ΣΤ’ ΑΓΡΑΦΑ ... ἕνα ταξείδι

 Στ’  Ἄγραφα… ἕνα ταξίδι. Β΄ Μέρος :

Στὴν ἐνδοχώρα : Ἄγραφα Εὐρυτανίας

ἀνθρώπων χαρὲς καὶ γλέντια,

προσώπων ἔργα

Ἁγία Παρασκευὴ Γούβας Βραγγιανῶν, ἐκεῖ ὅπου ἐδίδαξε ὁ ὅσιος Εὐγένιος

Σάββατο, 27 Ἰουλίου 2019.

Ἀποψη ἀπὸ τὸν χῶρο καὶ τοὺς συνέδρους.
Στὸ βῆμα ἡ κ. Ἐλπινίκη Ἀγγελίνα.

         Ἡ πνευματικὴ ταξειδιωτικὴ ἅμαξα τῶν Γενικῶν Ἀρχείων τοῦ Κράτους (ΓΑΚ) ἔκαμε ἐφέτος τὸ δεύτερο μεγάλο ταξείδι της στὰ Ἄγραφα· αὐτὴ τὴ φορά, στὴν ἐνδοχώρα, στὴν καρδιὰ τῶν Ἀγράφων. Προορισμός, τὰ ἱστορικὰ Μεγάλα Βραγγιανά, τὰ μέσα Ἄγραφα, ἡ πάλαι ποτε ἕδρα τῶν Σχολῶν τῶν Ἀγράφων τὴν ἐποχὴ τῆς Ὀθωμανοκρατίας. Ἁμαξηλάτισσες οἱ ἱκανότατες κ. Μαρία Παναγιωτοπούλου καὶ Ἐλπινίκη Ἀγγελίνα, ποὺ προΐστανται τῶν ἀντιστοίχων ὑπηρεσιῶν ΓΑΚ Εὐρυτανίας καὶ Καρδίτσης, μὲ συναμαξηλάτη τὸν Δήμαρχο Ἀργιθέας Λάμπρο Τσιβόλα.

Ἡ πηγὴ "Φοντάνα" στολισμένη
μὲ φωτογραφίες τοῦ Tim Salmon.

Στὴν πηγὴ «Φοντάνα» μὲ τὸ ὁμηρότροπο ἐπίγραμμα ποὺ τῆς χάρισε ὁ Εὐγένιος Γιαννούλης· τὸν τόπο ἀναψυχῆς καὶ στοχασμοῦ του, μαζὶ μὲ τὸν ἐκ Μεγ. Βραγγιανῶν ὁρμώμενο πιστὸ μαθητή του Ἀναστάσιο τὸν Γόρδιο, τὸν φιλοστόργως καὶ ἀντιπελαργικῶς βιογραφήσαντα τὸν διδάσκαλόν του. Συνεπιβάτες, κατὰ τὸ πρόγραμμα, τοῦ καραβανιοῦ τῆς ἱστορικῆς καὶ πολιτισμικῆς μνήμης τοῦ τόπου, ὁ Ἠλίας Τεμπέλης, ὁ Κωνσταντῖνος Τσιώλης κι ὁ Νικόλαος Ἀλεξάκης, μὲ τιμητικὴ συνοδεία τὸ λαμπρὸ παραδοσιακὸ φθιωτικὸ χορευτικὸ συγκρότημα «Καλλίχορος».

Ἡ τράπεζα τῶν εἰσηγητῶν
καὶ τοῦ συντονιστῆ κ. Λάμπρου Τσιβόλα.
Στὸ βῆμα ἡ κ. Μ. Παναγιωτοπούλου.

Ἐκεῖ, μὲ συνοδευτικὸ τὸ ἡδύλαλο κελάρυσμα τοῦ νεροῦ τῆς «Φοντάνας», τῆς «Βυτίνας» τῶν ἐντοπίων, μὲ τὴν ἐπιγραφικὴ προτροπὴ τοῦ Εὐγενίου ‘‘πίετε δὲ καὶ νάματος τοῦδε τοῦ ἀκηρασίου’’, ὁ φιλόξενος πανδοχέας-σύλλογος «Ἀναστάσιος Γόρδιος» εἶχε ἐπιμελῶς καὶ μεθοδικὰ ὀργανώσει τὰ πάντα καλὰ λίαν· καὶ μὲ τὴν ὅποια συνδρομὴ τοῦ Δήμου Ἀγράφων, γιὰ τὴν ὁποία εὐχαριστίες ὀφείλονται καὶ στὸν Δήμαρχο Ἀγράφων Θεόδωρο Μπαμπαλῆ ἀλλὰ καὶ τὸν Δημοτικὸ Σύμβουλο Λάμπρο Ζαμπάκα.

Ὁ πρώην Δήμαρχος Φουρνᾶς
 κ. Ἠλ. Παπουτσόπουλος,
 ὁ π. Κωνσταντῖνος Κουτσουπιᾶς,
ὁ Δήμαρχος
Ἀγράφων κ. Θ. Μπαμπαλῆς,
 ὁ Περιφερειακὸς Σύμβουλος
Εὐρυτανίας κ. Λάμπρος Τσιβόλας
καὶ ὁ Ἀντιδήμαρχος Ἀργιθέας
κ. Θανάσης Καραγιῶργος

Ἕνας ὀλιγάριθμος Σύλλογος, μὲ μικρὲς οἰκονομικὲς δυνάμεις ἀλλὰ μὲ μεγάλο καὶ βαρὺ ὄνομα στὴν ἐπωνυμία του, μὲ τὴν ἀπόφασή του νὰ δεχθεῖ ‒ὁ μόνος μεταξὺ ὅλων τῶν φορέων τῶν Ἀγράφων‒ τὴν πρόταση  τῶν ΓΑΚ γιὰ τὴν πραγμάτωση  αὐτοῦ τοῦ δεύτερου ταξειδιοῦ, ἔσωσε τὴν τιμή, ‘‘ξεντρόπιασε’’ κατὰ τὸ Ἀγραφιώτικο λεγόμενο ὄχι μόνο τὴν τοπικὴ κοινωνία ἀλλὰ ὅλα τὰ Ἄγραφα. Ἔπεσαν μὲ τὰ μοῦτρα κατὰ τὸ κοινῶς λεγόμενο τὰ μέλη του, μὲ τὰ προεδρεῖα τοῦ τελευταίου ἑξαμήνου, καὶ ἀπέδειξαν κατὰ πῶς ὁρίζει καὶ ἡ  ποδοσφαιρικὴ ὁρολογία, ὅτι ἡ ‘‘φανέλλα’’ τοῦ  Γορδίου εἶναι πολὺ βαριά: κερδίζει ἀκόμη καὶ μὲ μόνη τὴν ἐπίκλησή της. Ὑπῆρχε κι ἄλλο κίνητρο: ἐφέτος, τὸν περασμένο Ἰούνιο, ὁ Σύλλογος συμπλήρωσε σαράντα χρόνια εὐδόκιμης λειτουργίας καὶ προσφορᾶς στὰ πολιτιστικὰ τοῦ τόπου· ἦταν ‘‘καταδικασμένος’’, λοιπόν, νὰ πετύχει στὴν πραγματοποίηση τῆς ἐκδήλωσης. Τὸ ἀποτέλεσμα ἱκανοποίησε τὸ κοινό, τοὺς διοργανωτές,  τὶς Δημοτικές, Τοπικὲς καὶ Ἐκκλησιαστικὲς ἀρχές, στὸν χῶρο τῶν ὁποίων φιλοξενήθηκε ἡ ἡμερίδα. Μὲ τὴν παρουσία τῶν δύο Δημάρχων τῶν ἱστορικῶν Ἀγράφων καὶ μὲ καταλύτη τὰ ΓΑΚ μὲ τὸν σύλλογο «Ἀναστάσιος Γόρδιος», ἴσως, γιὰ πρώτη φορὰ εἴχαμε μία ἄτυπη ἔστω ἐπανασύσταση τῶν ἱστορικῶν Ἀγράφων, ποὺ ἡ διοικητικὴ διαίρεσή τους τόσο ἀπὸ τὴν Πολιτεία ὅσο καὶ ἀπὸ ἄλλες ἱστορικὲς συγκυρίες ἐπέφερε τὴν ἀποξένωση μεταξύ τῶν Εὐρυτανικῶν καὶ Θεσσαλικῶν Ἀγράφων καὶ τὴν ἀποδυνάμωση καὶ ἀποδόμηση τῆς Ἀγραφιώτικης πολιτισμικῆς καὶ ἱστορικῆς ταυτότητάς τους. 

