράφτηκε στὰ 1838, ὁ ἴδιος δὲ ὁ ποιητὴς τὸ χαρακτήρισε ὡς «Δεύτερο Ψαλμὸ Ζωῆς» (“A Second Psalm of Life”). Ἡ μετάφραση τοῦ ποιήματος ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη χρονολογεῖται τὴν 8η Σεπτ. 1883. Εἶναι ἀπὸ τὶς ἐλάχιστα γνωστὲς μεταφράσεις τοῦ Μωραϊτίδη, ἀποτελεῖ δὲ ἕναν ὕμνο στὴν δύναμη τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ἐλπίδας ἀλλὰ καὶ τῆς ἀντοχῆς στὶς δυσκολίες, τὰ ἐμπόδια, τὰ κύματα τῆς βιοτικῆς θαλάσσης· ὅπως τὰ ἀστέρια, ποὺ ἀντέχουν νὰ λάμπουν συνεχῶς σὲ ἕνα σκοτεινὸ οὐράνιο περιβάλλον: παράδειγμα αἰσιοδοξίας θέλησης καὶ ἀποφασιστικότητας, γιὰ τὸν ἀναγνώστη τοῦ ποιήματος.

 

 

 Ποικίλη Στοά (1884) 411.

ΠΟΙΚΙΛΗ ΣΤΟΑ (1884) 410-411

«ΤΟ ΦΩΣ ΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ

 

Ἡ νὺξ ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ ἠρέμα καταπίπτει

καὶ ὄπισθεν τοῦ ἀχανοῦς ἡ δύουσα σελήνη

τὰς ἀσθενεῖς ἀκτῖνάς της ἠρέμα κατακρύπτει

ἐν ἐντελεῖ γαλήνῃ.

 

Ἤδη πλὴν τοῦ ψυχροῦ φωτὸς τῶν ἄστρων δὲν φωτίζει

φῶς ἄλλο γῆν καὶ οὐρανὸν τοῦ σκότους βασιλεῦον.

Καὶ πρῶτος φύλαξ ἐρυθρὸς τὴν νύκτα διασχίζει

ὁ Ἄρης κατοπτεύων.

 

Εἶσαι λοιπὸν ὁ τρυφερὸς τοῦ ἔρωτος πλανήτης,

καὶ τῶν ὀνείρων μας τὸ ἄντρον, λάμψις θεία;

Ἄ! Ὄχι. Εἰς τὸ χρῶμα σου τὸ ἐρυθρὸν δεινή τις

ἀστράπτει πανοπλία.

 

Ὤ, ἄστρον τῆς δυνάμεως! Ἐπὶ τῇ δυστυχίᾳ

νὰ μειδιᾷς μὲ φαίνεται. Ὅμως ἰδοὺ ἀνδρεῖο

καὶ πάλιν μ’ ἀποκαθιστᾷ ἡ χείρ σου ἡ βαρεία

προσνεύουσά μοι θεῖον.

Ὁμοίως τὴν καρδίαν μου φῶς ἄλλο δὲν φωτίζει

παρὰ τὸ φῶς τὸ ἄχαρι τῶν ἄστρων κυριεῦον

Καὶ πρῶτος φύλαξ ἐρυθρὸς τὴν νύκτα διασχίζει

ὁ Ἄρης κατοπτεύων.

 

Εἰς τὴν καρδίαν μου ἐντὸς τὸ ἄστρον ἐπιτέλλει

τῆς κραταιᾶς θελήσεως καὶ τῆς ἀκαταβλήτου,

γαλήνιον κ’ ἡρωϊκὸν τὸ φῶς μοὶ ἀποστέλλει

τοῦ ἐρυθροῦ πλανήτου.

 

Καὶ ὅταν, ἄγνωστε θνητὲ ὁ ταύτην τὴν βραχεῖαν

ἀναγιγνώσκων νῦν ᾠδὴν ματαίως ἐξαντλῆσαι,

ὁπόταν αἱ ἐλπίδες σου πετοῦν μία πρὸς μίαν,

οὐ ἀπαθὴς νὰ εἶσαι.

 

Ὤ! ἐν τῷ κόσμῳ μὴ φοβοῦ καὶ θέλεις ἐννοήσει

ἐντὸς ὀλίγου ὑψηλὸν καὶ μέγα πόσον εἶναι

νὰ πάθῃ τις ἐπὶ τῆς γῆς κ’ ὑπομονὴν νὰ ἀντλήσῃ

παθεῖν καὶ ὑπομεῖναι!

 

(Ἐκ τῶν τοῦ ἀμερικανοῦ H. Longfellow.)

Τῆ 8ῃ Σεπτεμβρίου 1883.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Δ. ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ».

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

*Πρώτη ἔντυπη δημοσίευση στὴν ἐφημερίδα Χρονικὰ Δυτ. Μακεδονίας ( τῶν Γρεβενῶν) , φ. 1138,  10.10. 2025, σ. 16-17.