MIKΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

 

Ἐκ Βραγγιανῶν πεσόντες ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ^*

                                                   Γεννηθεὶς εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλίας,ἀπεβίωσε τὸ 1922 εἰς Μ. Ἀσίαν.

 

               

Ἡ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ ἀποτελεῖ τὴν πλέον ὀδυνηρὴ σελίδα τῆς ἱστορίας τοῦ Νεότερου Ἑλληνισμοῦ. Ἑκατὸ χρόνια πέρασαν ἀπὸ τὴν στρατιωτικὴ ἧττα τῆς Ἑλλάδος στὴν Μικρὰ Ἀσία, ποὺ εἶχε ὡς συνέπεια τὸν ξεριζωμὸ τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὶς προαιώνιες πατρίδες τους. Πολλὲς ἑκατοντάδες χιλιάδες Ἕλληνες ἐξοντώθηκαν καὶ ὅσοι ἀπέμειναν ἦλθαν ‒ἀφήνοντας τὶς προγονικές τους ἑστίες‒ ὡς πρόσφυγες στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο. Ἡ ἐγκατάστασή τους στὴν Ἑλλάδα ἄλλαξε τὴ μορφὴ καὶ τὶς σχέσεις σὲ ὅλες τὶς πτυχὲς καὶ σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας: οἰκονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό, πνευματικό.

Κωνσταντῖνος Παν. Τσιώλης
δεκανεύς,
(Μεγ. Βραγγιανὰ 1891-
Μικρὰ Ἀσία 18.3.1921)

Οἱ ἑλληνικὲς ἔνοπλες δυνάμεις πλήρωσαν βαρὺ φόρο αἵματος στὴ διάρκεια τῆς Μικρασιατικῆς Ἐστρατείας καὶ ἰδιαίτερα μετὰ τὴ σχεδὸν ἄτακτη ὑποχώρησή τους. Χιλιάδες οἱ νεκροὶ στρτιωτικοὶ ἀπ’ ὅλες τὶς περιοχὲς τῆς Ἑλλάδος. Καὶ ὁ τόπος μας, ἡ κοινότητα τῶν Μεγ. Βραγγιανῶν, εἶχε κι αὐτὴ θύματα, στρατευσίμους ἐκ Βραγγιανῶν πεσόντες ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος στὸ Μικρασιατικὸ μέτωπο.

Ἀπὸ τὰ δημοσιευθέντα, ἀπὸ εἰδικὴ ἐπιτροπή, σὲ κατάστιχο ὀνόματα πεσόντων στὴ Μικρὰ  Ἀσία τὴν περίοδο 1919-1923, ἐντοπίσαμε καὶ καταχωροῦμε τὰ ὀνόματα τῶν ἕξη Βραγγιανιτῶν θυμάτων τῆς ἐκστρατείας στὴ Μικρὰ Ἀσία. Τοὺς ἡρωϊκῶς πεσόντες οἱ συντάκτες τοῦ θλιβεροῦ καταλόγου τοὺς ἀναφέρουν ‒συνήθως‒ ὡς καταγομένους ἐκ "Βραγγιανῶν τῆς Αἰτωλίας", ὅπως ἦταν τότε γνωστὰ τὰ νῦν Μεγάλα Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων. Τὰ ὀνόματα καταχωρίζονται συνοδευόμενα μὲ λιγοστὰ βιογραφικὰ στοιχεῖα: 

 

1  Κονδρομάνος <Κουτρομάνος> Κ. <Κωνσταντῖνος> Ἠλίας      

«Koνδρομᾶνος Ἠλίας τοῦ Κ. στρ. γεν. εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλίας, ἀπεβ. 1920 Σεπτεμβρίου 4 εἰς ιβ΄ ὀρ. Χειρουργεῖον».

2  Σιρίκιος <Συρούκης> Χρῆστος

«Σιρίκιος Χρῆστος, στρατ., γεν. εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλίας, ἐφονεύθη 1921 Αὐγούστου 16 εἰς Μπαχτσετζίκ».

3  Στοῦμπος Γεω.<Γεωργίου>  Σπύρος 

«Στοῦμπος Σπῦρος τοῦ Γεωρ. στρατ. γεννηθεὶς εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλοακαρνανίας, ἀπεβίωσε 1921 Μαρτίου 21».

 4. Τσιώλης Κ.<Κωνσταντῖνος> τοῦ Παναγ. <Παναγιώτου>

«Τσιώλης Κ. τοῦ Παναγ., Δεκανεύς, γεννηθεὶς εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλακαρνανίας, ἐφονεύθη 1921 Μαρτίου 18».

5. Τσόλης <Τσιώλης> Κων. Παν.<Παναγιώτης>

«Τσόλης Παν. Στρ. γεν. εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλακαρνανίας, ἐφονεύθη 1922, Αὐγούστου 13 εἰς Καμελάρ».