Ἄποψη ἀπὸ τὴν Ἡμερίδα.
Στὸ βῆμα ὁ κ. Ἠλ. Τεμπέλης.

Ἀκόμη, τίμησαν τὸν τόπο καὶ τὴν ἐκδήλωση μὲ τὴν παρουσία τους, ὁ π. Γεώργιος Χρυσαφογεῶργος, προϊστάμενος τοῦ ἱ. ν. τῆς Σύναξης τῶν Εὐρυτάνων Ἁγίων στὸ Καρπενήσι, ὁ Περιφερειακὸς Σύμβουλος Εὐρυτανίας καὶ μέλος τῆς Ἐπιτροπῆς Περιβάλλοντος Στερεᾶς Ἑλλάδος κ. Λάμπρος Τσιτσάνης, ὁ πρώην Δήμαρχος Φουρνᾶς κ. Ἠλίας Παπουτσόπουλος, ὁ Ἀντιδήμαρχος Ἀργιθέας κ. Ἀθανάσιος Καραγιῶργος, ὁ Πρόεδρος τοῦ Κοινοτικοῦ διαμερίσματος Μεγ. Βραγγιανῶν κ. Γεώργιος Ἀργυρίου, ὁ Πρόεδρος τοῦ Συλλόγου Τροβατιανῶν  Παναγιώτης Κουτσολάμπρος καὶ τοῦ συλλόγου Βραγγιανιτῶν ‘‘ Ἅη-Γιάννης Θεολόγος’’ Δημήτριος Δημητρίου.

Μετὰ τὴ Θεία Λειτουργία (27 Ἰουλ., μνήμη ἁγίου Παντελεήμονος τοῦ ἰαματικοῦ) στὸν μεταβυζαντινὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου (16^ος αἰ.) ἀκολούθησε ξενάγηση τῶν ἐπισκεπτῶν, ἀπὸ τὸν ἐφημέριο τοῦ τόπου π. Κωνσταντῖνο Κουτσουπιᾶ, στοὺς ἱστορικοὺς ναοὺς τοῦ τόπου· κυρίως στὸν ναὸ του Ἰωάννου Θεολόγου, ὅπου σώζονται πολλὲς τοιχογραφίες καὶ φορητὲς εἰκόνες σὲ πολὺ καλὴ κατάσταση καὶ μὲ ἰδιαίτερο καλλιτεχνικὸ καὶ ἱστορικὸ φορτίο.

Κατόπιν, στὸν πλατανοβριθῆ καὶ πλατανοσκεπῆ χῶρο τῆς «Φοντάνας», δίπλα στὸν κατὰ Εὐγένιο Γιαννούλη «λιθοφόρο οὐ ψαροφόρο» Βραγγιανίτη ποταμό, ὁ συντονιστὴς τῆς ἡμερίδας, ὁ Δήμαρχος Ἀργιθέας καὶ ἔγκριτος νομικός Λάμπρος Τσιβόλας ἔκαμε τὴν ἔναρξη καλωσορίζοντας εἰσηγητὲς καὶ παρισταμένους:

Ὁ πρόεδρος τῆς Ἡμερίδας, \
Δήμαρχος Ἀργιθέας
 κ. Λάμπρος Τσιβόλας 

«Φέτος ἐρχόμαστε ἐδῶ καθὼς μὲ τὸν Δήμαρχο Θέοδωρο Μπαμπαλῆ καὶ τὸν κ. Δημήτρη Τσιαντῆ ἀγκαλιάσαμε αὐτὴ τὴν προσπάθεια καὶ τοῦ χρόνου θὰ κλείσει ὁ κύκλος αὐτῶν τῶν ἐκδηλώσεων ‒ἰδέα τῶν δύο κυριῶν προϊσταμένων τῶν ΓΑΚ‒, μὲ ἀνάλογη ἐκδήλωση στὴ Λίμνη Πλαστήρα. Αὐτὴ ἡ περιοχή, ποὺ διαμελίστηκε ὡς περιοχὴ ἐνῶ ζοῦσε ὡς ἑνιαία ἀρκετοὺς αἰῶνες,  παρήγαγε, ἄκμαζε καὶ ἄφησε  μνημεῖα ἀπίστευτα καὶ ἔργα ποὺ ἀκόμη θέλουν ἰδιαίτερη φροντίδα. Εὐχαριστοῦμε ὅλους ὅσοι φρόντισαν γιὰ τὴν πραγματοποίησή της καὶ στὸ πρόσωπο τοῦ Προέδρου τοῦ Συλλόγου «Ἀναστάσιος Γόρδιος» εὐχαριστοῦμε ἰδιαίτερα τὸν Σύλλογο γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῆς ἐκδήλωσης γιατὶ γνωρίζουμε ὅτι ἀπ’ τὶς πλάτες τοῦ Συλλόγου πέρασαν ὅλα. Καλῶ, λοιπόν, τὸν Πρόεδρο τοῦ Συλλόγου, τὸν Γιῶργο Μπετχαβᾶ νὰ λάβει τὸν λόγο».

Ὁ Πρόεδρος τοῦ Συλλόγου Γιῶργος Μπετχαβᾶς ἀφοῦ ἔκαμε μνεία τῆς κοιμήσεως τῆς Βραγγιανίτισσας  Ἰφιγένειας Κραββαρίτη,  ἡ ὁποία ἔφυγε ἀπὸ τὴ ζωὴ τὶς πρῶτες πρωϊνὲς ὧρες, χαιρετίζοντας δήλωσε:

Ὁ πρόεδρος τοῦ συλλόγου
"Ἀναστάσιος Γόρδιος"
κ. Γεώργιος Μπετχαβᾶς.

 «Σεβάσμιοι πατέρες κ. Τσιβόλα, κ. Παπουτσόπουλε, κ. Ζαμπάκα, κ. Ἀργυρίου πρόεδρε κοινότητας Βαργγιανῶν, κ. Δημητρίου, κ. Κουτσολάμπρο, κ. εἰσηγητές καλῶς ἀνταμώσαμε ἐδῶ στὸν ἱερὸ χῶρο Ἁγίας Παρασκευῆς Γούβας Βραγγιανῶν, ἐδῶ ποὺ σεβάσμιοι πατέρες πεφωτισμένοι διδάσκαλοι τοῦ Γένους ἔγραψαν τὴ δική τους ἱστορία προσέδωσαν περισσότερη ἀξία στὸ ἤδη προικισμένο ἀπὸ φυσικὴ ὀμορφιά χωριό μας. Σᾶς Καλωσορίζω ὅλους καὶ σᾶς εὐχαριστῶ γιὰ τὴν παρουσία σας».

Κατόπιν διαβάστηκε γραπτὸς χαιρετισμὸς τοῦ  Ὑπουργοῦ Δικαιοσύνης κ. Κωνσταντίνου Τσιάρα:

Ἀθήνα, 27 Ἰουλίου 2019

Ἀγαπητὲ Δήμαρχε,
Ἀγαπητὲς φίλες, Ἀγαπητοὶ φίλοι, 

Ἡ πρόσκλησή σας μὲ τιμᾷ καὶ μὲ χαροποιεῖ ἰδιαίτερα. Μὲ τὸν Δῆμο Ἀγράφων, ἄλλωστε μὲ συνδέουν στενοὶ δεσμοὶ καὶ πάντα παρακολουθῶ τὰ τεκταινόμενα στὴν εὐρύτερη περιοχή. Δυστυχῶς, ἀνειλημμένες ὑποχρεώσεις, λόγῳ τῶν νέων μου ὑπουργικῶν καθηκόντων, δὲν μοῦ ἐπέτρεψαν νὰ εἶμαι σήμερα κοντά σας.

Θὰ ἤθελα νὰ ἐκφράσω τὰ θερμά μου συγχαρητήρια στὸν Δήμαρχο Ἀγράφων, στοὺς ἐπικεφαλῆς τῶν Γενικῶν Ἀρχείων Κράτους Εὐρυτανίας καὶ Καρδίτσας καὶ τοῦ Συλλόγου Βραγγιανιτῶν “Ἀναστάσιος Γόρδιος”, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλους ὅσοι συνετέλεσαν στὴν ὑλοποίηση τῆς σημερινῆς ἐκδήλωσης.

Εἶμαι σίγουρος ὅτι τὸ σημερινὸ “Ταξίδι στὰ Ἄγραφα”, θὰ παρουσιάσει ἐνδιαφέρουσες καὶ σημαντικὲς πολιτιστικὲς πτυχὲς τοῦ τόπου μας, τὶς ὁποῖες, τόσο ὡς Καρδιτσιώτης, ὅσο καὶ ὡς Ὑπουργός, θὰ στηρίξω καὶ θὰ ἀναδείξω μὲ κάθε εὐκαιρία.

Σᾶς στέλνω τοὺς ἐγκάρδιους χαιρετισμούς μου καὶ εὐελπιστῶ νὰ συνεχίσετε μὲ τὴν ἴδια θέρμη τὸ ἔργο σας.

Μετὰ τιμῆς Κωνσταντῖνος Τσιάρας Ὑπουργὸς Δικαιοσύνης

Ὁ Περιφερειακὸς Σύμβουλος Εὐρυτανίας καὶ μέλος τῆς Ἐπιτροπῆς Περιβάλλοντος Στερεᾶς Ἑλλάδος κ. Λάμπρος Τσιτσάνης δήλωσε:

Λάμπρος Τσιτσάνης. 

«Σᾶς εὐχαριστῶ γιὰ τὴν πρόσκληση καὶ συγχαίρω ὅλους ὅσοι συνέλαβαν τὴν ἰδέα τῆς πραγματοποίσης τῆς σημερινῆς ἡμερίδας σ’ αὐτὸν τὸν εὐλογημένο τόπο, τὴν τρίτη  καθαρότερη περιοχὴ στὰ Βαλκάνια καὶ πέμπτη στὸν Κόσμο, ποὺ μᾶς κάνει ὑπερήφανους καὶ ὡς Ἀγραφιῶτες καὶ ὡς Ἕλληνες σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν Ἐθνικὴ Ἀντίσταση, τοὺς προεπαναστατικοὺς ἥρωες, ὅπως ὁ Κατσαντώνης, ὁ Σταυραετὸς τῶν Ἀγράφων. Ἡ Πολιτεία ὀφείλει πολλὰ περισσότερα στὸν τόπο ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἔδωσε. Καλὴ ἐπιτυχία καὶ καλὸ καλοκαίρι»

Τὸν λόγο ἔλαβε κατόπιν ἀπὸ τὸν Λάμπρο Τσιβόλα, τὸν διευθύνοντα τὴ συζήτηση, ὁ ἐφημέριος τῶν Μεγ. Βραγγιανῶν π. Κωνσταντῖνος Κουτσουπιᾶς:

π. Κωνσταντῖνος Κουτσουπιᾶς

Τὸ μοναστήρι τῆς Γούβας ἐκεῖνα τὰ χρόνια ἦταν πιὸ ψηλὰ στὴν τοποθεσία Γούβα, ὅπου πράγματι εἶναι ἀνήλιος. Θυμίζω τὰ λόγια τοῦ ἀειμνήστου καθηγητῆ Ἀθανασίου Παλιούρα, πὼς ἀπ’ αὐτὸν τὸν τόπο πρέπει νὰ περάσουν ὅλοι οἱ ὀρθόδοξοι. Αὐτὴ ἡ Σχολὴ ἔβγαλε δύο Πατριάρχες, 18 ἱεράρχες  καὶ πολλοὺς    διακόνους. Συγχαρηρήρια στὸν Δήμαρχο κ. Μπαμπαλῆ καὶ τὸν καλῶ στὴν ἐκδήλωση γιὰ τοὺς  ἱερεῖς τοῦ τόπου μας, ποὺ θὰ γίνει στὸν χῶρο ποὺ μᾶς παραχώρησε ὁ Δῆμος. Συγχαίρω καὶ τὸν Σύλλογο «Ἀναστάσιος Γόρδιος» γιὰ ὅλη τὴν ὀργάνωση τῆς ἐκδήλωσης.

Ὁ Δήμαρχος Ἀγράφων Θεόδωρος Μπαμπαλῆς στὸν σύντομο χαιρετισμό του τόνισε:

Ὁ Δήμαρχος Ἀγράφων Θεόδωρος Μπαμπαλῆς.

«Ἐπιτρέψτε μου ἕνα μεγάλο εὐχαριστῶ στοὺς διοργανωτὲς τῆς ἐκδήλωσής σας. Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν παρουσία σας σὲ ἕναν τόπο εὐλογημένο ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ εὐνοημένο ἀπὸ τὴ φύση. Στὸν τόπο ποὺ δίδαξαν οἱ μεγάλοι πατέρες καὶ διδάσκαλοι τοῦ Γένους Εὐγένιος Γιαννούλης καὶ Ἀναστάσιος Γόρδιος, ἐδῶ ποὺ πρὶν αἰῶνες λειτούρηγσε ἡ Σχολὴ τοῦ Γένους τὸ λεγόμενο «Ἑλληνομουσεῖον Ἀγράφων»· γιὰ νὰ τιμήσουμε τὸ ἔργο ποὺ ἐπιτέλεσαν ἀλλὰ καὶ κάθε πτυχὴ τῆς τοπικῆς ἱστορίας ποὺ θὰ ἀναδειχθῆ μέσω τῆς Ἡμερίδας. Νὰ εὐχηθῶ ἡ νέα Δημοτικὴ ἀρχὴ νὰ συνεχίσει τέτοιες προσπάθειες ἀλλὰ καὶ νὰ τὶς ἐνισχύσει»

Ἀκολούθως ἡ κ. Μαρίας Παναγιωτοπούλου ἀνέγνωσε σύντομο χαιρετισμὸ ἐκ μέρους τοῦ Περιφερειάρχη Στερεᾶς Ἑλλάδος κ. Κωνσταντίνου Μπακογιάννη:

Συμπατριώτισσες καὶ συμπατριῶτες, 

Φίλες καὶ Φίλοι,

Μὲ μεγάλη χαρὰ χαιρετίζω αὐτὴ τὴν τόσο σπουδαία καὶ ἐμπνευσμένη ἐκδήλωση. Μία δημιουργικὴ σύμπραξη μεταξὺ τῶν Γενικῶν Ἀρχείων τοῦ Κράτους Ν. Εὐρυτανίας καὶ Καρδίτσας, ποὺ ἐπιχειρεῖ νὰ ἀναδείξει τὴν ἱστορία καὶ τὸν πολιτισμὸ τοῦ εὐλογημένου τόπου τῶν Ἀγράφων. Ἑνὸς ὀρεινοῦ, περήφανου καὶ ἀγέρωχου τόπου ποὺ στέκει ψηλά, σὰν τὰ ἔλατα τῶν βουνῶν του, στὶς ψυχές μας καὶ στὴ συλλογική μας συνείδηση. 