6. Χασναφή <έ>ρης Κων<σταντῖνος>

«Χασναφήρης Κωνσταντῖνος τοῦ Δημητρ. στρ. γεννηθεὶς εἰς Βραγγιανὰ Αἰτωλίας, ἀπεβίωσε τὸ 1922 εἰς Μ. Ἀσίαν».

Mνημόσυνο πεσόντων 
εἰς Ἀφιόν-Καραχισάρ.

Ἀπὸ ἔρευνά μας στὰ Μητρῶα Ἀρρένων τῆς κοινότητος Μεγ. Βραγγιανῶν, στὰ ἔτη 1871-1924, ἐντοπίσαμε τρεῖς ἐκ τῶν παραπάνω ἀναφερομένων πεσόντων μὲ τὸ ἔτος γεννήσεώς τους. Πρόκειται γιὰ τούς:

Στοῦμπος Σπύρος τοῦ Γεωργίου ( γεν. 1899)

Τσιώλης Κωνσταντῖνος τοῦ Παναγιώτου (γεν. 1899)

Τσιώλης Παναγιώτης τοῦ Κωνσταντίνου (γεν.1901)

Οἱ, Χασναφή<έ>ρης Κωνσταντῖνος τοῦ Δημητρίου καὶ Σιρίκιος <Συρούκης> Χρῆστος δὲν καταχωρίζονται στὸ Μητρῶο Ἀρρένων. Ὅμως, τὸ ἐπώνυμό τους σώζεται σὲ ὁρισμένες καταγραφὲς τοῦ Μητρώου, προφανῶς ἀπὸ συγγενεῖς τους.  Ἄδηλο, ἢ μᾶλλον πρὸς ἔρευνα, γιὰ ποιό λόγο δὲν ἔχουν καταγραφεῖ ὡς γεννηθέντες στὰ Βραγγιανά.

Ὁ Κονδρομάνος <Κουτρομάνος>  Ἠλίας φαίνεται πὼς ἐκ παραδρομῆς γράφτηκε ὡς ἐκ Βραγγιανῶν καθὼς τὸ ἐπώνυμο αὐτὸ σώζεται στὸ κοντινὸ χωριὸ Ἐπινιανὰ καὶ ἐνδεχομένως αὐτὸς ποὺ ἔκαμε τὴν ἐγγραφὴ στὸν κατάλογο τῶν νεκρῶν ἔγραψε Βραγγιανά, λόγω τοῦ ὁμοήχου μὲ τὸ Ἐπινιανά.

Ἡρῶον πεσόντων, πεσόντες 1912-1922.

Τέλος, στὸ «Ἡρῶον» τῶν ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος πεσόντων, ποὺ βρίσκεται στὸν αὔλειο χῶρο τοῦ ἱ. ν. Ἁγίου Γεωργίου, πολιούχου τῶν Μεγ. Βραγγιανῶν,  καταγράφονται μόνο δύο ἐκ τῶν παραπάνω ἀναφερομένων ὡς πεσόντων στὴν Μικρὰ Ἀσία, οἱ:

Κωνσταντῖνος Παν. Τσιώλης καὶ Παναγιώτης Κων. Τσιώλης

Ἐνδεχομένως, ἀπαιτεῖται περισσότερη ἔρευνα σὲ ἀρχειακὲς πηγὲς γιὰ νὰ γίνει μιὰ ἐπικαιροποίηση ‒ἐπὶ τὸ ὀρθότερον καὶ ἀκριβέστερον‒ τῶν Βραγγιανιτῶν ποὺ θυσιάστηκαν γιὰ τὴν πατρίδα στὰ Μικρασιατικὰ ἐδάφη τὴν περίοδο 1919-1922 καὶ ἡ ἐγγραφή τους στὸ «Ἡρῶον» τῶν πεσόντων, ὡς ἀναγνώριση τῆς θυσίας τους καὶ εἰς μνημόσυνον αἰώνιον.

* Σὲ γωνιώδεις ἀγκύλες εἶναι δικές μας παρεμβάσεις γιὰ τὴν ὀρθότερη καταγραφὴ στοιχείων τῶν πεσόντων. Εὐχαριστίες πολλές, γιὰ τὴ βοήθειά τους, στὸν Κώστα Ἀντ. Παπαδόπουλο, τὸν ἐκ Δομνίστης ἐκπαιδευτικὸ καὶ ἐπὶ σειρὰ ἐτῶν πρόεδρο τῆς Πανευρυτανικῆς Ἕνωσης, καὶ στὸν Νίκο Μπαλωμένο γραμματέα τοῦ Δήμου Ἀγράφων.

                                                                 Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης 

 Σημ: πρώτη δημοσίευση στὴ ἐφημερίδα ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ, φ. 90, Ἀπρ.-Μάιος- Ἰουν. 2022, σ. 6.