Εἶναι δὲ πολὺ σπουδαῖο καὶ ἐλπιδοφόρο τὸ γεγονὸς ὅτι στὴν προσπάθεια τῶν δύο ἐξαιρετικῶν ἐπιστημόνων, τῆς κυρίας Παναγιωτοπούλου καὶ τῆς κ. Ἀγγελίνα, στὶς ὁποῖες ἀξίζουν θερμὰ συγχαρητήρια, συστρατεύτηκαν ἱστορικοὶ σύλλογοι καὶ φορεῖς, ἐνῶ αὐτὴ ἡ συνεργασία δὲν σταμάτησε σὲ μία μόνο ἐκδήλωση, ἀλλὰ συνεχίζεται δημιουργικὰ καὶ ἀποτελεσματικά, ἔτσι ὥστε νὰ ἀποδώσει στὸ κοινὸ καὶ κυρίως στὴν ἱστορία μία ἐξαιρετικὴ καὶ μεστὴ ἔρευνα.

Δὲν σᾶς κρύβω τὴν βαθιά μου συγκίνηση ποὺ φέτος αὐτὸ τὸ "ταξίδι" ἑστιάζει στὴν Εὐρυτανία καὶ τὴν περιοχὴ τῶν δικῶν μας Ἀγράφων. Στὰ μέρη ποὺ περπάτησα, ποὺ γνώρισα ἀπὸ μικρὸ παιδὶ καὶ γιὰ τὰ ὁποῖα προσπάθησα πολὺ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς θητείας μου στὴν Περιφέρεια Στερεᾶς Ἑλλάδας. 

Λυπᾶμαι πολὺ ποὺ οἱ ὑποχρεώσεις μου δὲν μοῦ ἐπιτρέπουν νὰ βρίσκομαι σήμερα ἐκεῖ. Ἡ σκέψη μου καὶ ἡ ψυχή μου ὁλόκληρη ὡστόσο ἀνήκουν στὴν Εὐρυτανία.

Εὔχομαι καλὴ ἐπιτυχία καὶ φυσικὰ καλὴ δύναμη σὲ ὅλους τοὺς συντελεστὲς αὐτῆς τῆς προσπάθειας. Νὰ εἶστε πάντα καλὰ νὰ μᾶς προσφέρετε αὐτὴ τὴν τόσο σπάνια πνευματικὴ τροφὴ ποὺ ἔχουμε ἀνάγκη σήμερα, περισσότερο ἀπὸ ποτέ. 

Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ. 

Κωνσταντῖνος Π. Μπακογιάννης

Στὴ συνέχεια ὁ Λάμπρος Τσιβόλας ἔδωσε τὸν λόγο στὸν Κων/νο Τσιώλη γιὰ ἕναν χαιρετισμὸ ἐκ μέρους ὅλων ἐκείνων ποὺ μὲ τὸν ἕναν ἢ τὸν ἄλλον τρόπο ἐργάστηκαν γιὰ τὴν ὀργάνωση καὶ τὴν πραγματοποίηση τοῦ ὅλου ἐγχειρήματος:

Ὁ κ. Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης

«Ἡ ὅλη σημερινὴ ἐκδήλωση εἶναι ἀποκλειστικὰ ἔργο τοῦ Συλλόγου «Ἀναστάσιος Γόρδιος» καὶ σὲ αὐτὸν πρέπει νὰ πιστωθεῖ, μὲ τὴν παρότρυνση καὶ τὴν προτροπὴ τῆς κ. Μαρίας Παναγιωτοπούλου τῶν ΓΑΚ Ἀρχείων Εὐρυτανίας. Ὑπῆρξε, ἀκόμη, οἰκονομικὴ ἐνίσχυση καὶ ἀπὸ τὸν Δῆμο Ἀγράφων καὶ εὐχαριστοῦμε τὸν κ. Δήμαρχο ποὺ τὴν ἐνέκρινε καὶ τὸν Δημοτικὸ Σύμβουλο κ. Λάμπρο Ζαμπάκα ποὺ ἐνήργησε ἀναλόγως. Ἡ ἐνίσχυση δὲν ἦταν στὸ ὕψος τῶν ἀπαιτήσεων μιᾶς τέτοιας ἐκδήλωσης καὶ νὰ δοῦμε, μὲ τὸν τρόπο ποὺ λειτουργεῖ ἡ Δημόσια διοίκηση, πῶς θὰ εἰσπραχθεῖ. Ἕνας μικρὸς σύλλογος μὲ λίγα μέλη καὶ λίγους πόρους, μὲ βαρὺ ὄνομα ὅμως, τὸ ὄνομα «Ἀναστάσιος Γόρδιος» ἔσωσε  τρόπον τινα τὴν τιμὴ τῶν Ἀγράφων καθὼς ἦταν ὁ μοναδικὸς φορέας, ποὺ ἀνταποκρίθηκε στὴν ἰδιαίτερα τιμητικὴ πρόταση  τῶν ΓΑΚ.· καὶ τὰ κατάφερε.

Εὐχαριστοῦμε τὸν Δήμαρχο Ἀργιθέας τὸν λαμπρὸ νομικό, Λάμπρο Τσιβόλα, ποὺ δέχθηκε τὴν πρότασή μας νὰ εἶναι ἐκεῖνος ποὺ θὰ διευθύνει τὴν ὅλη ἐκδήλωση. Ὁ Λάμπρος Τσιβόλας ‒νὰ δηλώσω μετὰ λόγου γνώσεως‒ εἶναι ἀπὸ τὶς ἐλάχιστες περιπτώσεις αὐτοδιοικητικῶν ἀρχόντων ποὺ ἔχουν ἀλλὰ καὶ πραγματώνουν πολιτιστικὲς ἀνησυχίες καὶ ἐκδηλώσεις ὅπως ἡ σημερινή.   Ὡς ἐν μέρει Ἀργιθεάτης δὲν  λυποῦμαι τόσο διότι δὲν ἐπανεξελέγη Δήμαρχος, γιατὶ ἴσως καταφέρει λίγο νὰ ἡσυχάσει, ὅσο ποὺ ἡ Ἀργιθεάτικη κοινωνία καὶ τὰ Ἄγραφα γενικότερα θὰ στερηθοῦν, σὲ πολιτιστικὸ αὐτοδιοικητικὸ ἐπίπεδο, τῶν πολύτιμων ὑπηρεσιῶν του. Ἐμεῖς, ὅμως, ποὺ τὸν γνωρίζουμε καλὰ δὲν θὰ τὸν ἀφήσουμε, σὲ αὐτὸ τοὐλάχιστον τὸ ἐπίπεδο, νὰ ἡσυχάσει. Θὰ φροντίσουμε νὰ τὸν ἐπαναξιοποιήσουμε.

Ἀπὸ τοὺς καλοὺς φίλους καὶ ὑποστηρικτὲς τῶν Ἀγράφων τῆς περιοχῆς Ἀγρινίου, τὴν οἰκογένεια τῆς Δήμητρας Μαραγιάννη-Ντόβα  καὶ τῶν ἀδελφῶν Γιάννη και Εὔης Καρυδᾶ πληροφορηθήκαμε πὼς στὴν μονὴ Βλοχοῦ Αἰτωλοακαρνανίας, ὅπου ἔμαθε τὰ πρῶτα γράμματα ὁ ὅσιος Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλός, μὲ πρωτοβουλία τοῦ ἡγουμένου ἱδρύθηκε καὶ λειτουργεῖ παρεκκλήσιον τοῦ ὁσίου Εὐγενίου τὸ ὁποῖο ἐφέτος θὰ λειτουργηθεῖ στὴ μνήμη τοῦ  Ἁγίου στὶς 5 Αὐγούστου.

Εὐχαριστίες στὰ ΓΑΚ Καρδίτσης καὶ Εὐρυτανίας γιὰ τὴν πολὺ τιμητικὴ πρόταση καὶ ζητοῦμε συγγνώμην στὸ πρόσωπο τῆς προϊσταμένης τῶν ΓΑΚ Καρδίτσης, τὴν κ. Ἐλπινίκη Ἀγγελίνα ἀλλὰ καὶ τὴ ‘‘δική μας’’ κ. Μαρία Παναγιωτοπούλου, διότι ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ ἀπὸ βαριὰ ἀμέλεια  πέρυσι στὴν ἀντίστοιχη ἐκδήλωση στὸ Πετρίλο καὶ τὸ Βλάσι δὲν ἦταν κανεὶς ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Ἀγραφιῶτες τὴς σημερινῆς λεγομένης Εὐρυτανίας. Ἐλπίζουμε μὲ τὴ σημερινὴ διοργάνωση καὶ πραγματοίηση τῆς παρούσας ἐκδήλωσης νὰ τύχουμε  ἕνα εἶδος συγχώρεσης καὶ νὰ ἁπαλύνουμε τὶς ὄντως δυσάρεστες ἐντυπώσεις ποὺ ἄφησε αὐτὴ ἡ τόσο κραυγαλέα ἀπουσία μας.

Τέλος, εὐχαριστίες στὴν ἐνορία Μεγ. Βραγγιανῶν, στὸ Ἐκκλησιαστικὸ Συμβούλιο ποὺ μᾶς φιλοξενεῖ  στὸν χῶρο αὐτό, ὁ ὁποῖος τοῦ ἀνήκει λειτουργικά».

Κατόπιν τὸν λόγο ἔλαβε σύμφωνα μὲ τὸ πρόγραμμα, ἡ κ. Μαρία Παναγιωτοπούλου ἡ ὁποία ἀνέπτυξε τὸ θέμα, «Ἡ ἱστορία τῶν Ἀγράφων καὶ τὰ ἀρχεῖα τοῦ ν. Εὐρυτανίας: μιὰ ἀναγκαία σχέση γιὰ τὴ μελέτη τῆς τοπικῆς ἱστορίας», καὶ μεταξὺ ἄλλων εἶπε:

Ἡ κ. Μ. Παναγιωτοπούλου στὸ βῆμα.

«Σ’ ἕνα πασίγνωστο  τραγούδι τοῦ Διονύση Σαββόπουλου ἀποτυπώνεται μὲ τὸν καλύτερο τρόπο αὐτὸ ποὺ τὰ  Ἄγραφα εἶναι: ἕνας τόπος   σύμβολο. Τὴν ἱστορικὴ μνήμη τους καλοῦνται νὰ διαχειριστοῦν  οἱ φορεῖς τῶν ὁμόρων νομῶν Εὐρυτανίας καί Καρδίτσας. Γιά τοῦτο τὰ Γενικὰ Ἀρχεῖα Κράτους (ΓΑΚ) τμῆμα Εὐρυτανίας καί Καρδίτσας ἀντιστοίχως συνέλαβαν τὴν ἰδέα ἑνὸς «ὁδοιπορικοῦ» στήν ἱστορία τῶν Ἀγράφων ὡς ἑνιαίου πολιτισμικοῦ/γεωγραφικοῦ χώρου. Ἡ «ὁδοιπορία» μας  ἔχει τίτλο δανεισμένο ἀπὸ βιβλίο τοῦ Δημήτρη Λουκόπουλου. Ἀναπτύσσεται σὲ τριετὲς πλαίσιο, ἀρχῆς γενομένης ἀπὸ τὴν Ἀργιθέα Καρδίτσας ( Αὔγουστος 2018), εἰσέρχεται φέτος στὴν ἀγραφιώτικη ἐνδοχώρα καὶ θὰ ὁλοκληρωθεῖ τοῦ χρόνου στὴν περιοχὴ ἐκείνη τῶν Ἀγράφων ποὺ εἶναι ἐνταγμένη στὴ Λίμνη Πλαστήρα. Στόν φετεινό σταθμό μας, στοχεύεται νά προσεγγιστοῦν τόσο ἡ δράση προσώπων (μὲ τὶς ὁμιλίες τῶν κκ. Τεμπέλη καί Τσιώλη) ὅσο καὶ τὸ συλλογικὸ βίωμα ὅπως ἐκφράζεται στὰ ἔθιμα καὶ στὰ τραγούδια τὰ σχετικὰ μὲ τὸν  θεσμὸ τοῦ γάμου, καίριας σημασίας γιὰ τὴν παραδοσιακὴ κοινωνία.

Ἐκεῖνο ποὺ προέχει νὰ τονιστεῖ καὶ νὰ γίνει συνείδηση ὅλων μας εἶναι τοῦτο: πέρα καὶ πίσω ἀπὸ τοὺς γοητευτικοὺς συμβολισμοὺς ὑπάρχει πάντα μιὰ ἱστορικὴ πραγματικότητα . Γιὰ νὰ τὴν προσεγγίσουμε μὲ ἀσφάλεια χρειαζόμαστε ὁπωσδήποτε τὰ ἀρχεῖα. Καὶ τοῦτο ἰσχύει γιὰ κάθε ἱστορικὴ περίοδο. Μιλῶντας λοιπὸν γιὰ τὰ Ἄγραφα κατὰ τὴν ὀθωμανοκρατία σημαντικὲς πληροφορίες ἀντλοῦνται ἀπὸ ΄τὰ ὀθωμανικὰ ἀρχεῖα καὶ ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τοῦ Ἀλῆ-πασᾶ. Ἐργασίες ἐγκρίτων ἱστορικῶν καὶ ἐρευνητῶν ποὺ βασίζονται στὰ ἀρχεῖα αὐτὰ ἀποτυπώνουν τὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα γιὰ τὴν περιοχή, ἡ ὁποία ὄντως γνώρισε σημαντικὴ ἀκμὴ δημογραφική, κοινωνική, οἰκονομικὴ καὶ πολιτιστική. Ἀπὸ τὴν ἄλλη ὅμως χάρη στὶς μελέτες αὐτὲς ἀπομυθοποιοῦνται ὁρισμένα ζητήματα ποὺ ἔχουν προβληθεῖ ὡς ἱστορικὰ ὄντως συμβάντα, ὅπως λ.χ. ἡ γνωστὴ συνθήκη τοῦ Ταμασιοῦ (1525). Ἐπιπλέον σημαντικὲς ἀρχειακὲς πηγὲς ποὺ ἀφοροῦν τὶς μονὲς τῆς περιοχῆς, καὶ οἱ ὁποῖες πηγὲς περιέχουν πλοῦτο εἰδήσεων γιὰ ποικίλα ζητήματα, ἀπόκεινται στὴν Κεντρικὴ Ὑπηρεσία τῶν ΓΑΚ. Μερικὲς μάλιστα εἶναι ψηφιοποιημένες στὴν πλατφόρμα @ΡΧΕΙΟΜΝΗΜΩΝ.

 Ἀλλὰ  ἡ Ἱστορία  ὡς γεγονότα καὶ συμβάντα ἀλλὰ καὶ ὡς καταγραφὴ  καὶ ἑρμηνεία τους) δὲν σταματᾶ οὔτε λεπτό. Ἀναφερόμενοι λοιπὸν στὴ νεότερη καὶ σύγχρονη ἱστορικὴ πραγματικότητα  εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητο ὅλοι οἱ φορεῖς ποὺ δραστηριοποιοῦνται στ’ Ἄγραφα νὰ συνεργαστοῦν γιὰ τὴ διάσωση καὶ τῶν συγχρόνων ἀρχείων μὲ τελικὸ ἀποδέκτη τὴν περιφερειακὴ ἀρχειακὴ ὑπηρεσία, τά ΓΑΚ-Εὐρυτανίας».

  

Στὴ συνέχεια ἡ κ. Ἐλπινίκη Ἀγγελίνα παρουσίασε ἕνα χρονικὸ τοῦ περυσινοῦ πρώτου ταξειδιοῦ τῶν ΓΑΚ· ‒τοῦ ταξειδιοῦ στὴν Ἀργιθέα (Βλάσι-Πετρίλο) μὲ τίτλο‒, Ἡ ἐκδήλωση «Στ΄ Ἄγραφα ...ἕνα ταξίδι», ἀρχὴ τοῦ ταξιδιοῦ», στὴν Ἀργιθέα Ἀγράφων, Αὔγουστος 2018»  στὸ ὁποῖο εἰσαγωγικὰ εἶπε: 

 

Ἡ κ. Ἐλπινίκη Ἀγγελίνα
προϊσταμένη
τῶν ΓΑΚ Καρδίτσης

«Ἡ ὑπηρεσία μας,  τὰ  Γενικὰ Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους Ν. Καρδίτσας καὶ Ν. Εὐρυτανίας , ὀργάνωσε τὸ 2018, σὲ  συνεργασία μὲ τὸ Δῆμο Ἀργιθέας   ἐκδηλώσεις  στὸ Βλάσι καὶ τὸ Πετρίλο  μὲ θέμα «Στ΄ Ἄγραφα…ἕνα ταξίδι. Ἀρχὴ τοῦ ταξιδιοῦ: Ἡ Ἀργιθέα Ἀγράφων Καρδίτσας, Χάρτες – τοπωνύμια καὶ Δημοτικὰ τραγούδια τῆς Ἀργιθέας».

Γιὰ τὸ πρῶτο θέμα, τοὺς Χάρτες καὶ τὰ τοπωνύμια, ἐπιδιώχθηκε νὰ δοθεῖ μία συνολικὴ εἰκόνα τοῦ ἀγραφιώτικου χώρου μὲ τὴν προβολὴ μικρῆς ταινίας μὲ θέμα τοὺς χάρτες τῶν Ἀγράφων.

Ἡ ἐπιλογὴ τοῦ  θέματος τῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν καθορίστηκε ἀπὸ τὴν γενικὴ ἐκτίμηση ὅτι βασικὰ στοιχεῖα τῆς ταυτότητας τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ εἶναι  τὸ Δημοτικὸ  Τραγούδι  καὶ οἱ  παραδοσιακοὶ χοροὶ ποὺ  ἀποτελοῦν συνάμα τὴν  ἀπόδειξη  τῆς ἱστορικῆς μνήμης  καὶ συνέχειας τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

 Οἱ ἔγκριτοι ὁμιλητὲς ποὺ ἀνταποκρίθηκαν στὴν πρόσκλησή μας καὶ συμμετεῖχαν στὴ διημερίδα παρουσίασαν διεξοδικὰ τὴν ἀξία τῶν πολιτιστικῶν αὐτῶν στοιχείων σὲ σχέση μὲ τὴν τοπική, ἰδιαίτερη σημασία τοῦ ἀγραφιώτικου χώρου, καὶ εἰδικότερα τῆς Ἀργιθέας. Ἀξίζει  νὰ τονιστεῖ ὅτι ἡ  Ἀργιθέα τῶν Ἀγράφων  παραμένει  καὶ σήμερα σημαντικὸ  κέντρο  διάσωσης  τοῦ λαϊκοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς  παράδοσης.

Ἡ ὑπηρεσία μας εἶναι πάντοτε ἀνοικτὴ σὲ συνεργασίες - ὅπως ἡ σημερινὴ ποὺ ὑπηρετοῦν τὸν πολιτισμό, τὴν πρόοδο καὶ τὶς καινοτόμες δράσεις τῶν περιοχῶν μας. Τέτοια  εἶναι καὶ  ἡ συλλογικὴ δραστηριότητα ὅπως ἐκφράζεται ἀπὸ τοὺς Πολιτιστικοὺς Συλλόγους καὶ τοὺς φορεῖς τοῦ τόπου, οἱ ὁποῖοι μαζὶ μὲ  τὴν Αὐτοδιοίκηση  ὑπηρετοῦν ἀπὸ  κοινοῦ τὴν ἱστορικὴ μνήμη καὶ τὸ πολιτιστικὸ γίγνεσθαι. Τοὺς εὐχαριστοῦμε ὅλους θερμά, καὶ ἐκείνους πού  μας συντρέξανε πέρσι στὴν Ἀργιθέα καὶ αὐτοὺς ποὺ φέτος ἐδῶ μας συμπαραστέκονται πολύτιμοι χορηγοὶ καὶ ἀρωγοί, τὸ Δῆμο Ἀγράφων, τὸν πολιτιστικὸ σύλλογο Βραγγιανιτῶν ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΟΡΔΙΟΣ, τὴν ἐνορία Μεγάλων Βραγγιανῶν, τὸ χορευτικὸ σχῆμα ‘’Καλλίχορος’’».

Ὁ κ. Ἠλίας Τεμπέλης κάτοχος ἑνὸς σπάνιου χειρογράφου ἀπὸ τὰ νεανικὰ χρόνια τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη, κατὰ τὴ μαθητεία του κοντὰ στὸν ὀνομαστὸ διδάσκαλο τῆς ἐποχῆς, τὸν Θεόφιλο Κορυδαλλέα, μίλησε μὲ θέμα:  «Ὁ Εὐγένιος Γιαννούλης ὡς καταγραφέας τῶν ὑπομνημάτων τοῦ Θεόφιλου Κορυδαλλέα στήν ἀριστοτελική φιλοσοφία».

Ὁ κ. Ἠλίας Τεμπέλης.

Ὁ ὁμιλητὴς παρουσίασε μία λιγότερο γνωστὴ συγγραφικὴ δραστηριότητα τοῦ Εὐγένιου Γιαννούλη, ἀπὸ τὸ ἔργο τοῦ ὁποίου μέχρι σήμερα ἔχουν ἐκδοθεῖ μόνον πολυάριθμες ἐπιστολές. Σύμφωνα μὲ πληροφορία τοῦ Γορδίου, κατὰ τὴ μαθητεία του στὸν νεοαριστοτελικὸ φιλόσοφο Θεόφιλο Κορυδαλλέα (1624/5-1637) ὁ Γιαννούλης κατέγραφε τὴ διδασκαλία ἐκείνου σὲ ἀριστοτελικὰ ἔργα. Αὐτὸ τώρα πλέον ἀποδεικνύεται ἀπὸ τὶς 223 σελίδες χειρογράφου του 17ου αἰώνα, τὸ ὁποῖο ἀνακαλύφτηκε στὴν Ἀθήνα καὶ σώζει τὴν ἀρχικὴ μορφὴ τῶν σχολίων τοῦ Κορυδαλλέα στὸ ἐμβληματικὸ ἀριστοτελικὸ ἔργο ‘‘Φυσικὴ ἀκρόασις’’, ὅπως τὰ κατέγραφε ὁ Γιαννούλης. Περαιτέρω εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ὅταν ὁ Γόρδιος ἐστάλη ἀπὸ τὸν Γιαννούλη τὸ 1676 γιὰ σπουδὲς στὴν Ἀθήνα, ἐκεῖ διαπίστωνε ὅτι δὲν ὑπῆρχαν πολλὰ ἀπὸ τὰ συγγράμματα τοῦ Κορυδαλλέα καὶ γι’ αὐτὸ παρακαλοῦσε τὸν Γιαννούλη νὰ τοῦ τὰ στείλει ἀπὸ τὴ σχολὴ τῶν Βραγγιανῶν, ξεκινώντας ἀπὸ τὰ σχόλια στὸ ἀριστοτελικὸ ἔργο ‘‘Περὶ ψυχῆς’’. Ἀπὸ τὸν συνδυασμὸ αὐτῶν τῶν δεδομένων μπορεῖ νὰ ὑποτεθεῖ βάσιμα ὅτι ἡ σχολὴ τοῦ Γιαννούλη στὰ Βραγγιανὰ λειτουργοῦσε τοὐλάχιστον κατὰ τὴ διάρκεια τῆς σχολαρχίας του καὶ ὡς κέντρο ἀριστοτελικῶν σπουδῶν μὲ ἀξιοσημείωτη αὐτάρκεια στὰ σχετικὰ συγγράμματα».

Ἀκολούθησε, ὁ κ. Κωνσταντῖνος Τσιώλης, μὲ τὴν εἰσήγησή του γιὰ τὸ ὁδοιπορικό τοῦ Ἄγγλου  ἑλληνιστὴ Tim Salmon στὰ Ἄγραφα καὶ συγκεκριμένα στὰ Μεγάλα Βραγγιανά, στὴ δεκαετία τοῦ 1970 μὲ τίτλο: «Ἀπ’ τό Λονδίνο στά Μεγάλα Βραγγιανά, Tim Salmon: The acme of Vrangianá’s glory. Μιὰ διαδρομὴ μέσα στὴ φύση, τὶς ἀνθρώπινες δραστηριότητες καὶ συνήθειες τῶν Ἀγραφιωτῶν:                  

 

 Μία ἀπ' τὶς ἱστορικὲς φωτο τοῦ Tim Salmon
ἀπὸ τὴν ὑποδοχὴ τοῦ Βρετανοῦ πρεσβευτῆ στὰ
Μεγάλα Βραγγιανά. Διακρίνονται. μεταξὺ ἄλλων,
ἡ νεαρὰ Δήμητρα Μπετχαβᾶ. ὁ Λάμπρος Πεσλῆς
ἀπὸ τὸ Βελισδόνι καὶ ὁ
π. Παναγιώτης Τσιώλης.

«Ὁ Tim Salmon μὲ τὸ ἐνδιαφέρον του καὶ ὅσα ἔγραψε καὶ διέσωσε ἀπὸ τὴν ἐπέλαση τῆς ἀδιαφορίας, τῆς ἀπαξίωσης τοῦ πολιτισμοῦ μας, τῆς ἄναρχης ἀξιοποίησης στὰ μέρη μας, ἔθρεψε, ρίζωσε στὴν καρδία μας ἀκόμη περισσότερο τὸ εὐαίσθητο νεῦρο τῆς παράδοσης καὶ τοῦ πολιτισμοῦ τῶν Ἀγράφων. Μάλιστα, ἔγινε πιὸ συνειδητὸς Ἀγραφιώτης καὶ ἀπὸ ἐμᾶς ποὺ καταγόμαστε ἀπ’ αὐτὰ τὰ μέρη. Γιατὶ εἶχε ἕνα ἀμάχητο συγκριτικὸ πλεονέκτημα σὲ σχέση μὲ ἐμᾶς. Κανεὶς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ τοῦ προσάψει ἰδιοτέλεια στὸ ἐνδιαφέρον του. Οὔτε περιουσιακὰ στοιχεῖα εἶχε στὰ μέρη μας, οὔτε συγγενεῖς, οὔτε κάποιου εἴδους οἰκονομικὲς συναλλαγές. Μόνο ἄδολη ἀγάπη καὶ μέριμνα γιὰ τὰ οὐρανομήκη καὶ γοητευτικὰ ὄρη τῶν Ἀγράφων καὶ τοὺς ἀνθρώπους τους. Στὸ βιογραφικό του ποὺ εἶχε τὴν εὐγενῆ καλωσύνη νὰ μᾶς στείλει, μεταξὺ ἄλλων, σημειώνει:

Δούλεψα καθηγητὴς μερικὰ χρόνια σὲ διαφορὰ σχολειὰ στὴν Ἀγγλία καὶ γύρισα στὴν Ἑλλάδα μετὰ τὴν πτώση τῆς χούντας σὰν καθηγητὴς στὸ Κολλεγιο Ἀθηνῶν. ... Τότε ἄρχισα νὰ ἐνδιαφέρομαι γιὰ τὰ βουνά. .... πῆρα τὴν ἀπόφαση νὰ πάω καὶ ἐγὼ νὰ ἀνακαλύψω ἐκεῖνα τὰ ἀκόμα ἄγραφα μέρη τῶν ἑλληνικῶν βουνῶν. Ἡ πρώτη μου ἐκστρατεία ἦταν ἀκριβῶς στὰ δικά σας Ἄγραφα μέρη..... Ρεῦμα δὲν ὑπῆρχε, αὐτοκίνητο δὲν εἶχε πότε σπάσει τὴ αἰώνια σιωπὴ τῆς καρδίας τῶν Ἄγραφων. Ὁ μόνος θόρυβος τὴ νύχτα ἦταν τὸ ψιθύρισμα τοῦ καλοκαιρινοῦ Ἀγραφιωτη.

        Δρόμος δὲν ὑπῆρχε, οὔτε ταμπέλες οὔτε χάρτες. Ἀπὸ τὸ παλιὸ καὶ αἰώνιο καλντερίμι πήγαινα. ...

Τὰ Μεγάλα τὰ Βραγγιανά....Ἔτσι ξεκίνησε, τὸ 1977, ἡ ὅλη μου ἱστορία μὲ τὴν Πίνδο καὶ γενικὰ τὴν ὀρεινὴ Ἑλλάδα».

Καὶ σχολιάζει σχετικὰ μὲ τὸν Εὐγένιο Γιαννούλη καὶ τὴν Σχολῆς τῆς Γούβας:

Ὅταν ἀπέκτησαν οἰνονομικὴ εὐημερία, οἱ Ἀγραφιῶτες διεκδικησαν τὰ ἀγαθὰ τῆς μάθησης. Περίπου τὸ 1645, ἕνας λόγιος καὶ κληρικὸς μὲ τὸ ὄνομα Εὐγένιος ὁ Αἰτωλὸς ἵδρυσε ἕνα σχολεῖο στὸ Καρπενήσι, τὸ ὁποῖο ἦταν τότε ἕνα πολιτισμικὸ κέντρο σὲ ἄνθηση,.....

..... Ὁ ἴδιος ὁ Εὐγένιος ἔφυγε γιὰ τὰ Βραγγιανὰ τὸ 1661, μὲ σκοπὸ νὰ ἀνοίξει ἕνα σχολεῖο ἐκεῖ. 

-Αὐτὴ πρέπει νὰ ἦταν ἡ ἀκμὴ τῆς δόξας τῶν Βραγγιανῶν».

 Τὸν κύκλο τῶν ὁμιλιῶν ἔκλεισε, ὁ κ. Νικόλαος Ἀλεξάκης μὲ τὴν προφορικὴ παρουσίαση τῶν Ἀγραφιώτικων γαμηλίων παραδοσιακῶν τραγουδιῶν καὶ ἐθίμων, μὲ τίτλο:  Αὐθεντικά ἀγραφιώτικα παραδοσιακά τραγούδια τοῦ γάμου. Τόνισε, πώς:

Ὁ κ. Νίκος Ἀλεξάκης 

«Τὸ θέμα τὸ δικό μου σήμερα εἶναι τὰ παραδοσιακὰ ἀγραφιώτικα ἔθιμα τοῦ γάμου, δηλ. ἡ δημοτική μας μουσικὴ ἡ ὁποία ἔχει βαθειὰ πηγή, δὲν πολυλογεῖ τὰ λέει ἁπλά, ἁγνά. Δὲν θὰ ἀναφερθῶ μὲ λεπτομέρειες στὰ ἤθη καὶ ἔθιμα τοῦ γάμου θὰ ἀναφερθῶ ἀκριβῶς στὰ τραγούδια στὸν στίχο καὶ στὸ ἠχόχρωμα τὸ ὁποῖο εἶναι πολὺ ἰδιαίτερο ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἀκοῦμε στὸ δημοτικὸ τραγούδι. Ὁ γάμος ἦταν τὸ πιὸ σημαντικὸ καὶ εὐτυχὲς γεγονὸς στὴ ζωὴ τῶν νεονύμφων καὶ μάλιστα ἦταν τὸ πρωταρχικὸ στοιχεῖο τῆς ζωῆς. Γεννήθηκα, ἀνδρώθηκα σ’ αὐτὸν ἐδῶ τὸν τόπο τὸν ὁποῖο ἀγάπησα ὑπηρέτησα καὶ ὑπηρετῶ. Βίωσα αὐτὸν τὸν λαϊκὸ πολιτισμό. Στὸ πανηγύρι, στὸν γάμο, στὸν ἀρραβῶνα. Συζήτησα μὲ τοὺς ἁπλοὺς ἀνθρώπους ·ἄκουσα τὴν γνώμη τους. Ἄκουσα τὰ τραγούδια τους, τὰ μετέφερα, τὰ κατέγραψα μὲ λαοῦτο καὶ στὸ τραγούδι τὸν Φίλιππο Καραμπᾶ, μὲ νταούλι ἀπ’ τὸν Κυριάκο ἀπ’ τὸ Σχηματάρι καὶ παραδοσιακὸ τραγούδι καὶ βιολὶ ὁ ἴδιος. Ἐννοῶ τὸ βιολὶ ποὺ ἀκολουθοῦσε τοὺς στίχους καὶ ὄχι τὶς νότες καὶ τὰ παιχνίδια ποὺ μπορεῖ νὰ κάνει κάποιο ὄργανο. Ἀκολουθοῦσε τὸν στίχο γιατὶ αὐτὸς εἶχε την ἰδιαίτερη σημασία καὶ τὸ ἠχόχρωμα. Παρακαλῶ τοὺς ὀργανοπαῖχτες καὶ τοὺς μουσικούς, αὐτὰ τὰ τραγούδια νὰ τὰ τραγουδοῦν, ὡς ἐλάχιστο ἐμπόδιο λησμονιᾶς στὴν ἀχλύ τοῦ χρόνου».

Τέλος, ἀπὸ τοὺς συνέδρους ἔκαμε παρέμβαση σχετικὴ μὲ τὴν περιοχὴ τῶν Ἀγράφων ἡ κ. Π. Κούρεντα.

Τὸ μέρος τῶν εἰσηγήσεων ὁλοκληρώθηκε μὲ τὴν ὑπενθύμιση τοῦ Λάμπρου Τσιβόλα πώς:

Τὸ ταξείδι συνεχίζεται τοῦ χρόνου στὸ ἄλλο κομμάτι τῶν Ἀγράφων.

καὶ τὴν προτροπὴ τοῦ Προέδρου τοῦ Συλλόγου «Ἀναστάσιοςν Γόρδιος», Γιώργου Μπετχαβᾶ, ὅτι:

Τὸ κυριώτερο εἶναι νὰ ἔχουμε ὡς τρόπο ζωῆς αὐτὰ ποὺ μᾶς παρέδωσαν οἱ πρόγονοί μας καὶ νὰ τὰ κάνουμε βίωμα.

Ἀκολούθησε τὸ χορευτικὸ συγκρότημα «Καλλίχορος», ἀπὸ τὴν Λαμία, ποὺ τὰ μέλη του ντυμένοι μὲ παραδοσικὲς στολὲς ἔκλεισε τὶς ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου μὲ ἐθιμικοὺς χοροὺς καὶ τραγούδια τῶν Ἀγράφων μὲ τὴ συνοδεία τῆς ὀρχήστρας τοῦ Φίλιππου Καραμπᾶ.

Ὁ συντονιστὴς τῆς ἐκδήλωσης καὶ ὁ πρόεδρος του Συλλόγου « Ἀναστάσιος Γόρδιος» ἔκλεισαν τὴν ὅλη ἐκδήλωση εὐχαριστώντας ὅλους γιὰ τὴ συμμετοχή τους. Στοὺς συνέδρους προσφέρθηκαν σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς Ἡμερίδας ‒μὲ τὴ φροντίδα κυριῶν καὶ φίλων τῶν Ἀγράφων καὶ τοῦ Συλλόγου‒ παραδοσιακὰ ἐδέσματα, γλυκίσματα,  ἀναψυκτικά, καφές.

Οἱ νέοι τῶν Μ. Βραγγιανῶν
ἀρωγοὶ τοῦ Συλλόγου.

Τὸ μεσημέρι, σὲ κατάστημα τοῦ χωριοῦ, ὁ σύλλογος «Ἀναστάσιος Γόρδιος», μὲ δαπάνες του, προσέφερε γεῦμα στοὺς εἰσηγητὲς καὶ  διοργανωτὲς τῆς Ἡμερίδας ἀλλὰ καὶ στὰ μέλη τοῦ χορευτικοῦ συγκροτήματος «Καλλίχορος».

Θερμὲς εὐχαριστίες καὶ στὸν ἐπίτροπο τῆς ἐνορίας Μεγ. Βραγγιανῶν Ἀριστείδη Θ. Τσιώλη, γιὰ τὴν προσωπικὴ φροντίδα καὶ ἐργασία του ὥστε νὰ εὐπρεπιστοῦν οἱ ἐπιγραφὲς τῆς πηγῆς «Φοντάνα».

Ὁ Ἀριστ. Θ. Τσιώλης,
ἐπὶ τῷ ἔργῳ.

Τὴν ἐκδήλωση κάλυψαν φωτογραφικὰ οἱ: Ἐλισσάβετ Γ. Τσιώλη, Γεώργιος Κ. Ζαμπάκας καὶ Θανάσης Καραγιῶργος (Ἀντιδήμαρχος Ἀργιθέας), ἐνῶ ἡ βιντεοσκόπηση ἔγινε ἀπὸ τὴ Νικολία Κ. Τσιώλη. Ἡ ἠχητικὴ ἐπιμέλεια τῆς ἐκδήλωσης προσφορὰ ἀπὸ τὸν Φίλιππο Καραμπᾶ.

Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης